Υπάρχουν τραγούδια-ύμνοι, όπως το Imagine ή το Bridge Over Troubled Water, τραγούδια που έγιναν επιτυχίες αμέσως. Δεν συνέβη όμως έτσι και με το θρυλικό Hallelujah του Λέοναρντ Κοέν, το οποίο όταν πρωτοκυκλοφόρησε απορρίφθηκε, αλλά τελικά, με το πέρασμα του χρόνου χαράχτηκε βαθιά στις καρδιές γενεών και γενεών και γοήτευσε, όσο λίγα, το μουσικόφιλο κοινό.

«Δεν μπορώ να σκεφτώ άλλο τραγούδι με παρόμοια πορεία σαν αυτή που είχε το Hallelujah», είπε ο συγγραφέας Αλαν Λάιτ για το έπος του Λέοναρντ Κοέν που τραγουδιέται και σιγοψιθυρίζεται σε όλα τα πλάτη και μήκη της γης, υμνώντας τον έρωτα, τη ζωή, τη χαρά και τη λύπη.

Κι όμως! Οταν γράφτηκε αγνοήθηκε τελείως. Η δισκογραφική εταιρεία του καλλιτέχνη -και μία ακόμη μετά- το απέρριψαν και έμεινε να ακούγεται περιστασιακά σε συναυλίες ή εμφανίσεις σε παμπ.

Το Hallelujah είναι ένα άκουσμα που μαγεύει: λίγο σαν προσευχή, λίγο σαν ποίημα, οι νότες του «παίζονται» στο μουσικό όργανο που κρύβει ο καθένας στη ψυχή του. Γι’ αυτό έγινε ένα μυστηριώδες τραγούδι που ξεχώρισε.

Τα λόγια και η μουσική ξεπερνούν τον χρόνο, τις θρησκείες, την πολιτική, τις ηλικίες.

Ισως αυτός είναι και ο λόγος που ο συγγραφέας Αλαν Λάιτ έγραψε ένα βιβλίο αφιερωμένο εξ ολοκλήρου στο κομμάτι. Το «The Holy Or the Broken: Leonard Cohen, Jeff Buckley and The Unlikely Ascent of Hallelujah» κυκλοφόρησε το 2012 και είναι ακριβώς αυτό, στο οποίο βασίστηκε το νέο ντοκιμαντέρ «Hallelujah: Leonard Cohen, A Journey, A Song» (μετ. Αλληλούια: Λέοναρντ Κοέν, Ενα Ταξίδι, Ενα Τραγούδι) που έκανε πρεμιέρα στο φεστιβάλ ταινιών της Tribeca. Σε σκηνοθεσία και παραγωγή των Ντέινα Γκόλντφιν και Νταν Γκέλερ, το ντοκιμαντέρ περιλαμβάνει πληροφορίες για την ιστορία του τραγουδιού, αλλά και τις θέσεις του τραγουδιστή απέναντι στον πολιτισμό, διαβάζουμε στο δημοσίευμα του Guardian.

«Ο Λέοναρντ Κοέν ήταν ένας προφήτης», είπε η Γκόλντφιν, η οποία, μαζί με τον Γκέλερ έχουν χτίσει την καριέρα τους σκηνοθετώντας μεγάλα ντοκιμαντέρ που εστιάζουν στη μουσική -συμπεριλαμβανομένου και αυτού για το Ballets Russes, την πλανόδια ομάδα μπαλέτου που ξεκίνησε να εμφανίζεται στο Παρίσι και γύρισε με περιοδείες όλη την Ευρώπη, τη Βόρεια και Νότια Αμερική στις αρχές του 20ου αιώνα.

«Ο Λέοναρντ ήταν γνωστός για τη γραφή που αντέχει στον χρόνο, αλλά και τον ποιητικό του λόγο που στέκει σε κάθε εποχή», είπε η παραγωγός στον Guardian. «Αντιμετώπισε τις βαθύτερες ανθρώπινες ανησυχίες σχετικά με τη λαχτάρα για σύνδεση και τη λαχτάρα για κάποιο είδος ελπίδας και υπέρβασης των δυσκολιών της ζωής».

Το Hallelujah μπορεί να ακούγεται σαν να έρχεται από τις απαρχές του κόσμου, σαν αρχαίος ύμνος που διασώθηκε στο πέρασμα των αιώνων, γράφτηκε, όμως, το 1983 σε ένα άθλιο, μισοχαλασμένο ηλεκτρικό πιάνο Casio. «Δεν υπάρχει άλλος τραγουδοποιός σαν τον Κοέν», είπε ο Λάιτ, σχετικά με τη γλώσσα που έφερε στην τέχνη του. «Η δουλειά του δεν μοιάζει με τη δουλειά κανενός άλλου. Και ακούγονται τα τραγούδια του σαν να είναι ριζωμένα στην ποίηση και τη λογοτεχνία  -ίσως επειδή σπούδασε πρώτα ποίηση και λογοτεχνία».

Ο Κοέν έγραφε ασταμάτητα. Για το Hallelujah έγραψε αρχικά 180 στίχους –ήταν σαν να γράφει μυθιστόρημα. Και το τραγούδι, με το πέρασμα του χρόνου γινόταν όλο και καλύτερο ερμηνευτικά γιατί η φωνή του, από το πολύ κάπνισμα, γινόταν βαθιά και βραχνή δίνοντας στο άσμα άλλη χροιά, πιο μυστηριακή.

Μέσα από το ντοκιμαντέρ μαθαίνουμε ότι ήταν η Columbia Records –και μετά η Decca Records- (οι εταιρείες που κάποτε είχαν απορρίψει και το νεοσύστατο συγκρότημα των Beatles) που αποφάσισαν ότι το Hallelujah και το άλμπουμ Various Positions, στο οποίο συμπεριλαμβανόταν, δεν θα είχαν εμπορική επιτυχία. Το τραγούδι κυκλοφόρησε μετά από πολύ καιρό, από μια ανεξάρτητη εταιρεία.

Οταν έγινε επιτυχία, ο Λέοναρντ Κοέν είδε με έκπληξη ότι το δημιούργημά του, που είχε απορριφθεί ξανά και ξανά, έγινε το τραγούδι που αποτέλεσε, στο τέλος, την μουσική του υπογραφή. Και άρχισε να το διασκεδάζει.

«Μίλησε αρκετές φορές για το αίσθημα της εκδίκησης ή της δικαιοσύνης για το πώς αργότερα αναγνωρίστηκε και αποθεώθηκε το Hallelujah», είπαν οι παραγωγοί του ντοκιμαντέρ. Η έκδοση του Κοέν, πάντως (κυκλοφόρησε σε πολλές εκδόσεις), δεν γράφτηκε στα charts του Billboard μέχρι τον θάνατό του το 2016, όταν ήταν πια 82 ετών.

Το τραγούδι ακούστηκε και στην κωμική ταινία κινουμένων σχεδίων Shrek, τη δεύτερη πιο επιτυχημένη ταινία του 2001, η οποία ουσιαστικά το εκτόξευσε στο ευρύ κοινό. Δεν ήταν αναμενόμενο να προωθηθεί το τραγούδι τόσο πολύ από αυτή την ταινία γιατί σύμφωνα με τον Γκέλερ «η μεγαλύτερη παρανόηση για τον ίδιο τον Κοέν ήταν ότι θεωρείτο ο τραγουδιστής της κατήφειας και της καταστροφής. Εμείς όμως συναντήσαμε έναν άντρα που ήταν λίγο ”στεγνός”, μεν, αλλά και πολύ αστείος. Σχεδόν όλα όσα είπε βγήκαν με μια λάμψη στα μάτια του».

Τα τελευταία χρόνια, το Hallelujah ακούστηκε αμέτρητες φορές στην τηλεόραση και σε ταινίες (από την τηλεοπτική σειρά Σκραμπς, μέχρι την ταινία Τζάστις Λιγκ με τους υπερήρωες) και το έχουν τραγουδήσει όλοι, από τον Μπομ Ντίλαν και τον Μπόνο, μέχρι τον Μπον Τζόβι, τον Τζάστιν Τίμπερλεϊκ και τους Il Divo. Η κωμικός Κέιτ ΜακΚίνον το τραγούδησε υποδυόμενος τη Χίλαρι Κλίντον για να ανοίξει το πρώτο επεισόδιο του Σάτερντεϊ Νάιτ Λάιβ μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ το 2016. Πέρυσι, η γκόσπελ τραγουδίστρια, ηθοποιός και παρουσιάστρια Γιολάντα Ανταμς το επέλεξε για να το τραγουδήσει την Εθνική Ημέρα Μνήμης της Covid στο Λίνκολν Μεμόριαλ. Εχει τραγουδηθεί, επίσης, από πολλούς επίδοξους νικητές σε τηλεοπτικούς διαγωνισμούς τραγουδιού, όπως το X Factor και το American Idol.

Το Hallelujah έχει χριστιανικά στοιχεία, παρά το γεγονός ότι ο Κοέν ήταν Εβραίος. Η λέξη Αλληλούια, που είναι και ο τίτλος του, εμφανίζεται σε πολλές θρησκείες. Ο καθένας που το ακούει μπορεί να το ερμηνεύσει συναισθηματικά, όπως θέλει και έχει ανάγκη. «Οι άνθρωποι παίρνουν αυτό που χρειάζονται γι’ αυτό και παίζεται παντού, από γάμους μέχρι κηδείες και γεννήσεις», λένε οι ειδικοί.

Για το ντοκιμαντέρ χρησιμοποιήθηκαν πλάνα του Κοέν να τραγουδά το Hallelujah στη σκηνή, κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας στο Οκλαντ της Καλιφόρνια. Αυτές οι σκηνές είναι που, κυρίως, ενέπνευσαν τους δημιουργούς του φιλμ. «Απλώς δεν μπορούσα να σταματήσω να το σκέφτομαι αφού τον είδα», είπε η Γκόλντφιν στον Guardian. «Γιατί το Αλληλούια είναι κάτι περισσότερο από ένα τραγούδι. Είναι ένα ταξίδι. Και το ντοκιμαντέρ αφορά το δικό του κέντρο, τον δικό του ρόλο και τη θέση του στη ζωή».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News