Είναι από τις φορές που καθώς –ως δημοσιογράφος- κάθεσαι σε μια συνέντευξή Τύπου, αρχίζεις από νωρίς να νιώθεις μια αμηχανία.  Aμηχανία που εξελίχθηκε γρήγορα σε έκπληξη, εκνευρισμό και σε σαφή αίσθηση ντροπής καθώς παρακολουθούσαμε τη συνέντευξη Τύπου για την παρουσίαση του Γιαν Φαμπρ, του «Καλλιτεχνικού Διευθυντή του Διεθνούς Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου» όπως έγραφε ο ενημερωτικός φάκελος (παρακαλώ κρατήστε την πληροφορία για τον τίτλο του, θα είναι χρήσιμη αργότερα). Η διαπίστωση ήταν ξεκάθαρη: Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου όπως το ξέραμε τελείωσε. Ας μπούμε τώρα κάτω από την μεγάλη ομπρέλα των Φλαμανδών, του πολιτισμού των Κάτω Χωρών, ας εμπνευστούμε από τον συνεχιστή του Σπινόζα (όπως τον χαρακτήρισε ο Αριστείδης Μπαλτάς). Καλωσήλθατε στο «Φεστιβάλ Φαμπρ»!

Η αλήθεια είναι αυτή: Δεν μπορούσες να μη νιώσεις προσβολή ακούγοντας τον υπουργό Πολιτισμού να εξηγεί ότι μέσω του νέου Φεστιβάλ η Ελλάδα θα γίνει και η ίδια κέντρο του Πολιτισμού στην Ευρώπη, για να διαπιστώσουμε στη συνέχεια πως το «Ελληνικό Φεστιβάλ» γίνεται «Βελγικό Φεστιβάλ» τουλάχιστον για την πρώτη χρονιά. Για να διαπιστώσουμε πως οι έλληνες καλλιτέχνες θα μπορούν βεβαίως να βρίσκονται στο φεστιβάλ, αλλά ως θεατές κυρίως την πρώτη και τη δεύτερη χρονιά. Για να διαπιστώσουμε πως ως το 2019 θα γίνουμε ξεφτέρια στο έργο, τον βίο, τον προβληματισμό, τη δημιουργία, τη φιλοσοφία του ευφυούς Γιαν Φάμπρ. Για να ακούσουμε τον ίδιο να μας ενημερώνει πως θα φέρει πολυπολιτισμικότητα στο Φεστιβάλ και σημαντικά ονόματα όπως ο Καστελούτσι, ο Μπαρίσνικοφ, η Ιπέρ, ο Ουίλσον (ναι σωστά τους έχουμε ξαναδεί. Δεν έχει σημασία όμως, οφείλουμε να αναστενάξουμε με ανακούφιση).

Ο υπουργός Πολιτισμού χαρακτήρισε την Τρίτη 28 Μαρτίου σημαντική ημέρα. Και ήταν σίγουρα. Διότι είδαμε να ενταφιάζεται ένας θεσμός που αγαπήθηκε παράφορα, ανέδειξε νέους δημιουργούς σε σημαντικούς διαμορφωτές της πολιτιστικής σκηνής, έφερε την απόλυτη δημοκρατία στις αίθουσες (φοιτητές και άνεργοι να κάθονται δίπλα σε κορυφαίους επιχειρηματίες). Μετά τη δίωξη του Γιώργου Λούκου, έπρεπε λοιπόν να αλλάξουν τα πάντα. Κυρίως κάθε τι το ελληνικό σε ένα Φεστιβάλ που διεθνώς  εδώ και εξήντα χρόνια ταυτίστηκε με τον πλούτο του πολιτισμού αφανίζεται και το φλαμανδικό σύμπαν του Φαμπρ εφορμά και εγκαθίσταται. Και το Φεστιβάλ γίνεται μια εξαιρετική πλατφόρμα δημιουργίας και εκτόνωσης του σημαντικού δημιουργού στην Αθήνα της κρίσης.

«Δεν γεννήθηκα εγώ για διευθυντής!»

Το όνομα, λοιπόν, αλλάζει. Οχι πια «Ελληνικό Φεστιβάλ», αλλά «Διεθνές Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου». Ο Γιαν Φαμπρ – ο πραγματικά σπουδαίος καλλιτέχνης που, όμως, στη συνέντευξή Τύπου εμφανίστηκε σαν δάσκαλος μπροστά σε άμαθα παιδιά που θα μυηθούν τώρα στον υπέροχο κόσμο της τέχνης- θα είναι καλλιτεχνικός διευθυντής, λέει το υπουργείο Πολιτισμού. Το γράφει κιόλας στον ενημερωτικό φάκελο που μοίρασε. «Οχι» διαμαρτύρεται ο Φαμπρ. «Δεν θα είμαι διευθυντής. Εγώ δεν γεννήθηκα για να διευθύνω». Αρχίζεις σε αυτό το σημείο και αναρωτιέσαι αν χάθηκαν στη μετάφραση μεταξύ Αμβέρσας και οδού Μπουμπουλίνας.

«Εγώ δεν γεννήθηκα για διευθυντής», επιμένει. «Δεν έχω καμία ικανότητα ή ταλέντο διευθυντή. Μπορώ να δίνω συμβουλές, να αναπτύσσω ιδέες. Είμαι curator (επιμελητής). Εγώ βλέπω το Φεστιβάλ σαν μια μεγάλη εγκατάσταση». Και ποιος θα διοικεί; Ποιος θα υπογράφει τις συμβάσεις; Θα υπάρχει οικονομικός ή διοικητικός διευθυντής, άραγε; Ο πρόεδρος του Φεστιβάλ έσπευσε να διευκρινίσει πως θα αποφασίζει και θα υπογράφει το ΔΣ με τη νέα του σύνθεση που ανακοινώθηκε πριν από λίγες μέρες. Δεν απάντησε βέβαια στην ερώτηση γιατί ακόμα δεν έχει δημοσιευθεί στο ΦΕΚ η τοποθέτηση του Γιαν Φαμπρ και κυρίως ποιος θα είναι ο προϋπολογισμός του Φεστιβάλ και οι αμοιβές του κορυφαίου εικαστικού και σκηνοθέτη, αλλά και των συνεργατών του.

Και η ερώτηση για την αμοιβή μπορεί να μοιάζει κάπως άκομψη για να τεθεί σε μια συνέντευξη Τύπου, αλλά η αλήθεια είναι πως ο πρόεδρος, ο κύριος Αντωνακόπουλος, έθεσε το θέμα λέγοντας –χωρίς να ερωτηθεί- πως «τα χρήματα δεν είναι πολλά δεν είναι αυτά που θα περίμενε κανείς…» Μαζί του ο Γιαν Φαμπρ θα έχει πέντε στενούς συνεργάτες υπεύθυνους των θεματικών τομέων. Ανάμεσά τους μόνο ένα ελληνικό όνομα, η διευθύντρια του ΕΜΣΤ Κατερίνα Κοσκινά, παλιά συνεργάτης και φίλη του Φαμπρ. Ισως ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία της συνέντευξης ήταν πως μέσω της σύμπραξης Φαμπρ-Κοσκινά θα ανοίξει το μουσείο για το κοινό με μια σειρά πρόδρομων εκθέσεων, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ. Ο τίτλος της σύμπραξης είναι «Βελγικές Τέχνες», θα πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Αμβέρσας και τα εγκαίνια αναμένεται να γίνουν στις 29 Ιουνίου (παρουσία του Φαμπρ, όπως με χαρά διαβάζουμε στο πρόγραμμα…).

Φεστιβάλ Φαμπρ ως τέλους

Ενα μήνα είχε στη διάθεσή του ο Φαμπρ για να φτιάξει πρόγραμμα. Ετσι μοιάζει να άνοιξε τα συρτάρια και να έβγαλε μέρη της εργογραφίας του, να αποφάσισε να πάρει στοιχεία από το brainstorming που έχει κάνει με τους συνεργάτες του όλα αυτά τα χρόνια και να τα υλοποιήσει. Ολα κυκλώνουν το τοπίο πολιτισμού και γνώσης του Βελγίου. Αλλωστε το είπε ξεκάθαρα και τίμια ο άνθρωπος: «Εγώ το Βέλγιο ξέρω ως χώρα. Το τοπίο, το θέατρο, τα εικαστικά, τους ανθρώπους».  Τώρα θα τους μάθει και το ελληνικό κοινό! Το ζητούμενο είναι βέβαια σε μια εποχή που η κρίση έχει κάνει τις επιλογές εξόδου και ψυχαγωγίας τόσο λιγότερες, πως ευελπιστούν στο Φεστιβάλ ότι θα πείσουν το ευρύ, το μαζικό κοινό να πάει στις αίθουσες, να τις γεμίσει, να φέρει έσοδα πληρώνοντας εισιτήριο.

Κατά τα λοιπά, το 2016 θα είναι αφιερωμένο στο Βέλγιο «πατρίδα πολλών διεθνούς φήμης καλλιτεχνών» όπως διαβάζουμε στο πρόγραμμα. Από ελληνικά ονόματα μην περιμένετε τίποτα άλλο από την παρουσία των θεσμικών φορέων, δηλαδή κρατικά θέατρα και Λυρική Σκηνή. Αν αναλογίζεσθε πόσες ευκαιρίες χάνουν οι έλληνες καλλιτέχνες να εργαστούν και να ανταπεξέλθουν οικονομικά σε αυτή τη δύσκολη περίοδο, δεν θα βρείτε εδώ απαντήσεις.

Το 2017 θα έχει διεθνή προσανατολισμό (δικαιώνοντας προφανώς τον τίτλο του φεστιβάλ). Η βασική θεματική θα αφορά την «σύμπραξη» με εστίαση στους εικαστικούς και παραστατικούς καλλιτέχνες που έχουν συνεργαστεί με τον Φαμπρ. Θα μπει και λίγο ελληνικό χρώμα: το ένα τρίτο των καλλιτεχνών που θα συμμετάσχουν στο Φεστιβάλ θα είναι Ελληνες!

Το 2018 στον θεματικό πυρήνα του φεστιβάλ θα είναι «Ο Συγγραφέας και ο Ηθοποιός». Ο Φαμπρ θα παρουσιάσει μια νέα παράσταση με τη σπουδαία Ιζαμπέλ Ιπέρ. Και μόλις πριν λίγες μέρες συμφώνησε με τον συγκλονιστικό Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ να ανεβάσουν επίσης μαζί ένα έργο στο Φεστιβάλ. Αριστουργηματικές ιδέες που θα έχει την ευκαιρία να υλοποιήσει ο ίδιος ο Φαμπρ ως δημιουργός και διευθυντής (ή τέλος πάντων επιμελητής) στο Φεστιβάλ (ήταν ήδη η στιγμή που στην αίθουσα άρχισαν κάποιοι να μιλούν για «Φεστιβάλ Φαμπρ»).

«Οι λέξεις είναι πιο σημαντικές από τα χρήματα»

Και φτάνουμε στο 2019 με τον ιντριγκαδόρικο, είναι η αλήθεια, τίτλο «Ελληνικό Matrix». Και φυσικά και εκεί, όπως διαβάζουμε, «ο ίδιος ο Φαμπρ θα δημιουργήσει μια πρωτότυπη παράσταση για το Φεστιβάλ εμπνευσμένη από ένα κλασικό ελληνικό θέμα». Ωσπου επιτέλους, φτάνουμε να ενημερωθούμε ότι «οι έλληνες καλλιτέχνες θα έχουν κεντρική θέση καθώς θα περάσει ο Φαμπρ τη σκυτάλη του σε νέους επιμελητές και σε μια νέα γενιά ελλήνων καλλιτεχνών». Μέχρι τότε προφανώς οι περισσότεροι θα έχουν μάθει να ομιλούν άπταιστα φλαμανδικά.

Κατά τα λοιπά ακούσαμε τους συνεργάτες του να μας ενημερώνουν πως θα δημιουργήσουν βραδιές ανάγνωσης, εργαστήρια επιμορφωτικά, θερινή σχολή δίνοντας τον λόγο και τη σκηνή σε νέους βέλγους καλλιτέχνες (στη συνέχεια και σε Ελληνες). Επίσης, στο Μουσείο Μπενάκη θα φιλοξενηθεί από τις 15 Ιουνίου η έκθεση «STIGMATA» ως πρόβα που «θα μυήσει το κοινό στο φαμπριανό σύμπαν των διαφορετικών μορφών τέχνης και ποιητικής του σώματος». Στις 28 Ιουνίου το κοινό θα συναντηθεί με τον Φαμπρ ως συγγραφέα και γραπτά του θα διαβαστούν από σπουδαίους έλληνες ηθοποιούς – θα διαβάσουν και τα νυχτερινά ημερολόγια του… Επίσης στις 30 Ιουνίου θα παρουσιαστεί η γνωστή του παράσταση «Preparatio Mortis» με την Annabelle Chambon.

Kλείνοντας ο Φαμπρ αναφέρθηκε στο θέμα του προϋπολογισμού. Ανέφερε πως δεν έχει ιδέα τι έχει γίνει στο παρελθόν, αν υπάρχουν χρέη ή όχι, πόσα χρήματα ακριβώς θα έχει στη διάθεση του. Και είπε στη χώρα των capital controls και της βαθιάς κρίσης κάνοντας κάποιους να ανατριχιάσουν κάπως (όχι από συγκίνηση): «τα χρήματα δεν έχουν τόση σημασία. Τα χρήματα είναι ένα εργαλείο. Οταν γκρίνιαζα στη μητέρα μου και ήθελα περισσότερα χρήματα μου έλεγε “είναι πιο ωραίο να ανταλλάσσεις λέξεις παρά χρήματα”». Με αυτή την ατάκα έκλεισε η συνέντευξη Τύπου και μας κάλεσαν να περάσουμε στον μπουφέ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News