Οι γυναίκες χειρουργοί στη Βρετανία πέφτουν συχνά θύματα σεξουαλικών παρενοχλήσεων, κακοποιήσεων, ακόμη και βιασμών σε ορισμένες περιπτώσεις, από τους άνδρες συναδέλφους τους, τους οποίους προστατεύει μια «κουλτούρα σιωπής», σύμφωνα με μια μεγάλη έρευνα μεταξύ των εργαζομένων του Εθνικού Συστήματος Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (NHS), που δόθηκε στη δημοσιότητα τη Δευτέρα.

Ενα επαναλαμβανόμενο μοτίβο που κατέγραψαν οι συντάκτες της έκθεσης αφορά τη σεξουαλική βία που υφίστανται οι ασκούμενες γιατροί, ιδιαίτερα, από άνδρες χειρουργούς ανώτερης βαθμίδας εντός NHS, στα νοσοκομεία του οποίου «αυτά συμβαίνουν τώρα».

Παρά την αρχική έκπληκτη αντίδραση των επαγγελματιών –το Βασιλικό Κολέγιο Χειρουργών της Αγγλίας έκανε λόγο για «πραγματικά συγκλονιστικά» ευρήματα, τα οποία θα ληφθούν πολύ σοβαρά υπόψιν–, το BBC μίλησε για συμπεριφορές που αποτελούν «κοινό μυστικό» στον κλάδο.

Το πόρισμα της μελέτης, η οποία πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Εξετερ, το Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ και την Ομάδα Εργασίας για τη Σεξουαλική Βία στη Χειρουργική (WPSMS), κοινοποιήθηκε κατ’ αποκλειστικότητα στο βρετανικό δίκτυο, το οποίο μίλησε με γυναίκες-θύματα τέτοιων συμπεριφορών στις χειρουργικές αίθουσες, ακόμη και «ενώ επεμβάσεις βρίσκονταν σε εξέλιξη».

Σημειώνεται πως η WPSMS αποτελείται από χειρουργούς, γιατρούς και ερευνητές του NHS, και στοχεύει στην ευαισθητοποίηση γύρω από το φαινόμενο, όπως και στην αντιμετώπισή του. Ορισμένα μέλη της έχουν υπάρξει θύματα σεξουαλικής κακοποίησης τα ίδια (περισσότερα εδώ).

Βάσει των ευρημάτων αυτών, λοιπόν, τα δύο τρίτα των γυναικών χειρουργών που απάντησαν στα ερωτηματολόγια δήλωσαν ότι έχουν δεχθεί σεξουαλική παρενόχληση από συναδέλφους τους εντός των τελευταίων πέντε ετών. Στο ίδιο χρονικό διάστημα, το ένα τρίτο των ερωτηθεισών υποστήριξε πως είχε δεχθεί σεξουαλική κακοποίηση.

Οι μετέχουσες στην έρευνα κατέθεσαν, επίσης, την ανησυχία τους ότι αν καταγγείλουν επισήμως τα περιστατικά, θα βλάψουν την καριέρα τους, όπως και ότι το NHS δεν θα λάβει τη δέουσα δράση.

«Γιατί είναι το πρόσωπό του στο στήθος μου;»

Ενα από τα θύματα, η Τζούντιθ, είναι σήμερα μια έμπειρη και ταλαντούχα χειρουργός. Υπήρξε θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης στα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής σταδιοδρομίας της, όταν η ίδια ήταν το άτομο με τη λιγότερη δύναμη στην αίθουσα του χειρουργείου, σύμφωνα με όσα είπε στο BBC, υπό τον όρο να μη δοθεί στη δημοσιότητα το επίθετό της.

Θύμα και θύτης βρίσκονταν στο μέσον μιας επέμβασης, όταν συνέβησαν όσα κατέθεσε: «Εκείνος απλά γύρισε και έβαλε το κεφάλι του ακριβώς στο στήθος μου. Συνειδητοποίησα ότι σκούπιζε το μέτωπό του (από τον ιδρώτα) πάνω μου. Παγώνεις, σωστά; (Σκέφτεσαι) “γιατί είναι το πρόσωπό του στο στήθος μου;”».

Οταν το έκανε για δεύτερη φορά, η Τζούντιθ προσφέρθηκε να του δώσει μια πετσέτα. Η απάντηση που της έδωσε χαμογελώντας ήταν αρνητική: «Οχι, έτσι είναι καλύτερα». «Ενιωσα βρώμικη, ένιωσα ταπεινωμένη» αφηγήθηκε.

Το χειρότερο για εκείνη ήταν η απόλυτη σιωπή των συναδέλφων της: «Δεν επρόκειτο καν για τον ισχυρότερο άνθρωπο στην αίθουσα, όμως ήξερε ότι η συμπεριφορά ήταν αποδεκτή και αυτό ήταν, απλά, σάπιο». Τα παραπάνω συνέβησαν στη Τζούντιθ στη μέση ενός χειρουργείου, ωστόσο η σεξουαλική βία εκτείνεται και εκτός νοσοκομείων.

«Τον εμπιστεύθηκα»

Η Αν –το πραγματικό όνομα της οποίας δεν αποκαλύφθηκε για νομικούς λόγους– θέλησε να μιλήσει στο βρετανικό δίκτυο, καθότι πιστεύει ότι η αναγκαία αλλαγή θα έρθει μόνο όταν οι άνθρωποι αρχίσουν να μιλούν.

Δεν επιλέγει να περιγράψει αυτό που της συνέβη ως βιασμό, ωστόσο είναι ξεκάθαρο ότι η σεξουαλική εμπειρία που είχε δεν ήταν συναινετική. Συνέβη στο περιθώριο μιας κοινωνικής εκδήλωσης στο πλαίσιο ενός ιατρικού συνεδρίου, μιας συνάντησης γιατρών της ίδιας ειδικότητας.

Σε ένα γνώριμο μοτίβο, εκείνη ήταν ασκούμενη και εκείνος ιεραρχικά ανώτερος. «Τον εμπιστεύθηκα, τον θαύμαζα» είπε χαρακτηριστικά για τον δράστη. Σύμφωνα με όσα αποκάλυψε, ο γιατρός εκμεταλλεύθηκε την εμπιστοσύνη της, το γεγονός ότι εκείνη δεν γνώριζε τους άλλους συναδέλφους της στην εκδήλωση.

«Ετσι, λοιπόν, με πήγε πίσω στο μέρος μιας αίθουσας. Νόμιζα ότι ήθελε να μιλήσουμε, όμως ξαφνικά στράφηκε προς εμένα και έκανε σεξ μαζί μου (…). Δεν ήταν αυτό που ήθελα, δεν ήταν ποτέ κάτι που είχα θελήσει, ήταν εντελώς απροσδόκητο». Εκείνη τη στιγμή το σώμα της πάγωσε και δεν μπορούσε να τον σταματήσει, πρόσθεσε.

Την επόμενη ημέρα ήταν δύσκολο ακόμη και να τον αντικρίσει, όμως δεν βρήκε τη δύναμη να καταγγείλει τον ανώτερό της: «Δεν ένιωθα ότι με “έπαιρνε” να κάνω φασαρία, ένιωθα ότι υπήρχε μια πολύ ισχυρή κουλτούρα ανοχής για ό,τι κι αν σου έκαναν».

Το περιστατικό είχε μακροχρόνιες συνέπειες για την ίδια, αφήνοντάς τη συναισθηματικά μουδιασμένη αρχικά, ωστόσο η φρικτή ανάμνηση επέστρεφε χρόνια αργότερα, «πλημμυρίζοντας το μυαλό της σαν φρίκη, σαν εφιάλτης», ενώ η ίδια βρισκόταν στη δουλειά, ακόμη και στο μέσον της προετοιμασίας να χειρουργήσει έναν ασθενή.

«Διαφορετικές πραγματικότητες» οι άνδρες και οι γυναίκες χειρουργοί

«Είναι ευρέως αποδεκτό ότι υπάρχει μια κουλτούρα σιωπής γύρω από αυτές τις συμπεριφορές» συνέχισε το ρεπορτάζ του BBC. «Η εκπαίδευση στη χειρουργική βασίζεται στη μάθηση από έμπειρους συναδέλφους στο χειρουργείο και οι γυναίκες μάς είπαν ότι το να μιλούν ανοιχτά για εκείνους που έχουν δύναμη και επιρροή στη μελλοντική τους σταδιοδρομία ενέχει ρίσκο. Η έκθεση, που δημοσιεύεται στο British Journal of Surgery, αποτελεί την πρώτη προσπάθεια να αποκτήσουμε μια αίσθηση της κλίμακας του φαινομένου».

Στην έρευνα κλήθηκαν να λάβουν μέρος ανώνυμα χειρουργοί, άνδρες και γυναίκες, του NHS. Απάντησαν 1.434 γιατροί, οι μισοί εκ των οποίων ήταν γυναίκες. Σύμφωνα με τα ευρήματα:

• Το 63% των γυναικών είχαν γίνει στόχος σεξουαλικής παρενόχλησης από συναδέλφους
• Το 30% των γυναικών είχαν δεχτεί σεξουαλική επίθεση από συνάδελφο
• Το 11% των γυναικών ανέφερε καταναγκαστική σωματική επαφή που σχετιζόταν με επαγγελματικές ευκαιρίες
• Αναφέρθηκαν τουλάχιστον 11 περιστατικά βιασμού
• Το 90% των γυναικών και το 81% των ανδρών έχουν υπάρξει μάρτυρες κάποιας μορφής σεξουαλικής βίας προς συνάδελφο.

Και ενώ η έκθεση κατέγραψε ότι και οι άνδρες υπόκεινται σε ορισμένες από αυτές τις συμπεριφορές (το 24% είχε παρενοχληθεί σεξουαλικά), καταλήγει στο συμπέρασμα ότι άνδρες και γυναίκες χειρουργοί «ζουν διαφορετικές πραγματικότητες».

«Τα ευρήματά μας είναι πιθανό να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στο επάγγελμα του χειρουργού» δήλωσε ο δρ Κρίστοφερ Μπεγκένι, από το Πανεπιστήμιο του Εξετερ.

Ζητείται αλλαγή

Ενα άλλο ζήτημα που προέκυψε από τη μελέτη των στοιχείων της έκθεσης ήταν το έλλειμα εμπιστοσύνης σε φορείς όπως τα NHS Trusts, το Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο (σ.σ.: ρυθμιστικός φορέας ο οποίος τηρεί το μητρώο γιατρών του Ηνωμένου Βασιλείου που επιτρέπεται να ασκούν το επάγγελμα) και τα Βασιλικά Κολέγια (σ.σ.: επαγγελματικές ενώσεις ανά ιατρική ειδικότητα) για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

«Χρειαζόμαστε μια σημαντική αλλαγή στις πειθαρχικές διαδικασίες, ώστε να γίνουν εξωτερικές και ανεξάρτητες, και να είναι αξιόπιστες, προκειμένου η υγειονομική περίθαλψη να γίνει ένας ασφαλέστερος χώρος για εργασία» επισήμανε η καθηγήτρια Κάρι Νιούλαντς από το Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ.

Ο Τιμ Μίτσελ, πρόεδρος του Βασιλικού Κολεγίου Χειρουργών της Αγγλίας, δήλωσε στο BBC ότι τα «εξαιρετικά σοκαριστικά» ευρήματα της έρευνας «θα αποτελέσουν πηγή μεγάλης αμηχανίας για το επάγγελμα του χειρουργού» και αναγνώρισε πως αφορά ένα απόστημα στον κλάδο που δεν έχει αντιμετωπιστεί.

«Πρέπει να δημιουργήσουμε μια κουλτούρα μηδενικής ανοχής και να διασφαλίσουμε ότι υπάρχουν μηχανισμοί τέτοιοι όπου τα θύματα θα αισθάνονται σίγουρα ότι μπορούν να απευθυνθούν, να μιλήσουν για αυτά τα περιστατικά, και όπου οι καταγγελίες θα λαμβάνονται σοβαρά υπόψη» πρόσθεσε.

Μόλις τον περασμένο μήνα το Γενικό Ιατρικό Συμβούλιο είχε ενημερώσει τον κώδικα ιατρικής δεοντολογίας. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο του φορέα, Τσάρλι Μάσεϊ, κάθε εκδήλωση σεξουαλικής συμπεριφοράς προς ασθενείς ή συναδέλφους «είναι απαράδεκτη» και τα σοβαρά παραπτώματα συνιστούν ασυμβίβαστο για τη συνέχιση της άσκησης της Ιατρικής στο Ηνωμένο Βασίλειο από τον δράστη.

«Είναι όμως η χειρουργική αίθουσα ένα ασφαλές μέρος για να εργαστούν οι γυναίκες σήμερα;», ρώτησαν καταληκτικά οι δημοσιογράφοι του BBC. «Οχι πάντα. Και αυτό είναι ένα απαίσιο πράγμα να παραδεχόμαστε» απάντησε η Τζούντιθ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News