Οποιος έζησε την αντίστοιχη εμπειρία πέρυσι, όταν άνοιξε για πρώτη φορά για το κοινό το Πάρκο του Κέντρου Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος με δράσεις πολιτισμού αθλητισμού και εκπαίδευσης, δεν μπορεί να την λησμονήσει. Νύχτα, ξαπλωμένοι στο γρασίδι στις ειδικές ψάθες που μας προμήθευαν βλέπαμε κάτω από τον αττικό ουρανό, στη σκιά των κτιρίων του Ρέντσο Πιάνο, ανάμεσα σε δεκάδες μεσογειακά φυτά και δέντρα, έργα τέχνης κορυφαίων σύγχρονων εικαστικών.

Την ίδια εμπειρία αλλά πιο πληθωρικά –τουλάχιστον όσον αφορά τη γεωγραφία της- θα ζήσουμε και φέτος. Από τις 23 Ιουνίου ως τις 26 Ιουνίου στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Μetamorphosis: Το ΚΠΙΣΝ στον Κόσμο» θα υλοποιηθεί το πρόγραμμα βραδινών προβολών video art με τίτλο «Fireflies in the Night Take Wing».

Δέκα ξεχωριστά προγράμματα βίντεο συνδυασμένα σε ωριαίες λούπες θα προβάλλονται σε δέκα διαφορετικά σημεία σε όλη την έκταση των κτιρίων και των εξωτερικών χώρων του Πάρκου. Καθεμία από αυτές τις λούπες συναποτελείται από έργα από μια μεγάλη γκάμα διεθνών και ελλήνων καλλιτεχνών. Συγκεκριμένα θα προβληθούν έργα 50 καλλιτεχνών από 29 διαφορετικές χώρες. Αναμεσά τους θα προβληθούν δύο καθηλωτικά έργα της Shirin Neshat που θα γεμίσουν τον Πύργο Βιβλίων, επίκεντρο της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος. Η Neshat δημιουργεί στιβαρές μουσικές μεταφορές για να διαχειριστεί περίπλοκα θέματα ρόλων συνδεδεμένων με το φύλο και την πολιτισμική εξουσία, τα οποία τοποθετεί μέσα στο πλαίσιο της αρχαίας μουσικής και ποίησης.

Το στίγμα είναι σαφές: κοσμοπολιτισμός, ενεργός διάλογος με τους δημιουργούς ανά την γη, η Αθήνα κέντρο του κόσμου και όχι παρίας ή απλώς ακόλουθος.  Το πρόγραμμα επιμελούνται οι Barbara London, Kαλλιόπη Μηνιουδάκη και Fransesca Pietropaolo, ενώ καλλιτεχνικός διευθυντής είναι ο Robert Storr, κοσμήτορας της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Yale.

Οι επιμελητές επέλεξαν τα έργα που θα προβληθούν με μια σαφή δέσμη κριτηρίων: η σχέση με τον χαρακτήρα των οργανισμών που θα φιλοξενηθούν στο χώρο, δηλαδή τη μουσική και τον χορό για την Εθνική Λυρική Σκηνή, τη γνώση για την Εθνική Βιβλιοθήκη, το περιβάλλον για το πάρκο. Σύμφωνα με το σημείωμα των επιμελητών «τα περισσότερα έργα που παρουσιάζονται σχολιάζουν κριτικά την ανθρώπινη ύπαρξη, την ταυτότητα, τη σεξουαλικότητα, την ιστορία και την κοινωνικοπολιτική κατάσταση, με ποικίλους, συχνά ποιητικούς, τρόπους αλλά και διαθέσεις που κυμαίνονται από το σκοτεινά δυσοίωνο μέχρι το χιουμοριστικό και αλέγρο έως και, ενίοτε, το ουτοπικά αισιόδοξο».

Ετσι, για παράδειγμα,  οι Pauline Boudry και Renate Lorenz, σε μια χειρονομία «queer αρχαιολογίας,» ξανασκηνοθετούν το χορό των επτά πέπλων της Alla Nazimova και την αντίδραση σε αυτόν της Rainer, προκειμένου να δείξουν πως η φιγούρα της Σαλώμης έχει εμπνεύσει διάφορες καλλιτέχνιδες, κυρίως χορεύτριες,  να αντιταχτούν στον αυστηρό δυϊσμό που χαρακτηρίζει την πατριαρχική και αποικιοκρατική ιδεολογία του 20ού αιώνα. Αρχαίοι μύθοι ή λογοτεχνικά αφηγήματα χρησιμοποιούνται τόσο ως θέματα όσο και ως υλικό σε ποικίλες προσωπικές ή αποδομητικές διερευνήσεις από καλλιτέχνες όπως οι Tom Sachs, Moyra Davey, Oscar Muñoz, Erika Vogt, Mary Reid Kelley, Basim Magdy και Ato Malinda. Οι Michael Smith, Lili Reynaud-Dewar και Cheryl Donegan υιοθετούν κριτικές θέσεις απέναντι στον καλλιτέχνη και το στούντιο.

Οι έλληνες εικαστικοί στο ΚΠΙΣΝ

Εντονη κριτική διάθεση απέναντι στην «ευρωπαϊκή αποικιοκρατία»  στην πρόσφατη αλληγορία του Ελληνα  Poka-Yio της Ευρώπης ως ηφαίστειου. Η κρίση στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη διαφορετικά διέπουν την πρόσληψη της αυστηρής εικαστικής ομορφιάς της άδειας αίθουσας συνεδριάσεων της Ελληνικής Βουλής όπως καταγράφηκε από το φακό του Στέφανου Τσιβόπουλου ανάμεσα στις δύο εκλογές που άφησαν την Ελλάδα χωρίς κυβέρνηση και υπό την απειλή εξόδου από την Ευρωζώνη το 2012, αλλά και την ευρύτερη αμφισβήτηση από τον Βασίλη Μπαλάσκα του μύθου του Παρθενώνα.

Οι απελπιστικές καθημερινές συνέπειες της οικονομικής και προσφυγικής κρίσης επίσης στοιχειώνουν την ντοκιμαντερίστικη επίκληση της Λίνας Θεοδώρου και την ποιητική της Μάριον Ιγγλέση, της σωματικής γλώσσας της παραφροσύνης και του σοκ αντίστοιχα όπως φανερώνονται από τις πρόσφατες λήψεις Αθηναίων στο κέντρο της πόλης τους από τη Θεοδώρου και από τον άηχο χορό θανάτου ποτηριών που πέφτουν και σπάζουν της Ιγγλέση. Παρ’ όλα αυτά, ο Μιχαήλ Καρίκης εκθέτει την ανεργία και τον εκτοπισμό ως συμπτώματα της μετα-εκβιομηχάνισης, επενδύοντας ελπίδα στη συλλογικότητα, τη ριζοσπαστική σκέψη και την παιδική ηλικία, μέσω μιας επικής και μαζί λυρικής «κατάληψης» μιας έρημης πια βιομηχανικής περιοχής από μια ομάδα παιδιών, με χορωδιακές απομιμήσεις των μηχανικών και υπόγειων ήχων της και αναγνώσματα για την πολιτική του έρωτα, το παιχνίδι και το γέλιο.

Η λαχτάρα και η αγάπη επικαιροποιούνται στο ημερολογιακό ντοκιμαντέρ της φεμινίστριας Eρικας Σκούρτη για μια σχέση διαμεσολαβημένη από το iPhone και τα web apps. Η Τζένη Μαρκέτου ρίχνει φως στη ζωή των παιδιών στα στρατόπεδα Sahrawi προσφύγων. Η Ελένη Καμμά προτάσσει την ελπίδα για μια πραγματική συμμετοχική δημοκρατία και για το ρόλο της τέχνης στο να επιτευχθεί. Αν και θρηνεί την παρακμή της παράδοσης του Καραγκιόζη, το έργο της συνδέει υπαινικτικά την ελευθερία του λόγου (παρρησία) που χαρακτηρίζει αυτή την κεντρική φιγούρα του Θεάτρου Σκιών της Μέσης Ανατολής ως εκφραστή των προβλημάτων, επιθυμιών και της πολιτικής κριτικής του λαού, με τη δημιουργικότητα και τη διαμαρτυρία των καταληψιών του πάρκου Gezi.

Ο Γιάννης Βαρελάς επανεξετάζει τη σκέψη του Ζαν Ζενέ σχετικά με την τάξη, την εξουσία και τη βιαιότητα της ανθρώπινης φύσης, ενώ οι Αικατερίνη Γεγησιάν και Κατερίνα Ζαχαροπούλου στρέφονται σε δημοφιλείς ταινίες και παραμύθια από πολύσημαντες φεμινιστικές και  τοπικές οπτικές γωνίες. Συγκρούσεις πολιτισμικού χαρακτήρα διατρέχουν τη φαινομενική αθωότητα της εύγλωττης χαρτογράφησης της τραυματικής ψυχογεωγραφίας της διαχωρισμένης Λευκωσίας από τη Μαριάννα Χριστοφίδη με το σώμα ενός παιδιού που παίζει.

Οσον αφορά την γεωγραφική ιδαιτερότητα, οι επιμελητές βασίστηκαν στη σύλληψη του Μπωντλέρ για τον αστικό περιηγητή –«le flâneur» ο οποίος ανακαλύπτει τα αξιοθαύμαστα της πόλης ανάλογα με την τύχη και τη διάθεσή του. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει έργα των καλλιτεχνών: Marte Aas, Shiva Ahmadi, Βασίλη Μπαλάσκα, Bahar Behbahani, Sylvie Blocher, Pauline Boudry και Renate Lorenz, Luca Buvoli, Paolo Canevari, Seoungho Cho, Μαριάννας Χριστοφίδη, Moyra Davey, Angela Detanico και Rafael Lain, Lili Reynaud-Dewar, Cheryl Donegan, Ninar Esber, Patricia Esquivias, Yang Fudong, Αικατερίνης Γεγησιάν και Fatma Çiftçi, IC-98 (Visa Suonpää και Patrik Söderlund), Μάριον Ιγγλέση, Alfredo Jaar, Ελένης Καμμά, Μιχαήλ Καρίκη, Mary Reid Kelley και Patrick Kelley, Bouchra Khalili, Basim Magdy, Ato Malinda, Τζένης Μαρκέτου, Oscar Muñoz, Luke Murphy, Shirin Neshat, Adrian Paci, Sondra Perry, Liliana Porter, Diana Fonseca Quiñones, Yvonne Rainer, Raqs Media Collective (Jeebesh Bagchi, Monica Narula, και Shuddhabrata Sengupta), Julian Rosefeldt, Tom Sachs, Έρικας Σκούρτη, Michael Smith, Λίνας Θεοδώρου, Στέφανου Τσιβόπουλου, Γιάννη Βαρελά, Erika Vogt, Hu Wei, Monika Weiss, Jane και Louise Wilson, Poka-Yio, Κατερίνας Ζαχαροπούλου, Katarina Zdjelar.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News