Κατ’ αρχάς δεν είναι κόκκινο και δεν είναι (μόνο) τηλέφωνο. Διότι δεν πρόκειται για τον ιστορικό κερματοδέκτη του ΟΤΕ που έπαιρνε δίφραγκα. Η πραγματική ονομασία του είναι Αμεση Επικοινωνία Ουάσινγκτον-Μόσχας ή, απλούστερα, «hot line» («θερμή γραμμή») ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων. Καθιερώθηκε επί Ψυχρού Πολέμου, δηλαδή πολλά χρόνια πριν από το επίσημο τέλος της Σοβιετικής Ενωσης (1991).

Το «κόκκινο τηλέφωνο», λοιπόν, υπήρξε στην αρχή τέλεξ και φαξ, ενώ κατέληξε να είναι ζεύγος κομπιούτερ που ανταλλάσσουν email. Οτιδήποτε προφορικό δεν είχε, δεν έχει και δεν θα έχει σχέση με τη συγκεκριμένη επικοινωνία ΗΠΑ-Ρωσίας. Τα έπεα πτερόεντα και τα είπα-ξείπα δεν ήταν ό,τι καλύτερο για δύο αμοιβαίως δύσπιστα ή και κακόπιστα μέρη, εξοπλισμένα κιόλας με πυρηνικές κεφαλές. Λατινιστί: verba volant, scripta manent (Τα λόγια πετούν, τα γραπτά μένουν).

Το πρώτο μήνυμα μεταδόθηκε πριν από 60 χρόνια, στις 30 Αυγούστου 1963. Το έστειλαν οι Αμερικανοί. Ελεγε: «Η γρήγορη καφέ αλεπού πήδηξε στην πλάτη του τεμπέλη σκύλου». Ηταν άνευ νοήματος, κατά πάσα ανάγνωση. Περιείχε, όμως, όλα τα γράμματα του αγγλικού αλφαβήτου: «The quick brown fox jumped over the lazy dog’s back». Ηταν ένα είδος τεστ λειτουργίας του συστήματος.

Ακολούθησαν ανταλλαγές αποσπασμάτων από έργα του Σαίξπηρ και του Τσέχοφ. Αμερικανοί και Σοβιετικοί επιβεβαίωσαν έτσι ότι, όντως, υπάρχει σπουδαία αγγλική όπως και σπουδαία ρωσική λογοτεχνία (οι οποίες, ωστόσο, δεν τους αφορούν). Οι ψυχροπολεμικοί πρωταγωνιστές έκριναν ότι η επικοινωνία μέσω αυτής της διαδικασίας ήταν απαραίτητη για την πρόληψη κάποιου θερμού επεισοδίου. Βλέπετε, η πυραυλική κρίση της Κούβας μόλις είχε τελειώσει με αποφυγή πυρηνικού πολέμου «στο παρά πέντε».

Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα μηνύματα των δύο πλευρών χρειάζονταν από 6 μέχρι 12 ώρες για να φθάσουν στον προορισμό τους, έτσι το επόμενο έτος οι υπερδυνάμεις συμφώνησαν και για την εγκατάσταση τηλεφωνικής γραμμής. Στις ΗΠΑ το τηλέφωνο κουδούνιζε στο Πεντάγωνο, στη Ρωσία στην έδρα του Κομμουνιστικού Κόμματος, απέναντι από το Κρεμλίνο. Ανακαλύφθηκε, λοιπόν, και η αξία του προφορικού λόγου.

Το καλώδιο της σύνδεσης, όμως, είχε κάποιες περιπέτειες: η επικοινωνία διακόπηκε δύο φορές στην Ιστορία, την πρώτη όταν το καλώδιο συνέθλιψε δανέζικη μπουλντόζα, τη δεύτερη όταν το έκοψε φινλανδικό τρακτέρ. Πρωτογονισμοί, θα πείτε. Ομως αυτά τα ζητήματα λύθηκαν μεμιάς μόλις η Γη ζώστηκε από δορυφόρους.

Στα σημαντικά θέματα το «κόκκινο τηλέφωνο» δούλεψε πολύ. Στη δολοφονία του Κένεντι, το 1963, στον Πόλεμο των Εξι Ημερών της Μέσης Ανατολής, στους «Αττίλες» της Κύπρου, στην εισβολή των σοβιετικών στρατευμάτων στο Αφγανιστάν, στον πόλεμο του Κόλπου, στην αμερικανική εισβολή στο Ιράκ.

Η «θερμή γραμμή», «hotline» όπως τη λένε οι Αμερικανοί, παραμένει ενεργός ακόμη και σήμερα. Αν και δεν υπάρχει λόγος, αφού «με τις σημερινές τεχνολογίες ο Μπάιντεν θα μπορούσε να καλέσει τον Πούτιν στο κινητό του, είτε έχει κόκκινο χρώμα είτε οποιοδήποτε άλλο» παρατηρεί η ιταλική Repubblica, η οποία θυμήθηκε την επέτειο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News