Υπάρχουν δύο Σον Πεν, και ο καθένας από μας μπορεί να αποφασίσει ποιος είναι ο πραγματικός με βάση τις πολιτικές πεποιθήσεις του και τον γενικό κυνισμό. Από τη μία πλευρά, υπάρχει ο πολύ σημαντικός ηθοποιός Σον Πεν, που τραβάει πάνω του τα φώτα της δημοσιότητας και την αξιοποιεί για να τονίσει την εικόνα του ανιδιοτελούς ανθρωπιστή, ενώ ιδιωτικά απολαμβάνει μια υπέροχη πολυτελή ζωή.

Και από την άλλη, υπάρχει ο ακτιβιστής Σον Πεν, ένας σκληρά εργαζόμενος και αθυρόστομος τύπος που καταβάλλει προσπάθειες για να διαχωρίσει εαυτόν από άλλους celebrities, ποζάροντας απλώς σαν μαθητευόμενος της Μητέρας Τερέζας, εκφέροντας μεγαλοστομίες για την αλλαγή του κόσμου, αλλά και μη διστάζοντας να βάλει τα χρήματά του όπου μπορεί περιστασιακά, γράφει στον Guardian ο Τσαρλς Μπραμέσκο.

Στο νέο ντοκιμαντέρ «Πολίτης Πεν» (το «Citizen Penn» είναι διαθέσιμο στο Discovery+) ο σκηνοθέτης Ντον Χάρντι, πάντως, δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα να προωθήσει τη μία ή την άλλη όψη του σπουδαίου ηθοποιού και σκηνοθέτη. Προτιμά να αφήσει τα πλάνα της καταστροφής και της ανάκαμψης στην Αϊτή να το κάνουν αντί γι’ αυτόν. Παρ’ όλο που ο Πεν έβαλε το διάσημο όνομα που απαιτείται για γίνει ένα έργο χαμηλού προϋπολογισμού, όπως αυτό, αντικείμενο του ντοκιμαντέρ δεν είναι ο ίδιος, αλλά οι πράξεις του και η παρακαταθήκη της δημόσιας βοήθειας που έχει προσφέρει, σημειώνει ο Μπραμέσκο.

«Δεν θέλω να μπω στη θέση του Σον Πεν και να του κάνω δημόσιες σχέσεις» δήλωσε τηλεφωνικώς στον Guardian ο Χάρντι: «Υπάρχουν άλλοι για αυτή τη δουλειά. Αυτό που ελπίζω να βρει κανείς στην ταινία είναι η ειλικρίνεια. Ο Σον Πεν παραδέχεται μερικά από τα σκληρά μαθήματα που έχει πάρει από όλα αυτά, καθώς κάνουμε ένα μικρό ταξίδι στην ιστορία του από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Αν οι θεατές μπορούν να φύγουν με τη σκέψη “Εξακολουθεί να μην μου αρέσει ο τύπος, αλλά έχω εντυπωσιαστεί από τη δουλειά που έχει κάνει”, μου είναι αρκετό», λέει ο σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ.

Ο Χάρντι ακολούθησε την πολωτική φιγούρα του ηθοποιού επί σχεδόν δύο δεκαετίες, ισορροπώντας στη σχέση του μαζί του ανάμεσα στην εγκαρδιότητα και τον επαγγελματισμό. Γνωρίστηκαν το 2005 μέσω ενός κοινού φίλου και γρήγορα βρήκαν κοινό έδαφος σε θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Ο Χάρντι δούλευε τότε το «Witch Hunt» («Κυνήγι Μαγισσών»), ένα ντοκιμαντέρ με επίκεντρο τις εσφαλμένες πεποιθήσεις ενώ το ίδιο θέμα είχε και το δράμα του Πεν «Dead Man Walking». Τελικά, ο Σον Πεν έγινε αφηγητής και εκτελεστικός παραγωγός του «Witch Hunt» και, όπως λέει ο Χάρντι, «τότε ξεκίνησε η καριέρα μου στον κινηματογράφο». Η πρεμιέρα του έφερε κάποια επιτυχία, και το 2010 πλησίασε ξανά τον Πεν για ένα άλλο έργο, αλλά ο σταρ είχε μια πιο επείγουσα δουλειά να κάνει.

Ένας τρομερός σεισμός είχε πλήξει την Αϊτή αφήνοντας πίσω του χιλιάδες νεκρούς και επιζώντες που έπρεπε να αντιμετωπίσουν σοβαρές ζημιές. Ο Πεν πέρασε αμέσως σε δράση και ο Χάρντι ήταν εκεί για να την καταγράψει. «Τον παρακολούθησα καθώς έμπαινε βιαστικά σε ένα αεροπλάνο για την Αϊτή γεμάτο προμήθειες, το είδα να συμβαίνει μπροστά στα μάτια μου», λέει. «Ηταν το πρώτο αεροπλάνο που μπορούσε να βρει για να πάει. Ρώτησα τον βοηθό του αν ο Σον χρειαζόταν κάποιον εκεί πέρα για να κινηματογραφήσει ό,τι συνέβαινε και είπε ναι. Δύο βδομάδες αργότερα, μαζί με μερικούς φίλους, βρισκόμασταν εκεί τραβώντας πλάνα που θα μπορούσαν να πάνε σε ειδησεογραφικούς οργανισμούς και να δείξουν τι συνέβαινε».

Ο Χάρντι βάδισε προσεκτικά μέσα σε ένα ναρκοπέδιο γεμάτο πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων βάζοντας το ρεπορτάζ πάνω από την προσωπογραφία, και το πώς πάνω από το ποιος. Και έκανε έναν συνδυασμό των δικών του πλάνων με σκηνές που τράβηξε ο φίλος του κινηματογραφιστής Κάπτεν Μπάρι με πολλούς εθελοντές, που περνούσαν γύρω από την κάμερα, οδηγώντας περίπου 60.000 άτομα που δεν είχαν πού να πάνε στο μοναδικό γήπεδο του γκολφ της χώρας. Ολο εκείνο το διάστημα, ο Πεν δεν κουραζόταν να δέχεται τηλεφωνήματα, να συναντάει τοπικούς παράγοντες και γενικά να κάνει πρακτική δουλειά, από τη διανομή φαγητού μέχρι να συνοδεύσει έναν άρρωστο άνδρα μέσα στη νύχτα σε μια προσπάθεια να του παρασχεθεί ιατρική βοήθεια, που δυστυχώς όμως κατέληξε σε τραγωδία.

Αν και ο Πεν είχε τον έλεγχο της κατάστασης μέσω του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Jenkins-Penn Haiti (στη συνέχεια μετονομάστηκε σε CORE), αναγνώρισε ότι θα έπρεπε να υπάρχουν σκληρά όρια ανάμεσα στη δική του εξουσία του και στον Χάρντι. «Συνέχισα την καταγραφή όλα αυτά τα χρόνια, περιστασιακά πλησιάζοντας τον Σον και ρωτώντας αν θα μπορούσαμε να κάνουμε μια ταινία για αυτό, και ήταν πάντα πολύ απρόθυμος», λέει. «Σίγουρα δεν ήθελε να είναι κάτι ματαιόδοξο. Το 2018 είχα κάνει μια άλλη ταινία και νόμιζα ότι θα μπορούσα να συγκεντρώσω χρήματα για αυτή, οπότε κάθισα με τον Σον και συμφώνησε να την αφήσει να κυκλοφορήσει. Και με άφησε να έχω τον πλήρη έλεγχο για να κάνω την ταινία όπως ήθελα εγώ».

Ο Χάρντι θα παραδεχτεί ότι ο Πεν ήταν «τρομακτικός» όταν κάθισαν επί εφτά ώρες για να κάνουν τη συνέντευξη που θα γινόταν ο κορμός της ταινίας: «Πρέπει να κάπνισε τρία πακέτα τσιγάρα, αλλά επέτρεψε στον εαυτό του να είναι λίγο πιο ευάλωτος από ό,τι σε άλλες συνεντεύξεις του», θυμάται ο σκηνοθέτης. Από εκείνη την ειλικρινή συνέντευξη – ποταμό, ο Χάρντι ανακαλεί εικόνες που φωτίζουν τις αλλαγές που μπορεί να προκαλέσει η προσφορά σε ένα άτομο όπως ο Σον Πεν περισσότερο από οποιαδήποτε διεισδυτική έρευνα για την αινιγματική προσωπικότητά του.

Και ενώ η προσωπική του ζωή συνεχίζεται απαρατήρητη, μπορούμε να δούμε τη μακροχρόνια κριτική στάση του για τον στρατό των ΗΠΑ να εξελίσσεται σε εκτίμηση, καθώς παρατηρεί την αποτελεσματικότητά του ως ανθρωπιστική δύναμη: «Η ΜΚΟ του Σον συνεργάστηκε πολύ στενά με την 82η Αερομεταφερόμενη Ταξιαρχία» εξηγεί ο Χάρντι. «Μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στη φιλία που δημιουργήθηκε μεταξύ αυτών των δύο ομάδων, αλλά χρειάστηκε χρόνος. Οι στρατιωτικοί ήταν πολύ καχύποπτοι για τα κίνητρα του Σον όταν έφτασε εκεί».

Μένοντας, ακούγοντας, βρίσκοντας τρόπους συνεργασίας, όπως λέει ο Αντερσον Κούπερ στην ταινία, εκείνες τις πρώτες ημέρες στην Αϊτή, κάθε βοήθεια ήταν ευπρόσδεκτη. Και βλέπεις πολλές συμμαχίες να σχηματίζονται μεταξύ απίθανων συνεργατών. «Ακόμη και στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η επικριτική στάση του Σον είχε ως στόχο κυρίως τον πρόεδρο και την κυβέρνηση που μας έβαλε στον πόλεμο, και όχι τους ανθρώπους που πολεμούσαν. Οταν συναντήθηκαν, ένιωσα ότι υπήρχε μια αίσθηση αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ τους», λέει ο Χάρντι.

Η προθυμία να αφήσει κανείς στην άκρη τον εγωισμό του και να μάθει, αναδύεται ως το κλειδί για τη διαρκή πρόοδο στην Αϊτή. Ο Πεν γνώριζε πολύ καλά τη φήμη του «λευκού σωτήρα», την οποία οι χολιγουντιανοί σταρ μπορούν να προσελκύσουν όταν πηγαίνουν σε χώρες που βρίσκονται σε ανάγκη, και την άφησε στην άκρη αγκαλιάζοντας τις έννοιες της συνεργασίας και της ενδυνάμωσης για την υπάρχουσα κοινότητα. «Δεν μπήκε με την ατζέντα να παρέχει νερό ή σκηνές», λέει ο Χάρντι. «Μεγαλύτερες οργανώσεις γνωρίζουν τι έχει πάει καλά αλλού και πώς μπορούν να το επαναλάβουν στην Αϊτή, αλλά η οργάνωση του Σον ήταν πρόθυμη να ακούσει: “Αυτό είναι που χρειάζεστε; Εντάξει, μπορούμε να συνεργαστούμε για να βρούμε έναν τρόπο για να το παρέχουμε”. Και δούλεψαν καλά με τον λαό της Αϊτής».

Η ταινία τελειώνει με την πανδημία Covid-19, την τελευταία πρόκληση που αντιμετωπίζει ΜΚΟ CORE. Όταν η κρίση έπληξε το Λος Αντζελες, ο Πεν έπιασε πάλι δουλειά και κινητοποίησε τις πηγές του για να επιταχύνει τα τεστ και τελικά τους εμβολιασμούς. Οι ενέργειές του οδήγησαν σε ακόμη μια από τις διαμάχες που ακολουθούν στα πρωτοσέλιδα για τον σταρ, όπου κι αν πάει, ό,τι κι αν κάνει. Κάποιοι ανώνυμοι εθελοντές παραπονέθηκαν για κακές συνθήκες εργασίας, τις οποίες ο Πεν απέρριψε με έμφαση σε ένα μήνυμα 2.200 λέξεων, που διέρρευσε στον Τύπο.

«Δεν είχα την ευκαιρία να μιλήσω με τον Σον για αυτό», λέει ο Χάρντι, «αλλά είναι η ίδια παλιά ιστορία. Η ταινία προβλέπει αυτήν την τελευταία διαμάχη και επιτρέπει στην πιο τραχιά πλευρά του να συνυπάρχει με τη δέσμευσή του να προσφέρει. Πείτε πραγματικά ό,τι θέλετε για τον Σον Πεν, το ντοκιμαντέρ μας καλεί να το κάνουμε, αλλά οι αριθμοί του έχουν έναν τρόπο να μιλούν για εκείνον από μόνοι τους».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News