Μολυσμένο αέρα αναπνέουν στις πόλεις όπου ζουν περισσότεροι από εννέα στους δέκα κατοίκους του πλανήτη. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), 3 εκατομμύρια άνθρωποι χάνουν ετησίως τη ζωή τους, μεταξύ αυτών και 2.500 στη χώρα μας, οι οποίοι πεθαίνουν από νοσήματα όπως ο καρκίνος του πνεύμονα και τα εγκεφαλικά, εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Αλλα 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν επειδή αναπνέουν συνεχώς μολυσμένο αέρα μέσα στα σπίτια τους (π.χ. από ξυλόσομπες).

Πάρτε βαθιά ανάσα, έρχονται κι άλλα στοιχεία. Στο διαδραστικό γράφημα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι πιθανότητες για εκδήλωση πέντε θανατηφόρων ασθενειών στους κατοίκους πέντε μητροπόλεων ανά την υφήλιο. Οι πόλεις είναι Αθήνα, Παρίσι, Λονδίνο, Πεκίνο και Σικάγο. (Το γράφημα περνάει αυτόματα από την μία πόλη στην άλλη και δεν χρειάζεται να κάνετε «κλικ»).

Η έκθεση στηρίζεται σε δεδομένα που προέρχονται από 3.000 σημεία σε ολόκληρον τον κόσμο -κυρίως στα αστικά κέντρα- και πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο του Μπαθ στη Βρετανία.

Τι συμπεραίνει; ότι το 92% του παγκόσμιου πληθυσμού ζει σε περιοχές όπου η ποιότητα του αέρα δεν πληροί τις προδιαγραφές του ΠΟΥ για τα μικροσωματίδια, η διάμετρος των οποίων είναι κάτω των 2,5 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο (PM2,5). Οπως αναφέρει ο ΠΟΥ, για να θεωρείται ο αέρας καθαρός σε μία περιοχή, ο ετήσιος μέσος όρος των συγκεντρώσεων των μικροσκοπικών αιωρούμενων σωματιδίων (PM) δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 20 μg/m3, ενώ για τα PM2,5 δεν πρέπει να υπερβαίνονται τα 10 μg/m3. Το όριο αυτό έχει θεσπιστεί επειδή τα σωματίδια αυτά μπαίνουν με την αναπνοή στον οργανισμό και προκαλούν καρδιαγγειακά νοσήματα, αναπνευστικά προβλήματα και καρκίνο. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι το 11,6% των συνολικών, παγκόσμιων θανάτων ή 6,5 εκατομμύρια άνθρωποι, οφείλονται στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Σύμφωνα με προηγούμενη έκθεση, η ατμοσφαιρική ρύπανση είχε συμβάλει στον θάνατο 3,7 εκατομμυρίων ανθρώπων στον κόσμο, το 2012.

Ετσι, μόλις το 12% του συνολικού πληθυσμού 1.600 πόλεων σε 91 χώρες αναπνέει αέρα που είναι συμβατός με τις προδιαγραφές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. «Συνολικά, δυστυχώς, η κατάσταση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης επιδεινώνεται», αναφέρει η διευθύντρια του τμήματος δημόσιας Υγείας και Περιβάλλοντος του ΠΟΥ, Μαρία Νέιρα.

.@WHO data reveals worst cities in terms of dangerous air pollution around the world. https://t.co/w3ZdkUislN via @guardian

— NRDC (@NRDC) February 13, 2017

Η ατμοσφαιρική ρύπανση οφείλεται, κυρίως, στην καύση άνθρακα και στις μηχανές οχημάτων που καίνε ντίζελ.

Οι δημοτικές αρχές των Σκοπίων, εν έτει 2017, προσφέρουν δωρεάν χρήση των δημόσιων μέσων μεταφοράς στους κατοίκους, με στόχο τη μείωση της χρήσης των αυτοκινήτων, σε μια προσπάθεια να βελτιωθεί η έντονη ατμοσφαιρική ρύπανση της πρωτεύουσας της πΓΔΜ. Τα επίπεδα των τοξικών αερομεταφερόμενων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα των Σκοπίων ήταν περίπου 20 φορές πάνω από τα ασφαλή επίπεδα κατά τις τελευταίες δέκα ημέρες. Μάλιστα, σύμφωνα με τις τοπικές υγειονομικές αρχές, η πόλη -με πληθυσμό μόλις 750.000 κατοίκους- είναι η πλέον πιο μολυσμένη πρωτεύουσα της Ευρώπης, με την κακή ποιότητα του αέρα να ευθύνεται για τον πρόωρο θάνατο 1.300 ανθρώπων κάθε χρόνο. Το μέτρο ανακοινώθηκε από τον δήμαρχο Σκοπίων, Κότσε Τραϊανόβσκι, ο οποίος πρόσθεσε ότι θα μεταβαίνει και ο ίδιος στη δουλειά με το λεωφορείο. Ο Τραϊανόβσκι προέτρεψε τους πολίτες να χρησιμοποιούν τα λεωφορεία που κινούνται με αέριο και να αφήνουν τα αυτοκίνητά τους στο σπίτι. Το πρόβλημα οφείλεται κυρίως στην ευρεία χρήση ξυλόσομπων και στην κυκλοφορία παλαιών, ρυπογόνων οχημάτων. Οι αξιωματούχοι των Σκοπίων αναφέρουν ότι, τα τελευταία τρία χρόνια, η ρύπανση είναι εν μέρει υπεύθυνη για το 30-35% των θανάτων κατά τη διάρκεια του χειμώνα, με το ποσοστό στις άλλες πρωτεύουσες σπάνια να υπερβαίνει το 20%.

Is your #city on the list of #cities with worst #air pollution? Check it here -> https://t.co/dTYRjk7rSe @guardian @WHO pic.twitter.com/6Xy6wISQBk

— Connect4Climate (@Connect4Climate) February 14, 2017

Τα Σκόπια είναι η δεύτερη πιο μολυσμένη πόλη της Ευρώπης και 46η στον κόσμο. Οπως θα δείτε πιο κάτω, η Αθήνα βρίσκεται στη 13η θέση, μπροστά από τη Ρώμη και το Παρίσι, σύμφωνα και με τα στοιχεία της βάσης δεδομένων Numbeo.

Ο πιο καθαρός αέρας, λοιπόν, βρίσκεται στη Σουηδία, εκεί όπου προσέχουν το περιβάλλον, έχουν εναλλακτικούς τρόπους μεταφοράς, τα καύσιμα είναι ανόθευτα, ανακυκλώνουν τα απορρίμματά τους.

New resource describing @WHO's trajectory on air quality and health: #airinequality https://t.co/MN1F8pmJnw

— Open_AQ (@Open_AQ) February 13, 2017

Παγκόσμια ασφυξία

Στο Ραουαλπίντι στο Πακιστάν τα επίπεδα των σωματιδίων PM10 είναι τα εικοσαπλάσια από αυτά που προβλέπονται από τις προδιαγραφές του ΠΟΥ, ενώ στο Νέο Δελχί είναι 28 φορές ανώτερα του επιτρεπόμενου. Επίσης, οι συγκεντρώσεις των σωματιδίων PM2,5, τα οποία μπορούν να περάσουν στο αίμα μέσω των πνευμόνων, είναι οι δεκαπλάσιες αυτών που προβλέπουν οι προδιαγραφές στο Ραουαλπίντι και οι 15πλάσιες στο Νέο Δελχί. Η πιο μολυσμένη πόλη των ΗΠΑ είναι η Καλιφόρνια. Αντίστοιχα, οι πιο «καθαρές» είναι οι μικρές πόλεις Βισάλια και Πόρτρβιλ, μεταξύ Σαν Φρανσίσκο και Λος Αντζελες, σε μια κοιλάδα γνωστή ως «σαλατιέρα της Αμερικής» – επειδή παράγουν πολλά λαχανικά, τα οποία τρέφουν μεγάλο μέρος της άλλης άκρης του Ατλαντικού. Σύμφωνα με την ίδια έκθεση της ΠΟΥ, τα επίπεδα μόλυνσης του αέρα είναι ιδιαίτερα αυξημένα στην Ανατολική Μεσόγειο, στη νοτιο-ανατολική Ασία και στον Δυτικό Ειρηνικό.

«Υπάρχουν λύσεις, κυρίως περισσότερα βιώσιμα συστήματα μεταφορών, διαχείριση των στερεών αποβλήτων, χρησιμοποίηση καθαρών θερμαντικών μέσων και καυσίμων από τα νοικοκυριά, καθώς και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και περιορισμός των βιομηχανικών εκπομπών ρύπων», τονίζει ο ΠΟΥ. Αλλά αυτό είναι το ιδανικό, το οποίο δεν φιλτράρεται από την έλλειψη κοινωνικής περιβαλλοντικής αγωγής και, βασικά, δεν γίνεται θυσία στον βωμό του κέρδους.

Ισως θα πρέπει, λοιπόν, να σταματήσουμε να παίρνουμε βαθιές ανάσες…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News