Η απομόνωση καμιά φορά είναι αφορμή για καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά μήπως πρέπει να το σκεφτούμε ξανά αν η απομονωμένη χώρα είναι η Βόρεια Κορέα;

Και όμως, στο «βασίλειο» των Κιμ, μπορεί να κυριαρχεί ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός, δείγματα του οποίου έχουμε δει κατά κόρον στην Ανατολική Ευρώπη, όχι πολύ μακριά μας, δηλαδή, αλλά υπάρχει και μια πινελιά ασιατικής τέχνης.

Αυτό μας δείχνει μια έκθεση που εγκαινιάστηκε στην Ελβετία, χάρη στη συλλογή ενός διπλωμάτη.

Ο Ούλι Ζιγκ, επιχειρηματίας και συλλέκτης έργων τέχνης από την Ελβετία, είχε επισκεφθεί την Πιονγιάνγκ για δουλειές τη δεκαετία του ’80, όταν εργαζόταν σε μία επιχείρηση που πουλούσε ανελκυστήρες. Οπως θυμάται σήμερα σε ένα κείμενό του σε κατάλογο έκθεσης που άνοιξε στη Βέρνη, τις νύχτες στην πρωτεύουσα της Βόρειας Κορέας επικρατούσε το απόλυτο σκοτάδι. Η επίσημη δικαιολογία ήταν ότι δεν ήθελαν να δίνουν στόχο στον στρατό της Νότιας Κορέας. Στην πραγματικότητα έκαναν απλώς οικονομία.

Την επόμενη δεκαετία και από το 1995 έως το 1998, ο Ζιγκ ήταν πρεσβευτής της χώρας του στη Βόρεια Κορέα. Παραδοσιακά ουδέτερη, η Ελβετία λειτουργεί ως ενδιάμεσος πολλών δυτικών χωρών που δεν έχουν διπλωματικές σχέσεις με την Πιονγιάνγκ, μεταξύ τους και οι ΗΠΑ. Ο Κιμ Γιονγκ Ουν είναι μάλιστα γνωστό ότι ως παιδί και έφηβος είχε φοιτήσει για 11 χρόνια εσώκλειστος σε σχολείο στην Ελβετία, με ψεύτικο όνομα φυσικά· λέγεται ότι εξακολουθεί να μιλά τα γερμανικά με τη χαρακτηριστική διάλεκτο της Βέρνης.

Το αξίωμα έδωσε στον Ζιγκ τη δυνατότητα να έχει προνομιακή πρόσβαση στους χώρους τέχνης της Βόρειας Κορέας και έτσι κατάφερε να φτιάξει μία εντυπωσιακή συλλογή έργων, την οποία η κυβέρνηση της Βόρειας Κορέας τού ζήτησε να φιλοξενήσει σε μουσείο εκεί, αν και ο ίδιος αρνήθηκε. Συμπλήρωσε τη συλλογή του με έργα από τη Νότια Κορέα και έτσι τώρα ο 75χρονος σήμερα Ζιγκ μπορεί να υπερηφανεύεται ότι κατέχει πολλά έργα τέχνης και από τις δύο πλευρές της Κορεατικής Χερσονήσου.

Μετά τον πόλεμο και τη διαίρεση της χώρας το 1953, οι δύο πλευρές πήραν διαφορετικούς καλλιτεχνικούς δρόμους, γράφει η Telegraph. Στον Νότο προσέγγισαν τις δυτικές τάσεις με αφηρημένα έργα και φωτογραφία δρόμου, ενώ στον Βορρά επικρατούσε ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός και η ακατάσχετη προσωπολατρία γύρω από τον ηγέτη, τον Κιμ Ιλ Σουνγκ, τον γιο του Κιμ Γιονγκ Ιλ στη συνέχεια και πλέον τον εγγονό του Κιμ Γιονγκ Ουν.

Καθόλου περίεργος ο διαχωρισμός, με δεδομένο ότι η Βόρεια Κορέα είναι ίσως το πιο απομονωμένο κράτος του κόσμου, που κάνει ό,τι μπορεί για να κρατήσει τους πολίτες της μακριά από κάθε είδους πολιτική επιρροή. Μπορούμε να υποθέσουμε και κάθε είδους «κακή» δυτική καλλιτεχνική επιρροή.

Στα έργα της συλλογής του Ζιγκ, οι τρεις Κιμ εμφανίζονται συχνά και, όπως είναι φυσικό, οι ζωγράφοι τούς κάνουν να μοιάζουν σχεδόν με θεότητες παρά ανθρώπους. Η τέχνη έχει όχι μόνο ξεκάθαρο ιδεολογικό πρόσημο, αλλά εν τέλει αποσκοπεί στην υποταγή του θεατή που θα (πρέπει να) θαμπωθεί από το μεγαλείο των μορφών που εμφανίζονται μπροστά του, εξηγεί ο Ζιγκ.

Ο πατέρας και ο γιος Κιμ εμφανίζονται, για παράδειγμα, να παρακολουθούν στρατιωτικά γυμνάσια ή εκτοξεύσεις πυραύλων, σε μία προσπάθεια να υπογραμμίσει η τέχνη ότι η φυσική παρουσία των ηγετών είναι συνώνυμο με την ισχύ του βορειοκορεατικού στρατού.

Ένας άλλος πίνακας, από τον Ρι Σονγκ Χο, παρουσιάζει την κηδεία του Κιμ Ιλ Σουνγκ, το 1994. Εκατοντάδες άνθρωποι θρηνούν κλαίγοντας ακατάσχετα και καταρρέουν από τη θλίψη, αλλά ανάμεσά τους ο Κιμ Γιονγκ Ιλ, γιος και διάδοχος του ηγέτη, έχει μία παγερή αποφασιστικότητα  στο βλέμμα του. Μοιάζει απόλυτα έτοιμος να αναλάβει τις τύχες της χώρας μετά τον θάνατο του πατέρα του.

Κορεατικού τύπου το θέμα, αλλά δυτικού η οργάνωση του πίνακα. Ο Ρι επέλεξε να τοποθετήσει τον Κιμ Γιονγκ Ιλ στην κορυφή μιας πυραμίδας ανθρώπων που θρηνούν, μία διάταξη που δεν διαφέρει καθόλου από τα κλασικά έργα της Αναγέννησης, όπως του Ραφαήλ.

Μπορεί, λοιπόν, τα έργα να είναι φορτωμένα με την ιδεολογία του καθεστώτος, τουλάχιστον όμως δεν είναι κακής ποιότητας από τεχνικής άποψης, λέει ο Ζιγκ.

Κάποιοι από τους καλλιτέχνες στη Βόρεια Κορέα καινοτόμησαν μάλιστα, κάνοντας αλλαγές στην παραδοσιακή τεχνική τσοσόνγουα: πρόκειται για ζωγραφική σε ριζόχαρτο, η οποία συνήθως δίνει ασπρόμαυρα έργα, αν και τα τελευταία χρόνια έχουν αρχίσει να εμφανίζονται πολύχρωμα. Ως τώρα δεν είχαν σχεδόν καμία ευκαιρία να δουν και να εκτιμήσουν το ταλέντο τους στο εξωτερικό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News