Είναι μύθος. Εχει δοκιμάσει τα όρια κάθε σωματικής και κυρίως πνευματικής αντοχής. Εχει θέσει τον πήχη εκεί που κανείς δεν μπορεί να τον φτάσει. Δεν είναι τυχαίο ότι η ιέρεια της performance, η Μαρίνα Αμπράμοβιτς που δεν διστάζει να αυτοαποκαλείται «γιαγιά της performance» μετά από σαράντα χρόνια ενασχόλησης με το είδος, τον αποκαλεί μάστερ. Εκανε πέντε performance διάρκειας ενός έτους στη ζωή του ο Tehching Hsieh, στη συνέχεια δημιούργησε έργα που δεν έδειξε ποτέ σε κανέναν και μετά είπε «δεν θα κάνω άλλη τέχνη. Τώρα θα ζήσω». Τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου ασχολούνται εντατικά μαζί του.

Αυτός ο τόσο ιδιαίτερος, σπουδαίος δημιουργός που δεν δίνει συνεντεύξεις και σπανίως εμφανίζεται, έρχεται στην Αθήνα για μια ομιλία την Κυριακή 10 Απριλίου από τις 12 ως τις 2 το μεσημέρι στο πλαίσιο του «AS ONE» του οργανισμού ΝΕΟΝ και του ΜΑΙ. Γεγονός πρωτόφαντο που έχει ήδη δημιουργήσει κύματα ενδιαφέροντος και περιέργειας. Σημειώνουμε ότι από τις 3 το μεσημέρι ως τις 7 το απόγευμα θα γίνουν προβολές μέρους δύο έργων του. Ποιος είναι όμως αυτός ο αινιγματικός καλλιτέχνης;

Γεννήθηκε το 1950 στην Ταϊβάν, γιος ενός άθεου και μιας βαθιά θρησκευόμενης Χριστιανής. Παράτησε το σχολείο στα 17 κάτω από την επείγουσα για τον ίδιο ανάγκη να ασχοληθεί με την ζωγραφική. Εκανε μια έκθεση ζωγραφικής το 1973 -με έντονες επιρροές από την αφαιρετική τέχνη- και μετά σταμάτησε πια να ζωγραφίζει. Σημάδι πρόδρομο της στάσης που κράτησε και στη συνέχεια στο είδος που τον έκανε θρύλο, στην performance.

Αμέσως μετά την έκθεση ζωγραφικής αλλάζει μέσο και ασχολείται με την performance στην πιο ακραία μορφή της. Στη μορφή που σε καλεί να σκάψεις βαθιά μέσα σου, τόσο βαθιά που να καυτηριάσεις το κέντρο του πόνου, της αυτοσυντήρησης. Ετσι κάνει το «Jump Piece». Κατά την εκτέλεση του έργου έσπασε και τους δύο αστραγάλους του.

«Δεν κάνω τέχνη πλέον. Δεν νιώθω πλέον δημιουργικός. Δεν θέλω να κάνω αυτό που περιμένουν από εμένα οι ειδήμονες της τέχνης. Αυτή είναι η έξοδός μου. Αυτή είναι η ελευθερία μου»

Το 1974 έφτασε ως ναύτης τάνκερ στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ. Και δεν έφυγε ποτέ. Εμεινε για 14 χρόνια ως παράτυπος μετανάστης και ουσιαστικά πήρε αμνηστία από την αμερικανική κυβέρνηση όταν είχε ήδη γίνει γνωστός στο χώρο της σύγχρονης τέχνης. Εκεί άνοιξε ο κύκλος των περίφημων «ενός έτους»  performance. Eκανε πέντε. Ακολούθησε από το 1986 ως 1999 το «πλάνο 13 ετών». Κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων παρήγαγε συνεχώς τέχνη, χωρίς να την παρουσιάζει σε κανέναν. Από το 2000 και μετά σταμάτησε να ασχολείται με οποιαδήποτε μορφή τέχνης, κάτι που σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian βοήθησε στο να αποκτήσει ένα μυθικό στάτους.

Τον Απρίλιο του 2014 δήλωνε στην Guardian «Δεν κάνω τέχνη πλέον. Δεν νιώθω πλέον δημιουργικός. Δεν θέλω να κάνω αυτό που περιμένουν από εμένα οι ειδήμονες της τέχνης. Αυτή είναι η έξοδός μου. Αυτή είναι η ελευθερία μου». Προφανώς, όλη αυτή η στάση κάνει την παρουσία του στην Αθήνα στο πλαίσιο του προγράμματος  ΑS ONE που παρουσιάζει ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης του Δημήτρη Δασκαλόπουλου ΝΕΟΝ και το ΜΑΙ (το Ινστιτούτο της Μαρίνα Αμπράμοβιτς) στο Μουσείο Μπενάκη ακόμα πιο συναρπαστική.

Στο «ΑS ONE» θα προβληθούν δύο έργα του (ουσιαστικά ειδικά βίντεο-εγκατατάσεις με αποσπάσματα των διάρκειας ενός έτους performance του που αποτυπώνουν τον στόχο του και το τελικό αποτέλεσμα). Θα δούμε το «Time Clock» (1980-1981)  και το  «Outdoors» (1981-1982). Το «Time Clock» αντλεί ουσιαστικά την έμπνευσή του από το Σίσυφο της ελληνικής μυθολογίας. Οπως αυτός έσπρωχνε έναν βράχο στην κορυφή του βουνού για να τον δει να ξανακυλάει και να αρχίσει ξανά την ίδια διαδικασία, κάπως έτσι ο Hsieh κάθε μία ώρα χτυπούσε μια κάρτα εργασίας σε ένα από τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνται σε βιομηχανικούς χώρους. Στη συνέχεια αναρτούσε την κάρτα στην ειδική θήκη. Επί ένα χρόνο ο ταϊβανός καλλιτέχνης δεν κοιμήθηκε ποτέ περισσότερο από 59 λεπτά, αφού έπρεπε να ξυπνήσει για να χτυπήσει την κάρτα του.

Aρχισε την performance στο στούντιο του στη Νέα Υόρκη πριν από ακριβώς 36 χρόνια, στις 11 Απριλίου του 1980, στις 7 το πρωί. Ξύρισε το κεφάλι του και φωτογράφιζε τον εαυτό του κάθε φορά που χτυπούσε την κάρτα –απέτυχε να το κάνει εγκαίρως μόνο 133 φορές σε αυτές τις 365 μέρες των 24 ωρών… Απλά το ξυπνητήρι με τον εκκωφαντικό ήχο που χρησιμοποιούσε δεν μπόρεσε να τον κάνει να σηκωθεί από το κρεβάτι του. Ενας χρόνος με το αίσθημα πως είσαι μετέωρος, πως ορίζεσαι από την «ζωής ή θανάτου» ανάγκη να χτυπήσεις την κάρτα στο ειδικό ρολόι. Οταν ρωτήθηκε ο Hsieh αν αυτό που ήθελε να κάνει ήταν ένα σχόλιο πολιτικό για την εργατική τάξη, έσπευσε να ξεκαθαρίσει πως δεν θεωρεί τον εαυτό του πολιτικό καλλιτέχνη «αν και οι άνθρωποι έχουν την ελευθερία να ερμηνεύσουν το έργο μου από μια πολιτική σκοπιά. Εμένα όμως, με ενδιαφέρουν οι παγκόσμιες συνθήκες της ανθρώπινης ζωής».

Αμέσως μετά το «Time Clock» (ήταν η δεύτερη διάρκειας ενός έτους performance  του) ακολούθησε το «Οutdoor» το οποίο επίσης θα δούμε την Κυριακή 10 Απριλίου στο «ΑS ONE». Οπως μαρτυρά ο τίτλος, ο καλλιτέχνης έζησε για έναν χρόνο σε εξωτερικούς χώρους. H έννοια του ανέστιου, του νομαδικού που χαρακτηρίζει το έργο του μας διαπερνά ακόμα πιο έντονα στην παρούσα συνθήκη καθώς παρακολουθούμε το μακρύ ταξίδι των προσφύγων, την έλλειψη στέγης και προοπτικής για ένα κέλυφος προστασίας στο άμεσο μέλλον.

Ο Hsieh από τις 26 Σεπτεμβρίου του 1981 και για ένα χρόνο δεν μπήκε σε καμία μορφή κτιρίου. Ούτε σε είσοδο, ούτε καν κάτω από στέγαστρο, ή σε αυτοκίνητο. Γυρνούσε στους δρόμους της Νέας Υόρκης με ένα σακίδιο στην πλάτη και με ένα sleeping bag. Και ναι, έτυχε ο χειμώνας αυτός να είναι ένας από τους δριμύτερους στην ιστορία της Νέας Υόρκης.

Ο Tehching Hsieh έκανε την ίδια τη ζωή του τέχνη –ή μήπως την τέχνη ζωή του; Μετά από κάθε μία από τις συνολικά πέντε performance διάρκειας ενός έτους που πραγματοποιούσε έλεγε πως νιώθει μια μορφή κατάθλιψης καθώς υποχρεώνεται να επιστρέψει στην πραγματικότητα. Από το 2000 και μετά, ο 66 ετών καλλιτέχνης ζει αποκλειστικά και μόνο μέσα στο πλαίσιο της κανονικότητας μαζί με τη σύζυγό του στο Μπρούκλιν.

Αυτός ο θρύλος έρχεται στην Αθήνα, γίνεται μέρος του μεγαλύτερο προγράμματος για την performance μακράς διάρκειας σε ολόκληρη την Ευρώπη που λαμβάνει χώρα ως και τις 24 Απριλίου στην οδό Πειραιώς. Για το «AS ONE»

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News