Ολα τα πλάσματα συμπεριφέρονται κάπως περίεργα στον ύπνο τους όταν ονειρεύονται. Κάποιοι άνθρωποι μιλούν ακατάληπτα, άλλοι υπνοβατούν, γάτες βγάζουν περίεργους ήχους και ξαπλωμένα σκυλιά κινούν τα πόδια τους λες και τρέχουν. Τα όνειρα είναι ο μόνος τρόπος που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για να αναπαυθεί.

Σε ένα από τα κορυφαία επεισόδια της τηλεοπτικής σειράς επιστημονικής φαντασίας «Star Trek: The Next Generation», ένα εξωγήινο ον μπλοκάρει τα όνειρα του πληρώματος. Ως αποτέλεσμα, όσες ώρες και αν κοιμούνται, ο καπετάνιος Ζαν-Λικ Πικάρ και η παρέα του αισθάνονται εξαντλημένοι μετά το ξύπνημα.

Οσο κι αν ακούγεται σαν αποκύημα μυθιστορήματος του Ιουλίου Βερν, σήμερα ερευνητές της υποθαλάσσιας ζωής έχουν αυξανόμενες ενδείξεις ότι ακόμα και τα χταπόδια ονειρεύονται – κάτι που προφανώς δεν γνώριζε ο Ρίνγκο Σταρ το 1969, όταν έγραφε το παιχνιδιάρικο τραγούδι «Octopus’s Garden» των Beatles.

Τα χταπόδια πιστεύεται ότι υποβάλλονται σε δύο διαφορετικά στάδια ύπνου –«ήρεμο» και «ενεργό ύπνο». Ο δεύτερος περιλαμβάνει συσπάσεις τμημάτων του σώματος και γρήγορες αλλαγές στην υφή και στο σχέδιο του δέρματος, αναφέρει ρεπορτάζ της Guardian.

Ερευνητές στο Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας της Οκινάουα (OIST), στην Ιαπωνία, δηλώνουν ότι όχι μόνο επιβεβαίωσαν πως τα χταπόδια κοιμούνται σε αυτό το ενεργό στάδιο, αλλά και ότι το συγκεκριμένο στάδιο παρουσιάζει στενές ομοιότητες με τον ύπνο REM που παρατηρείται σε σπονδυλωτά, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων – μια φάση του ύπνου που συνδέεται με το όνειρο.

Ο καθηγητής Σαμ Ράιτερ, επικεφαλής της συγγραφικής ομάδας της έρευνας, λέει ότι τα αποτελέσματά της ήταν σύμφωνα με την ιδέα ότι τα χταπόδια ονειρεύονται, αλλά δεν κατάφεραν να το αποδείξουν: «Μπορούμε να συσχετίσουμε ορισμένα μοτίβα δέρματος κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης με ορισμένες καταστάσεις: κυνήγι, κοινωνικές εκδηλώσεις, επιδείξεις απειλών, καμουφλάζ σε διαφορετικά είδη περιβάλλοντος».

«Βλέπουμε ότι αυτά τα μοτίβα επανεμφανίζονται κατά τη διάρκεια του ενεργού ύπνου», εξηγεί. «Οπότε, αν παρατηρούμε κάτι σαν όνειρο –και επαναλαμβάνω ότι αυτή είναι μια πιθανότητα που δεν αποδεικνύεται σε αυτή τη μελέτη–, θα έμοιαζαν με μια ψευδοτυχαία βόλτα σε διαφορετικούς τύπους εμπειριών αφύπνισης».

Ωστόσο, ο Ράιτερ σημειώνει ότι υπάρχουν και άλλες πιθανές εξηγήσεις – για παράδειγμα, τα χταπόδια μπορεί να τελειοποιούν τα σχέδια καμουφλάζ τους την ώρα που κοιμούνται. Γράφοντας στο περιοδικό Nature, η ομάδα του ανέφερε ότι μελέτησε 29 χταπόδια του νυχτερινού είδους Octopus laqueus, αποκαλύπτοντας πως κατά τη διάρκεια της ημέρας τα πλάσματα έκλειναν τα μάτια τους και υιοθετούσαν μια στάση ανάπαυσης που σχετίζεται με τον ύπνο.

Περίπου κάθε 60 λεπτά τα κεφαλόποδα εκδήλωναν γρήγορες αλλαγές στο χρώμα του δέρματός τους, διάρκειας περίπου ενός λεπτού, μαζί με αλλαγές στον ρυθμό αναπνοής, καθώς και στις κινήσεις του σώματος και των ματιών. Οταν οι ερευνητές χτυπούσαν τις δεξαμενές ώστε να παρατηρήσουν τις αντιδράσεις των ζώων, διαπίστωναν ότι τα χταπόδια είχαν διαφορετικές αντιδράσεις ανάλογα με το αν ήταν ξύπνια, στο ήσυχο στάδιο του ύπνου ή στο ενεργό.

Επιπλέον, εάν τα χταπόδια στερούνταν τον ύπνο για δύο συνεχόμενες ημέρες –όταν η ομάδα τα γαργαλούσε με ένα πινέλο–, στη συνέχεια επεδείκνυαν αυξημένο ρυθμό ενεργού ύπνου και έμπαιναν σε αυτό το στάδιο νωρίτερα, υποδηλώνοντας έναν αυτορρυθμιζόμενο ή ομοιοστατικό έλεγχο – ένα από τα βασικά κριτήρια του ύπνου όλων των ζωικών όντων.

Οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι τα ευρήματα επιβεβαιώνουν πως τα χταπόδια κοιμούνται πράγματι κατά τη διάρκεια του ενεργού σταδίου. Στη συνέχεια εισήγαγαν ανιχνευτές για να καταγράψουν τη νευρική δραστηριότητά τους. Ανακάλυψαν, λοιπόν, ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της δραστηριότητας μιας περιοχής του εγκεφάλου τους όταν είναι ξύπνια και κατά τη διάρκεια του ενεργού ύπνου.

Στη διάρκεια του ενεργού ύπνου παρατηρήθηκε επίσης ότι τα χταπόδια έχουν γρήγορες μεταβάσεις μέσω των μοτίβων του δέρματος, τα οποία ταιριάζουν με εκείνα που εμφανίζονται όταν είναι ξύπνια. Τα ευρήματα υποστήριξαν προηγούμενες προτάσεις, αποκαλύπτοντας ότι ο ενεργός ύπνος στα χταπόδια μοιάζει πολύ με τον ύπνο REM των σπονδυλωτών.

Δεν είναι η πρώτη φορά που τα κοιμισμένα χταπόδια προκαλούν σάλο: τον περασμένο μήνα μια ερευνητική προέκδοση στις ΗΠΑ αποκάλυψε ότι ένα αρσενικό Octopus insularis αποσπάται περιστασιακά από τη θέση του, προφανώς εν μέσω ύπνου, και αρχίζει να επιδεικνύει συμπεριφορές που σχετίζονται με την αντίδρασή του σε επίθεση από αρπακτικό.

Αν και μελέτησε μόνο ένα χταπόδι –άρα προειδοποιεί ότι δεν μπορούν να εξαχθούν επαρκή συμπεράσματα από το συγκεκριμένο πείραμα–, η αμερικανική ομάδα πιστεύει ότι η συμπεριφορά του ίσως οφειλόταν στο ότι το κεφαλόποδο «ανταποκρίθηκε σε μια αρνητική επεισοδιακή μνήμη». Με άλλα λόγια, είναι πιθανό να έβλεπε εφιάλτη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News