Μοναδικά κομψοτεχνήματα της αρχαίας ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης, έργα των Φλαμανδών ζωγράφων και πάνω από 1.000 πίνακες με την υπογραφή του Πάμπλο Πικάσο είναι μερικά μόνο από τα 1.200.000 κομμάτια που οι φιλότεχνοι της υφηλίου ίσως δεν ξαναδούν ποτέ.

Σύμφωνα με όσα αποκαλύπτουν οι New York Times, τα τεχνουργήματα αυτά που συγκροτούν άτυπα τη μεγαλύτερη ίσως συλλογή έργων τέχνης παγκοσμίως «φιλοξενούνται» σε ειδικά διαμορφωμένα θησαυροφυλάκια μέσα σε κοντέινερς στον άχρωμο χώρο της Ζώνης Ελεύθερης Αποθήκευσης Εμπορευμάτων (ΖΕΑΕ) στο κέντρο της Γενεύης.

Οπως επισημαίνει ο Ηβαν Μπιρντ που εργάζεται στην U.S. Trust και συμβουλεύει τους πελάτες του σχετικά με τα οικονομικά τους «ολοένα και αυξάνονται εκείνοι που αντιμετωπίζουν την τέχνη ως σημαντικό επενδυτικό χαρτί στο portfolio που κατέχουν. Και καθώς μπαίνουν στο νόημα του παιχνιδιού, οι ΖΕΑΕ αποτελούν γι΄ αυτούς μια σοβαρή εγγύηση για το μέλλον».

Είναι πλέον κοινό μυστικό ότι πολλά από τα έργα αυτά χρησιμοποιούνται συχνά για λαθρεμπόριο, ξέπλυμα χρήματος και άλλες σκοτεινές συναλλαγές. Πέρα βεβαίως από το τεράστιο ηθικό ζήτημα ότι φτιάχτηκαν απ΄ τους δημιουργούς τους για να αποτελέσουν κτήμα της ανθρωπότητας και όχι για να βρίσκονται φυλακισμένα στα ανήλιαγα κοντέινερς των ΖΕΑΕ και να μην τα αντικρίσει ποτέ ανθρώπινο μάτι.

«Η αντιμετώπιση ενός έργου τέχνης ως εμπόρευμα είναι κατά τη γνώμη μου κάτι που απέχει παρασάγγες από την ηθική» υπογραμμίζει ο Ελι Μπροντ, ένας από τους σημαντικότερους συλλέκτες παγκοσμίως που έχει ανοίξει πρόσφατα μουσείο σύγχρονης τέχνης στο Λος Αντζελες.

Τα τελευταία χρόνια οι Ζώνες Ελεύθερης Αποθήκευσης Εμπορευμάτων έχουν πολλαπλασιαστεί και είναι μια όαση για εκείνους που θέλουν να φυλάξουν τα αγαθά τους χωρίς να επιβαρυνθούν από τους φόρους κατοχής και νομής τους. Μόνο στην Ελβετία υπάρχουν 4 τέτοιες ζώνες, ενώ τα νησιά Κέιμαν στην Καραϊβική αποτελούν την αμέσως προσφορότερη λύση.

Οι Γκρέιαμ Μπόυλεϊ και Ντορίν Καρβαχάλ, συντάκτες του αποκαλυπτικού ρεπορτάζ στους NY Times υπενθυμίζουν ότι στον μακρύ κατάλογο των ΖΕΑΕ προστέθηκαν προσφάτως η Σιγκαπούρη, το Μονακό, το Λουξεμβούργο και το Νιούαρκ στο Ντέλαγουερ των ΗΠΑ. Eνώ στο Πεκίνο ετοιμάζεται ήδη ένα τεράστιο κτίριο που θα στεγάζει έργα τέχνης, αλλά και κοσμήματα, κρασιά και πολλά άλλα αγαθά που θα μπορούσαν στο μέλλον να αυξήσουν την αξία τους εντυπωσιακά.

Αν μάλιστα λάβουμε υπόψη τις εκτιμήσεις ειδικών σύμφωνα με τις οποίες ο τζίρος που γίνεται ετησίως για αγοραπωλησίες έργων τέχνης μέσω δημοπρασιών αγγίζει ή ξεπερνάει το ποσό των 100 δισ. δολαρίων, με τους αγοραστές να προέρχονται κυρίως από τη Ρωσία αλλά και χώρες της Μέσης Ανατολής, καταλαβαίνει κανείς πόσα μπορεί να είναι τα διαφυγόντα κέρδη.

Ιδού, σύμφωνα με τους Νew Υork Τimes, πώς λειτουργεί το σύστημα. Αν κάποιος αγοράσει σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη έναν πίνακα αξίας 50 εκατομμυρίων δολαρίων οφείλει να πληρώσει για φόρους 4,4 εκατομμύρια. Αν όμως ο πίνακας σταλεί προς αποθήκευση σε μία ΖΕΑΕ, του Μονακό ας πούμε, τότε δεν χρειάζεται να πληρώσει τίποτε έως ότου το έργο τέχνης επιστρέψει -αν βεβαίως επιστρέψει ποτέ- στις ΗΠΑ.

Οι τιμές που προσφέρουν οι ζώνες για την αποθήκευση τέτοιου είδους εμπορευμάτων είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικές. Και φυσικά οι συλλέκτες επωφελούνται. Εσχάτως ο ρώσος μεγιστάνας Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ μήνυσε τη ζώνη της Γενεύης στην οποία φύλαγε τη συλλογή του (η αξία της εκτιμάται σε 2 δισ. δολάρια και περιλαμβάνει Ελ Γκρέκο, Ντα Βίντσι, Βαν Γκογκ, Ρενουάρ, Ρόθκο, Πικάσο, Κλιμτ κ.α.) και μετέφερε τα κομμάτια της στην Κύπρο.

Από αυτή την υπόθεση δεν θα μπορούσε να λείπει φυσικά και η περιβόητη για τα Panama Papers εταιρία Mossack Fonseca. Μια άλλη εταιρία, η οποία φέρεται να της ανήκει, αποθήκευσε έργα των Γουόρχολ, Κουνς και Μιρό αξίας τουλάχιστον 28 εκατομμυρίων δολαρίων για λογαριασμό του πελάτη της Ερέζ Ντελαγιό, που ασχολείται με την εμπορία διαμαντιών.

Ωστόσο, όπως σημειώνουν οι New York Times, μόλις τα έργα αποθηκεύτηκαν δεσμεύτηκαν από μια βελγική τράπεζα στην οποία ο Ντελαγιό διατηρούσε χρέη. Τώρα κάποιος Λέον Τέμπλεσμαν, πρόεδρος μιας εταιρίας διαμαντιών στη Νέα Υόρκη, προσπαθεί να δεσμεύσει τους πίνακες για ανεκπλήρωτες υποχρεώσεις προς εκείνον, όπως διατείνεται, τόσο του Ντελαγιό όσο και της τράπεζας.

Ολα δείχνουν ότι σε κάποια ΖΕΑΕ βρίσκονται και τα πολυάριθμα έργα γνωστής ελληνικής εφοπλιστικής οικογένειας, ιδιαίτερα μεγάλης αξίας, τα οποία έχουν χαθεί και αναζητούνται από τους κληρονόμους. Οπως επισημαίνουν οι γνώστες είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστεί και να ανακτηθεί η συλλογή που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων έργα Ντεγκά, Ματίς, Μονέ, Σεζάν και Βαν Γκογκ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News