Τον Αύγουστο που μας πέρασε έγινε viral στο Διαδίκτυο η φωτογραφία ενός καρχαρία, με την περιγραφή που συνόδευε την εικόνα να αναφέρει ότι πρόκειται για καρχαρία της Γροιλανδίας: το ζώο αυτό έγινε αντικείμενο επιστημονικής μελέτης το 2016, με τους ερευνητές να εκτιμούν ότι η ηλικία του κυμαίνεται από 270-390 έτη.

Ο καρχαρίας της Γροιλανδίας ζει στον Βόρειο Ατλαντικό, από τον Καναδά μέχρι τη Νορβηγία, αλλά συνήθως κυκλοφορεί στις θάλασσες της Γροιλανδίας και της Ισλανδίας. Το μήκος του είναι 3-5 μέτρα και το βάρος του δεν ξεπερνά τα 400 κιλά. Εχουν εντοπιστεί όμως και καρχαρίες της Γροιλανδίας με μήκος 6,5-7,5 μέτρα και βάρος 1-1,5 τόνους – βάρος και μεγέθη παρόμοια με αυτά του μεγάλου λευκού καρχαρία.

Είναι διαπιστωμένο ότι οι καρχαρίες της Γροιλανδίας έχουν το μεγαλύτερο προσδόκιμο της ζωής από όλα τα σπονδυλωτά όντα, αλλά δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια την ηλικία που μπορούν να φτάσουν. Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι φτάνουν εύκολα τα 270 έτη ζωής, αλλά από εκεί και πέρα οι απόψεις και οι έρευνες δίνουν διαφορετικές εκτιμήσεις. Αρκετές αναφέρουν ότι οι πολλοί καρχαρίες της Γροιλανδίας μπορούν να φτάσουν τα 400 έτη ζωής, ενώ κάποιες μελέτες κάνουν λόγο ακόμα και για ηλικίες άνω των 500 ετών!

Τα πρώτο πείραμα

Εκείνος που πρώτος προσπάθησε να υπολογίσει με επιστημονικές μεθόδους το προσδόκιμο ζωής των καρχαριών της Γροιλανδίας ήταν ο δανός βιολόγος Πολ Χάνσεν, ο οποίος από το 1936-1949 έπιασε, μέτρησε, «σημάδεψε» και απελευθέρωσε 411 καρχαρίες της Γροιλανδίας. Στόχος του ήταν να εντοπίζει όσο περισσότερους μπορούσε τα επόμενα χρόνια και βλέποντας την αύξηση του μεγέθους τους σε συνδυασμό με τον αν οι καρχαρίες ήταν ώριμοι σεξουαλικά (αν μπορούσαν να αναπαραχθούν) θα υπολόγιζε με σχετική ακρίβεια την ηλικία τους.

Το πείραμα ωστόσο δεν είχε ευτυχή κατάληξη, αφού από τους 411 καρχαρίες, μόλις ένας εντοπίστηκε από έναν έμπειρο ψαρά, που όταν τον έπιασε κατέγραψε το μέγεθός του. Μερικοί ακόμη από αυτούς τους καρχαρίες πιάστηκαν από ψαράδες οι οποίοι όμως δεν έδωσαν σημασία στην καταμέτρηση του μεγέθους τους και την παροχή των σχετικών πληροφοριών. Τα δεδομένα από αυτόν τον ένα καρχαρία έδειξαν ότι είχε ηλικία πολλών αιώνων, αλλά δεν αρκούσε αυτή η μια περίπτωση για να αποδειχθεί ότι οι καρχαρίες της Γροιλανδίας είναι υπεραιωνόβια όντα.

Τα μάτια και το σύστημα

Ο Τζούλιους Νίλσεν, του Ινστιτούτου Φυσικών Πηγών της Γροιλανδίας, έχει σχηματίσει μια ερευνητική ομάδα που μελετά τους καρχαρίες της Γροιλανδίας εδώ και αρκετά χρόνια. Η ομάδα σκέφτηκε έναν νέο τρόπο χρονολόγησης και με βάση αυτή τη μέθοδο ξεκίνησε πριν από τρία χρόνια μια νέα ερευνητική προσπάθεια, η οποία βρίσκεται ακόμη υπό εξέλιξη.

Οι ερευνητές αφαιρούν τα μάτια από νεκρούς καρχαρίες και παίρνουν δείγματα του ιστού από τους φακούς και από τον κερατοειδή χιτώνα, επειδή οι ιστοί διαθέτουν άνθρακα και μπορούν να χρονολογηθούν με τη σχετική μέθοδο. «Για να υπολογίσεις την ηλικία ενός ζώου χρειάζεσαι ένα δείγμα του που να περιέχει άνθρακα, ο οποίος παρέχει πληροφορίες για το ζώο από όταν αυτό γεννήθηκε. Οι φακοί των ματιών είναι από τους αρχικούς ιστούς που δημιουργούνται στα έμβρυα και επίσης είναι ένας από τους λίγους ιστούς που δεν μεταβάλλονται στη διάρκεια του χρόνου» εξηγεί ο Πίτερ Μπουσνέλ, καθηγητής Φυσιολογίας και μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Οπως αναφέρει σε δημοσίευμα της η εφημερίδα Wall Street Journal, καθώς εξελισσόταν αυτή η νέα έρευνα αποφασίστηκε να αλλάξει η μέθοδος χρονολόγησης που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να υπολογίσουν την ηλικία μέσω της ραδιοχρονολόγησης με άνθρακα. Στην πραγματικότητα, δεν θα αλλάξει συνολικά η μέθοδος, αλλά θα γίνει παραμετροποίηση (επαναρρύθμιση) στο σύστημα βαθμονόμησης της μεθόδου. Αυτό σημαίνει ότι οι μέχρι τώρα υπολογισμοί της ηλικίας των καρχαριών της Γροιλανδίας θα μεταβληθούν.

Οπως αναφέρουν οι ειδικοί, το νέο σύστημα βαθμονόμησης δεν αφορά μόνο τους καρχαρίες, αλλά θα επηρεάσει συνολικά τη χρονολόγηση όλων των ζώντων οργανισμών. Επισημαίνουν ότι δεν θα πρέπει να περιμένουμε αξιοσημείωτες μεταβολές σε σχέση με τα όσα γνωρίζαμε μέχρι σήμερα για τις ηλικίες των ζώων, ενώ σε κάθε περίπτωση οι καρχαρίες της Γροιλανδίας θα εξακολουθούν να είναι τα όντα με το μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής στον πλανήτη.

«Η βαθμονόμηση συνδέει τις χρονολογίες ραδιοάνθρακα με τα ημερολογιακά έτη. Οσο όμως εξελίσσονται και προοδεύουν οι τεχνικές και μέθοδοι μέτρησης, αλλάζει και η βαθμονόμηση» αναφέρει ο Χανς Βαν Ντε Πλιχτ, καθηγητής στο Κέντρο Ερευνών Ισοτόπου στο ολλανδικό Πανεπιστήμιο του Γκρένιγκεν, που θεωρείται αυθεντία στον τομέα της ραδιοχρονολόγησης.

Αν και οι αλλαγές στο σύστημα βαθμονόμησης δεν έχουν εισαχθεί ακόμη επισήμως στην ερευνητική διαδικασία στη νέα μελέτη για τους καρχαρίες της Γροιλανδίας, οι ερευνητές αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν το νέο σύστημα. Παρόλα αυτά δεν κατάφεραν ακόμη να έχουν σαφή εικόνα για το ανώτατο όριο ζωής των καρχαριών της Γροιλανδίας.

Ενα ενδιαφέρον στοιχείο που προέκυψε από τη μελέτη ήταν το ποσοστό των μεγαλύτερης ηλικίας καρχαριών ανάμεσα σε αυτούς που μελέτησαν. Από τους 28 καρχαρίες που μελετήθηκαν, οι τρεις ήταν ηλικίας κάτω των 50 ετών και όλοι υπόλοιποι αρκετά μεγαλύτεροι, με τους ερευνητές να αναζητούν τα αίτια για αυτό το γεγονός.

Μπορεί ίσως να υπάρχει πρόβλημα αναπαραγωγής των καρχαριών της Γροιλανδίας και να μειώνεται ο πληθυσμός τους; Είναι ένα νέο δεδομένο και θα μπει, όπως φαίνεται, από εδώ και πέρα στις έρευνες των επιστημόνων για αυτό το μοναδικό στον πλανήτη είδος, που θα πρέπει να τύχει προσοχής και φροντίδας εάν κινδυνεύει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News