Λίγο πριν φύγει το 2012 και με αφορμή μία δήλωση του Zico, του «Λευκού Πελέ», προ ημερών, αποφάσισα να γράψω λίγα λόγια. Μιλούσε για την ομάδα της Βραζιλίας που έλαβε μέρος στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1982 και πιο συγκεκριμένα για τον  χαμένο προημιτελικό κόντρα στη Ιταλία. Το χαρακτήρισε ως το παιχνίδι που κατέστρεψε  το ποδόσφαιρο. Είναι η δεύτερη φορά που ο πολύ μεγάλος αυτός ποδοσφαιριστής έκανε αυτή την δήλωση. Το είχε κάνει και παλαιότερα με διαφορετικές λέξεις όμως. Τότε είχε χαρακτηρίσει την συγκεκριμένη μέρα, ως τη μέρα που «πέθανε» το ποδόσφαιρο. Πέρασαν τριάντα χρόνια και κάτι μήνες από τότε. Ήταν 5 Ιουλίου 1982, στο γήπεδο Sarria της Βαρκελώνης. Το παρακολούθησαν 44.οοο φίλαθλοι. Λάθος! Ο αριθμός ήταν ξεκάθαρα πολύ μα πολύ μεγαλύτερος.

Ο Johan Cruijff έλεγε πως δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή από το να έχει αποθεωθεί το στυλ παιχνιδιού που παίζεις. Να αποτελεί σημείο αναφοράς και καθολικής αναγνώρισης. Για τον «Νουρέγιεφ των γηπέδων», ήταν το σπουδαιότερο με διαφορά μετάλλιο που θα μπορούσε κάποιος να απονείμει σε μία ομάδα. Και δεν είχε και τόσο άδικο. Βλέπετε, το Espana ‘82, το θυμάται κανείς κυρίως για ένα λόγο. Για την ομάδα της Βραζιλίας, αυτή που πολλοί χαρακτήρισαν σαν την ομάδα με το καλύτερο ποδόσφαιρο που ο πλανήτης έχει δει και συγχρόνως ως την καλύτερη ομάδα που δεν κέρδισε το Παγκόσμιο Κύπελλο. Μαζί με την Ουγγαρία του Puskas του ’54 και την Ολλανδία του Cruijff του ’74, έτσι και η Βραζιλία του ’82 μάγεψε και δημιούργησε μία ολόκληρη γενιά φιλάθλων. Μια ομάδα, σύμβολο πληρότητας και υπερβολής! Περίπου. Υπήρχε ένα μικρό, ένα τόσο δα ελάχιστο θέμα με τη ομάδα των Cariocas. Η άμυνα. Απλά δεν υπήρχε στη φιλοσοφία της. Ο μεγαλύτερος εχθρός αυτής της Βραζιλίας ήταν ανάλογος με αυτόν που αντιμετώπισαν και οι άλλες δύο υπερομάδες που μάγεψαν αλλά δεν σήκωσαν το πολυπόθητο τρόπαιο. Ο ίδιος τους ο εαυτός.

Ο άνθρωπος που δημιούργησε και ενέπνευσε αυτήν την ομάδα ήταν ο Tele Santana. Ο πιο σημαντικός προπονητής στη Βραζιλία σύμφωνα με τους αθλητικούς συντάκτες της χώρας. Η φιλοσοφία του, έφερε τον τίτλο του “Jogo Bonito”, του όμορφου ποδοσφαίρου. Κάτι εντελώς διαφορετικό από αυτό που πήγε να εφαρμόσει ο προκάτοχός του Claudio Coutinho, στα γήπεδα της Αργεντινής τέσσερα χρόνια νωρίτερα και έδινε αποκλειστική έμφαση στη φυσική κατάσταση. Μη ξεχνάμε άλλωστε πως ο στρατιωτικός Coutinho ήταν αυτός που πρώτος έφερε το τεστ Cooper στις ομάδες της χώρας του καφέ. Το “Jogo Bonito” ήταν επιθετικό ποδόσφαιρο στη απόλυτη έκφραση του. Μια mentalite που περιείχε όλα όσα χαρακτηρίζουν το άθλημα. Ομορφιά, ευτυχία, ελευθερία, δημιουργικότητα, έμπνευση, μπρίο, φαντασία. Όλα μα όλα τα θεμελιώδη συναισθήματα της σαγηνευτικής δύναμης του ποδοσφαίρου, που στην συγκεκριμένη Βραζιλία παρέμειναν αναλλοίωτα, στην αναζήτηση για την τελειότητα, στη λαχτάρα για το μεγαλείο που αυτό τροφοδοτούσε. Ο Tele Santana που θα ήθελε όσο τίποτε να είχε προπονήσει την Ολλανδία του ΄74, έδωσε απλόχερα το “Jogo Bonito”, λίγα χρόνια μετά στην Sao Paolo και πήρε πρωτάθλημα, δύο συνεχόμενα κύπελλα Libertadores (Champions League Λατινικής Αμερικής) και δύο συνεχόμενα Διηπειρωτικά κύπελλα κόντρα στην Barcelona του Cruijff την επονομαζόμενη και “Dream Team” και την Milan του Fabio Capello αποδίδοντας ποδόσφαιρο ανείπωτης ομορφιάς. Δέκα χρόνια είχε να πάρει Libertadores ομάδα της Βραζιλίας.

Η ομάδα που έπαιξε στα γήπεδα της Ισπανία το 1982 εφάρμοζε το σύστημα 4-2-2-2. Junior, Luizinho, Oscar, Leandro στην άμυνα, με τον πρώτο και τον τελευταίο να ανεβοκατεβαίνουν τα άκρα, και μπροστά σε δυάδες τους Falcao – Cerezo, Zico – Socrates, Eder – Serginho σε ρόλους διαφορετικούς. Οι  δύο πρώτοι ενσάρκωναν τους “registras”, δημιουργικούς μέσους , την ίδια στιγμή οι άλλοι δύο που βρίσκονταν μπροστά τους  αναλάμβαναν αυτόν των “trequartistas”. Χαφ των ¾, με άλλα λόγια επιθετικοί μέσοι. Μιλάμε για σύστημα «ωδή στο επιθετικό ποδόσφαιρο» αφού οχτώ παίχτες σε σύνολο δέκα δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για γκόλ. Δεκαπέντε φορές κατέληξε η μπάλα στ’ αντίπαλα δίχτυα σε σύνολο πέντε αγώνων. Ο Socrates λίγο πριν φύγει από τη ζωή χαρακτήρισε αυτήν την ομάδα ως την τελευταία που αποτύπωνε έμπρακτα  την ποδοσφαιρική νοοτροπία μιας ολόκληρης χώρας, ασεβής, δημιουργική και ελευθέρας ροής. Γι’ αυτό και την ήττα – αποκλεισμό από την Ιταλία στις 5 Ιουλίου την βίωσε όχι ως μία απλή ήττα, αλλά ως την απόρριψη μιας νοοτροπίας. Κάθε μία ομάδα που ακολούθησε μετά, ήταν γι’ αυτόν απλά μια ομάδα όπως τόσες άλλες. Πικρό αλλά αληθινό. Για μένα η Βραζιλία που έλαβε μέρος στο Espana ’82 περιγράφεται απολύτως μέσα από τα λόγια του σπουδαίου  περουβιανού  Juan Carlos Oblitas που έπαιξε με τον αριθμό έντεκα στην πλάτη στα γήπεδα της Αργεντινής το ’78 και της Ισπανίας το ’82. Το Παγκόσμιο Κύπελλο είναι ένα ταξίδι στην υδρόγειο, που μας φέρνει τα αστέρια του σήμερα, τα ταλέντα του αύριο και τους ήρωες του χτες.

Και κάτι τελευταίο. Μπορεί ο Jonathan Wilson, συγγραφέας του «Αντιστρέφοντας την Πυραμίδα», να γράφει για την 5η Ιουλίου 1982 ως την ημέρα που πέθανε μία αφελής στάση απέναντι στο παιχνίδι και να έχει δίκιο. Αυτό όμως που δεν αλλάζει με τίποτα, είναι πως εκείνη η συγκεκριμένη ομάδα μας πήγε ως το φεγγάρι φορώντας ένα ζευγάρι εξάταπα. Το έχω πει και θα το πω ξανά, με περισσό θάρρος αλλά και θράσος.  Και ας ακούγεται σε κάποιους υπερβολικό έως και ιερόσυλο. Αν η Βραζιλία του ’82 σήκωνε το Παγκόσμιο Κύπελλο κανείς δεν θα μιλούσε σήμερα για την Βραζιλία του ’70, για την Βραζιλία του Pele.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News