Ρίο ντε Τζανέιρο, 2016. Στο βάθρο των νικητών του Ολυμπιακού μαραθωνίου ανεβαίνουν τρεις αθλητές: ο Κενυάτης Ελιουντ Κιπτσόγκε, ο Αιθίοπας Φεγίσα Λιλέσα και ο Αμερικανός Γκέιλεν Ραπ. Πέρα από το σπουδαίο ταλέντο, έχουν και κάτι άλλο κοινό: φορούν τα παπούτσια «Vaporfly» της Nike. Τυχαίο; Καθόλου. Γι’ αυτό, άλλωστε, από το 2017 έως το 2019, κάθε πόντιουμ κάθε σημαντικού μαραθωνίου σε όλο τον Κόσμο ήταν γεμάτο πόδια που φορούσαν το συγκεκριμένο μοντέλο. Ή, το επόμενο.

Τον Οκτώβριο του 2019, στη Βιέννη, ο Κιπτσόγκε έγινε ο πρώτος άνθρωπος που έτρεξε τη διαδρομή σε λιγότερο από 2 ώρες (η επίδοση αυτή δεν καταγράφηκε ως παγκόσμιο ρεκόρ επειδή ο αγώνας δεν ήταν ανοικτός σε όλους), φορώντας «Alphafly». Το ίδιο και η συμπατριώτισσά του, Μπρίγκιντ Κόσγκεϊ, στο Σικάγο, όπου βελτίωσε τον καλύτερο χρόνο στις γυναίκες κατά 81 δευτερόλεπτα. Τερμάτισε σε 2.14′.04″ (έως το 1964 θα ήταν παγκόσμιο ρεκόρ στους άντρες!).

Η Σαλάγια Κιπ, στέλεχος του τμήματος ερευνών της Nike, παρακολούθησε το «Μαγικό» -αυτή ήταν η κωδική του ονομασία- από τα πρώτα του βήματα (στην κυριολεξία). Οι δοκιμές πραγματοποιήθηκαν στις αρχές του 2016 στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, με θεαματικά αποτελέσματα. «Ηταν τρελό», υπογραμμίζει στην Telegraph. «Ολοι όσοι το φόρεσαν, είδαν την ταχύτητά τους να αυξάνεται σε ποσοστό έως 6%». Αυτή η τεχνολογική καινοτομία είχε αλλάξει το τοπίο για πάντα. Κανείς από την «ελίτ» των δρομέων μεγάλων αποστάσεων δεν ξαναπήρε θέση στην αφετηρία, χωρίς να φοράει παπούτσι με στρώσεις από ανθρακονήματα και προωθητικό αφρό στη σόλα.

Ηταν η στιγμή που η IAAF, η ομοσπονδία που κυβερνά τον στίβο, έπρεπε να αποφασίσει ποιο δρόμο θα ακολουθούσε. Της κολύμβησης, που σχεδόν μια δεκαετία νωρίτερα είχε απαγορεύσει τα αεροδυναμικά μαγιό της Speedo, χαρακτηρίζοντάς τα ως «τεχνολογικό ντόπινγκ»; Ή της ποδηλασίας, που περίπου την ίδια εποχή είχε επιτρέψει τους ηλεκτρομαγνητικούς τροχούς και άλλες καινοτομίες στα ποδήλατα, τις στολές και τα κράνη των αθλητών;

Μέχρι τότε η IAAF είχε επιβάλει συγκεκριμένες προδιαγραφές παπουτσιών μόνο στα άλματα (εις ύψος και εις μήκος). Γι’ αυτά των δρομέων, δεν χρειάζονταν κανόνες. Ισχυε το «όσο ελαφρύτερα, τόσο το καλύτερο». Προτίμησε να μην παρέμβει. Αλλωστε, οι δικηγόροι της Nike είχαν ένα σοβαρό επιχείρημα που δεν μπορούσε να παραβλέψει: τα ανθρακονήματα, ο αφρός και οι αερόσολες, χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή των παπουτσιών για τρέξιμο πάνω από μια δεκαετία. Ηταν ο συνδυασμός αυτών των στοιχείων, που έκανε τα «Vaporfly», τα «Alphafly», κι έπειτα τα «Dragonfly», να ξεχωρίζουν.

Οι βιομηχανικοί υποστηρίζουν ότι το πλεονέκτημα που μπορούν να προσφέρουν σε έναν δρομέα είναι της τάξης του 5%-8%. Σημαντικό, όμως δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως μη ανεκτό. Ιδίως αν μιλάμε για μαραθώνιο. Αλλά στους δρόμους μικρότερων αποστάσεων, που κρίνονται στο δευτερόλεπτο ή στα δέκατα του δευτερολέπτου, αυτό το αβαντάζ μπορεί να αποδειχτεί καθοριστικό. Η IAAF άρχισε να ανησυχεί πραγματικά το 2019, διαπιστώνοντας πως οι αθλητές που φορούσαν παπούτσια νέας τεχνολογίας παρουσίαζαν εξαιρετικές επιδόσεις στο παγκόσμιο πρωτάθλημα. Ετσι, τον Ιανουάριο του 2020 έθεσε έναν στοιχειώδη κανόνα: στους δρόμους έως 400 μέτρων το πάχος της σόλας δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 20 χιλιοστά, και στις μεγαλύτερες αποστάσεις τα 25. Ετσι κι αλλιώς, τα «σούπερ» παπούτσια δεν ήταν παχύτερα.

Αλλά, τι άλλο θα μπορούσε να κάνει; Η ιστορία των δρομικών αγωνισμάτων του στίβου ήταν, ανέκαθεν, συνυφασμένη με την τεχνολογική εξέλιξη των παπουτσιών. Ο Τζόσουα Τσέπτεγκεϊ «θυμήθηκε» τα -πρωτοποριακά για εκείνη την εποχή- «καρφιά» που είχε χρησιμοποιήσει ο Χαϊλέ Γκεμπρεσελασιέ. Λίγο πριν, το 2020 στη Βαλένθια, είχε καταρρίψει το παγκόσμιο ρεκόρ του Μπεκέλε στα 10.000 μέτρα (που άντεχε από το 2005), φορώντας «Dragonfly». Την ίδια άποψη εξέφρασε και ο πρόεδρος της IAAF, Σεμπάστιαν Κόου, ένας θρύλος στις μεσαίες αποστάσεις, που είχε καταρρίψει 12 παγκόσμια ρεκόρ: «Κάθε γενιά είχε τα δικά της παπούτσια. Άλλα η δική μου, άλλα η προηγούμενη… Είναι η φύση του αθλήματος τέτοια. Δεν πρέπει να πνίγουμε την καινοτομία».

Κάποιοι κατηγορούν τον Κόου για ευνοϊκή μεταχείριση της Nike, της οποίας υπήρξε πρεσβευτής έως το 2015. Μάλλον, τον αδικούν. Γιατί ούτε οι ανταγωνιστές της δεν διαμαρτύρονται. «Είχαμε 20 χρόνια να δούμε μια σημαντική καινοτομία στα προϊόντα για τον στίβο, και αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι συναρπαστικό», τόνισε στην Telegraph ο γενικός διευθυντής της New Balance, Ντάνι Ορ.

Στο Ντάιαμοντ Λιγκ του Μονακό, 50 από τους 65 δρομείς των 800 έως 5.000 μέτρων φορούσαν παπούτσια της Νike. Αλλά, ήδη, η αγορά έχει αρχίσει να ξαναβρίσκει τις ισορροπίες της. Επτά εταιρείες (New Balance, Reebok, Saucony, On, Brooks, Hoka και Asics) έχουν λανσάρει το δικό τους «σούπερ» παπούτσι. Αυτός ο ανταγωνισμός δεν θα βοηθήσει μόνο τους αθλητές να τρέξουν γρηγορότερα, αλλά και τους ανθρώπους που συνέρχονται από εγκεφαλικό επεισόδιο να περπατήσουν πιο σταθερά, ή τους ακρωτηριασμένους να βρουν ένα καλύτερο προσθετικό μέλος. Ισως και να παρακινήσει κάποιους να αθληθούν.

Ολοι ευχαριστημένοι, λοιπόν; Ολοι, εκτός από τους ρέκορντμαν του παρελθόντος.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News