Τι είναι, αλήθεια, ένα βιβλίο; Μια περιπέτεια; Μια καταγραφή; Ενα εύπεπτο ανάγνωσμα; Ενας έντυπος βραχνάς; Οπα. Πού ξεκινήσαμε και πού φτάσαμε. Ολα κι όλα. «Ενα πέρασμα είναι το βιβλίο», όπως μου λέει -μου εξηγεί, αν θέλετε- ο συγγραφέας Παντελής Μπουκάλας. «Ενα πέρασμα. Και όταν το γράφεις και όταν το διαβάζεις. Το πέρασμα μπορεί να είναι είτε προς το σκοτάδι είτε προς το φως. Ανεξάρτητα από τον προορισμό, η διαδικασία του ταξιδιού είναι που σε συναρπάζει. Και όταν το γράφεις και όταν το διαβάζεις. Τα πιο καλά βιβλία δε, σου ανοίγουν νέους δρόμους κάθε φορά που τα διαβάζεις».

Πώς είπατε; Βιβλία των διακοπών; Κι αυτά στο πρόγραμμα. Και τα «βιβλία της νύχτας», που είναι η πρώτη επιλογή του Παντελή Μπουκάλα, αλλά τα προτιμά –λέει- «από το να βουλιάζω στο κινητό».

Πού ήμασταν; Στις μέρες που η Αθήνα ζει τις στιγμές μιας Παγκόσμιας Πολιτιστικής Πρωτεύουσας του Βιβλίου. Και πώς φτάσαμε εδώ; Χάρη σε μία σκυταλοδρομία. Μη φαντάζεστε στίβο. Για βιβλίο μιλούσαμε, εδώ θα μείνουμε. Διαβάζετε, δεν διαβάζετε. Στο πλαίσιο, λοιπόν, της θεματικής ενότητας «Ελληνες Συγγραφείς» η διοργάνωση «Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου» του δήμου Αθηναίων έστησε την πρώτη Σκυταλοδρομία Λόγου. Στον «αγώνα», συγγραφείς επιλέγουν το αγαπημένο τους βιβλίο (ποίηση, ιστορία, βιογραφία/ απομνημονεύματα/ ημερολόγιο, μυθιστόρημα, νουβέλα/διήγημα, επιστήμη, θέατρο, βιβλία για παιδιά και εφήβους, φιλοσοφία, κριτική/δοκίμιο). Και καλούν τον συγγραφέα του βιβλίου που επιλέγουν σε ανοικτό, δημόσιο διάλογο, παραδίδοντάς του τη σκυτάλη ώστε, στην επόμενη εκδήλωση, να επιλέξει και να παρουσιάσει τον επόμενο.

Ετσι φτάσαμε σε τούτη τη σκυταλοδρομία στον Παντελή Μπουκάλα, του οποίου ο Τίτος Πατρίκιος είχε επιλέξει πρώτος –δίνοντας και τη σκυτάλη– το βιβλίο του «Το αίμα της αγάπης» (Αγρα, 2017). Αλλά και στο βιβλίο που ο συγγραφέας-δοκιμιογράφος και παλιός επιμελητής βιβλίων Παντελής Μπουκάλας επιλέγει για την επόμενη συζήτηση: Το «Δυο γυναίκες, δυο θεές» (Καστανιώτης, 2018) της Ρέας Γαλανάκη.

«Τα βιβλία της Ρέας τα παρακολουθώ από την αρχή. Από το ξεκίνημά της. Ετυχε να έχουμε κοινούς δασκάλους, αυτούς τους γενναιόδωρους ανθρώπους που μπορούν να σου πουν πέντε πράγματα, να σου ανοίξουν κόσμους και να μη γράψουν ποτέ στη ζωή τους. Επίσης, ως διορθωτής είχα στα χέρια μου τα γραπτά της στις Εκδόσεις Αγρα. Ξέρω το σύνολο του πεζογραφικού της έργου, αλλά και το αρχικό της ποιητικό έργο. Και ως μάχιμος της βιβλιοκριτικής. Η δική μου προτίμηση ήταν προς την ποίηση. Πρέπει να πω όμως ότι στην πεζογραφία της Ρέας Γαλανάκη βασικός ήρωας είναι η γλώσσα».

Στο βιβλίο που προτείνει, το «Δυο γυναίκες, δυο θεές», ο Παντελής Μπουκάλας διακρίνει και κάτι άλλο: «Με ενδιαφέρει περισσότερο η ιστορία της Αριάδνης, διότι εκεί η Ρέα Γαλανάκη πειράζει τον μύθο. Οπως τον πείραξα κι εγώ στα «Ρήματα» το 2009. Εχουν να μας πουν σπουδαία πράγματα ακόμη οι μύθοι, με την ποικιλοφωνία τους». Χώρια ότι, όπως τα απόκρυφα ευαγγέλια, έτσι υπάρχουν κι απόκρυφες μυθολογίες, μου εξηγεί. Που βάζουν στο πλάνο και την ανθρώπινη ιδιότητα των μυθικών ηρώων. Σαν την «πιστή» Πηνελόπη, που δεν άντεξε για 20 χρόνια και συνευρέθηκε με όλους τους μνηστήρες, έμπλεξε τον γενετικό ζυγό πολλών νοματαίων και έτσι γεννήθηκε ο Πάνας. Ηταν βλέπετε η ανθρώπινη πλευρά που δεν την άφησε να αντέξει 20 χρόνια δίχως τον Οδυσσέα. Απόκρυφο, αν και μυθολογικό, αυτό.

«Η ανάγνωση δεν αφορά κάποιους εκλεκτούς» μου ξεκαθαρίζει στην κουβέντα μας ο Παντελής Μπουκάλας. «Δεν είναι πολυτελές άθλημα». Δεν ζούμε στον κόσμο της προφορικότητας, άλλωστε. «Και το να χάνεις τις πιθανότητες ενός ταξιδιού με το να μην διαβάζεις, είναι άδικο για τον εαυτό σου. Και δεν μιλάω μόνον για τη λογοτεχνία, αλλά και για τα ελληνικά δοκίμια, που μας βοηθούν στην αυτογνωσία. Στο πού είμαστε και πού θέλουμε να πάμε».

Ο ίδιος πιστεύει ότι ο συγγραφέας οφείλει να είναι «ένας δεινός αναγνώστης». Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να διαβάζει μόνον αυτό που μπορεί να θεωρούμε «βαρύ». Ο Παντελής Μπουκάλας δεν διστάζει να αποκαλύψει ότι είναι φανατικός αναγνώστης καουμπόικων ιστοριών του Λουίς Ντίρμπορν Λ’Αμούρ. «Και τις δανείζω στους φίλους μου όταν δεν μπορούν να τις βρουν». Με μία έννοια, δίχως να εξισώνει –όπως μου επισημαίνει– και ο Λ’Αμούρ και ο Ομηρος μπορούν να έχουν την ίδια πορεία. «Η πηγή της ευχαρίστησης δεν είναι διαφορετική. Ακόμη και στο βιβλίο μιας χρήσης ή στον Ομηρο το σημαντικό είναι το ταξιδάκι».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News