Η Ρωσία υποστηρίζει ότι χρησιμοποιεί όπλα λέιζερ στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία, αν και οι ΗΠΑ λένε ότι δεν έχουν δει κανέναν στοιχείο που να τεκμηριώνει αυτόν τον ισχυρισμό, τον οποίο, άλλωστε, το Κίεβο χλεύασε ως προπαγάνδα. Τι είναι όμως τα όπλα λέιζερ και πόσο αποτελεσματικά θα μπορούσαν να είναι στη σύγκρουση;
Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Ρωσίας Γιούρι Μπορίσοφ δήλωσε στη ρωσική τηλεόραση ότι οι δυνάμεις της Μόσχας ανέπτυξαν ένα πρωτότυπο λέιζερ, ονόματι Zadira, στο ουκρανικό έδαφος, το οποίο κατέστρεψε ένα αντίπαλο drone μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα και σε απόσταση 5 χιλιομέτρων.
Το λέιζερ αυτό έρχεται να προστεθεί, κατά τον ίδιο, στο οπλοστάσιο της χώρας. Ενα άλλο σύστημα λέιζερ των Ρώσων, το Peresvet – πήρε το όνομά του από έναν Ορθόδοξο μοναχό του Μεσαίωνα – θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να «θαμπώσει» τους δορυφόρους προκειμένου να αποτρέψει τη συλλογή πληροφοριών που μπορεί να είναι χρήσιμες για τον εχθρό.
Και «αν το Peresvet τυφλώνει, η νέα γενιά όπλων λέιζερ οδηγεί στη καταστροφή του στόχου – θερμική καταστροφή, οι στόχοι καίγονται», σημείωσε ο Μπορίσοφ.
Ωστόσο, από το Υπουργείο Αμυνας των ΗΠΑ λένε πως δεν έχουν δει «τίποτα που να επιβεβαιώνει τις αναφορές για χρήση λέιζερ» στην Ουκρανία.
Σαν τα «θαυματουργά όπλα» του Χίτλερ
Εν τω μεταξύ, ο ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι χλεύασε τον ρωσικό ισχυρισμό, συγκρίνοντάς τον με τα λεγόμενα «θαυματουργά όπλα» που η ναζιστική Γερμανία ισχυριζόταν ότι ανέπτυξε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπως μετέδωσε το BBC.
«Οσο πιο ξεκάθαρο γινόταν ότι δεν είχαν καμία πιθανότητα στον πόλεμο, τόσο περισσότερη προπαγάνδα γινόταν για ένα καταπληκτικό όπλο (σ.σ. “wunderwaffen”) που θα ήταν τόσο ισχυρό ώστε να εξασφαλίσει μια καμπή (σ.σ. υπέρ της Γερμανίας)», σημείωσε ο ίδιος σε βιντεοσκοπημένο μήνυμά του.
Τώρα, λοιπόν, «η Ρωσία προσπαθεί να βρει το δικό της “θαυματουργό όπλο”», ενώ «βρισκόμαστε στον τρίτο μήνα ενός πολέμου πλήρους κλίμακας», κάτι που ο Ζελένσκι ερμηνεύει ως «πλήρη αποτυχία» των ρωσικών επιχειρήσεων επί του πεδίου.
Τι μπορούν – και τι δεν μπορούν – να κάνουν τα όπλα λέιζερ
Λίγα είναι γνωστά για το πρόγραμμα λέιζερ Zadira, ωστόσο το 2017 ρωσικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η κρατική πυρηνική εταιρεία Rosatom συμμετείχε στην ανάπτυξή του ως μέρος ενός προγράμματος δημιουργίας καινοτόμων όπλων, όπως ανέφερε το πρακτορείο ειδήσεων Reuters.
Υπάρχει τουλάχιστον μία χώρα για την οποία είναι γνωστό πως έχει αναπτύξει ένα όπλο λέιζερ. Ο λόγος για το Ισραήλ, το οποίο, μόλις τον περασμένο μήνα, έδωσε στη δημοσιότητα ένα βίντεο που δείχνει ένα σύστημα λέιζερ να καταρρίπτει πυραύλους και drones.
Ο ισραηλινός πρωθυπουργός Ναφτάλι Μπένετ είχε δηλώσει ότι το όπλο αυτό θα μπορούσε να καταρρίψει drones, όλμους και ρουκέτες για μόλις 3,50 δολάρια τη βολή. «Μπορεί να ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία, αλλά είναι αληθινό».
Ωστόσο, ο ειδικός στην αντιπυραυλική άμυνα Ούζι Ρούμπιν από το Ινστιτούτο Στρατηγικής και Ασφάλειας της Ιερουσαλήμ (JISS) πιστεύει ότι η τεχνολογία λέιζερ δεν θα αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στο πεδίο της μάχης στην Ουκρανία.
«Ο Ζελένσκι έχει δίκιο – δεν πρόκειται για “θαυματουργό όπλο”», ανέφερε ο ίδιος σε σχόλιο του για το λέιζερ Zadira, μιλώντας στο BBC. Σύμφωνα με τον ίδιο, «τους χρειάστηκαν αρκετά δευτερόλεπτα για να καταρρίψουν το drone. Υπάρχουν πολύ καλύτεροι τρόποι για να το κάνουν, όπως το να χρησιμοποιούσαν έναν πύραυλο Stinger ή οποιοδήποτε αντιαεροπορικό πύραυλο. Η μέθοδος αυτή είναι φθηνότερη, ταχύτερη και θα είχε μεγαλύτερο βεληνεκές».
O πόλεμος δεν είναι… Star Wars
Τα λέιζερ λειτουργούν στέλνοντας μια δέσμη υπέρυθρου φωτός που θερμαίνει τον στόχο του μέχρι να καεί. Ο Ρούμπιν εξήγησε, πάντως, ότι η ισχύς ακόμη και των προηγμένων όπλων λέιζερ δεν είναι αρκετά ισχυρή, ακόμη, ώστε να αλλάξει τους όρους στο πεδίο της μάχης: «Δεν είναι όπως στο Star Wars όπου στρέφουν ένα πιστόλι λέιζερ στους κακούς και πατούν ένα κουμπί και ο κακός εκρήγνυται. Στην πραγματικότητα, είναι περισσότερο σαν ένας απλός φούρνος μικροκυμάτων. Αν θέλετε να κάνετε να βράσετε ένα φλιτζάνι νερό παίρνει λίγο χρόνο. Ισχύει το ίδιο και με το λέιζερ. Πρέπει να σημαδέψεις τον στόχο και να περιμένεις μέχρι να θερμανθεί και να τον καταστρέψει».
Επιπλέον, το λέιζερ μπορεί να εστιάσει μόνο σε έναν στόχο κάθε φορά, πρόσθεσε ο εμπειρογνώμονας, ενώ τα συστήματα αντιπυραυλικής άμυνας μπορούν να βάλλουν εναντίον πολλαπλών στόχων ταυτόχρονα.
Περαιτέρω, τα λέιζερ αχρηστεύονται όταν επικρατούν κακές καιρικές συνθήκες, καθώς δεν λειτουργούν όταν βρέχει ή όταν χιονίζει και δεν μπορούν να διαπεράσουν τα σύννεφα.
Από την άλλη, η χρήση της «Σιδερένιας Ακτίνας» («Iron Beam») του Ισραήλ έχει λογική, κυρίως ως τρόπο εξοικονόμησης χρημάτων, σημείωσε. Οι ακριβοί πύραυλοι αναχαίτισης – ο «Σιδηρούς Θόλος» («Iron Dome») – έχουν σχεδιαστεί για να προστατεύουν τις μεγάλες πόλεις από τους εισερχόμενους πυραύλους και όχι από όλμους ή drones.
«Ο πόλεμος πυραύλων είναι ένας πόλεμος πόρων. Είναι φθηνότερο να φτιάχνεις πυραύλους παρά να αμύνεσαι εναντίον τους. Επομένως, ό,τι μπορείς να κάνεις για να μειώσεις το κόστος της άμυνας είναι χρήσιμο», είπε. «Τα ενεργειακά όπλα μπορούν να είναι χρήσιμα για τη μείωση του κόστους – αλλά δεν πρόκειται να φέρουν την επανάσταση».
Εξάλλου, η Ρωσία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει όπλα λέιζερ στο πεδίο της μάχης προκειμένου να τυφλώσει Ουκρανούς στρατιώτες, όπως είπε στην Washington Post ο συνταξιούχος στρατηγός του αυστραλιανού στρατού Μικ Ράιαν.
Η πρακτική αυτή, όμως, έχει απαγορευτεί βάσει πρωτοκόλλου του 1995, το οποίο προστέθηκε στη συνθήκη του ΟΗΕ για τα απαγορευμένα όπλα – η Ρωσία, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο συγκαταλέγονται μεταξύ των χωρών που έχουν υπογράψει το πρωτόκολλο.