Εκτός από απολαυστική είναι, αν μη τι άλλο, πρωτότυπη η οπτική που προτείνει ο Economist για να κατανοήσει κανείς τη Βρετανία. Αν θέλετε, λέει, να καταλάβετε αυτή τη χώρα, διαβάστε τα κατασκοπευτικά της μυθιστορήματα. Ασφαλώς εκείνα του συγγραφέα που ανακάλυψε το είδος και δεν είναι άλλος από τον σπουδαίο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ. Αλλά και του Γκράχαμ Γκριν, του Ιαν Φλέμινγκ ή του Τζον Λε Καρέ.

Εντάξει, μιλάμε για τη λογοτεχνία που δημιούργησε τους δυο διασημότερους πράκτορες όλων των εποχών – τον δυναμικό Τζέιμς Μποντ και τον εγκεφαλικό Τζορτζ Σμάιλι. Αλλά που οφείλεται αυτή η επιτυχία; Καταρχάς σε μια ιδιαιτερότητα: οι δημιουργοί των φανταστικών κατασκόπων ήταν οι ίδιοι πραγματικοί κατάσκοποι.

Με άλλα λόγια, ο κόσμος των μυστικών υπηρεσιών και εκείνος της λογοτεχνίας λειτούργησαν περίπου ως συγκοινωνούντα δοχεία. Ο Σόμερσετ Μομ είχε σταλεί ως μυστικός πράκτορας στην Ελβετία. Ο Γκράχαμ Γκριν δούλευε για τις μυστικές υπηρεσίες. Τα προς το ζην ως κατάσκοποι έβγαζαν τόσο ο Φλέμινγκ όσο και ο Λε Καρέ. Και τα λογοτεχνικά τους βήματα ακολούθησε όταν συνταξιοδοτήθηκε και η επικεφαλής της ΜΙ5 Στέλλα Ρίμινγκτον.

Είναι – γράφει το βρετανικό περιοδικό – σαν οι μυστικές υπηρεσίες να είναι στο βάθος σχολή δημιουργικής γραφής. Και μάλλον δεν μπορούσε να γίνει αλλιώς αν λάβει υπόψη του κανείς ότι η πραγματικότητα ξεπέρασε την ίδια τη φαντασία. Από τους «Τέσσερις του Κέιμπριτζ» έως υψηλόβαθμα στελέχη της ΜΙ6, η πραγματική ζωή στη Βρετανία είναι γεμάτη από διπλούς πράκτορες.

Αλλά εάν το spy novel για τη Βρετανία είναι ό,τι και τα western για την Αμερική, υπάρχει κι ένας ακόμη λόγος: αυτό που διερευνάται πίσω από μια ιστορία με μυστικούς πράκτορες, συνωμοσίες, δολοφονίες και κλεμμένα μυστικά, είναι τι είναι αυτό που κάνει τη Βρετανία «very british». Κι εκεί ανακαλύπτει κανείς πολλά: την εμμονή με τη μυστικότητα, τη φύση του συστήματος, την αγωνία για την παρακμή μιας Αυτοκρατορίας που κάποτε υπερηφανευόταν ότι δάμαζε τις θάλασσες και τους ωκεανούς.

Αυτό το σύστημα δεν είναι μόνο μια τέλεια μηχανή που παράγει αλήθειες και ψέματα. Παράγει επίσης σε σχεδόν ίσες ποσότητες εκείνους που ενεργούν ακολουθώντας πιστά τους κανόνες και εκείνους που για να «γίνει η δουλειά» τους σπάνε. Και για τους μεν και για τους δε, πάντως, το φόντο είναι κοινό: η γεωπολιτική παρακμή της Βρετανίας. Κοινό όμως είναι κάτι ακόμη. Παρά την παρακμή, κανένας δεν μπορεί να συγκριθεί με τους βρετανούς πράκτορες. Κανένας «ξάδελφος» από την Αμερική δεν έχει την ευφυΐα του Τζορτζ Σμάιλι, κανένας τις ικανότητες του Τζέιμς Μποντ.

Κι ο λόγος είναι μάλλον απλός: κανένας δεν γράφει τόσο περίπλοκα, συναρπαστικά και πολύπλευρα όσο οι δημιουργοί τους. Ας σώσει αυτούς ο Θεός.

Φωτό: Η εικονογράφηση είναι του Miles Cole. Πηγή: The Economist

Θα βλέπουν το ματς πίσω από τα σίδερα; Δηλαδή το «κελί» θα κοιτάζει προς το γήπεδο; Είναι δυο από τα ερωτήματα που γεννιούνται αυθόρμητα διαβάζοντας κανείς την είδηση ότι στα γήπεδα της Ιταλίας θα δημιουργηθούν αίθουσες όπου θα κρατούνται οι ταραξίες των γηπέδων.

Η είδηση φιλοξενήθηκε στην πρώτη σελίδα της Messaggero και προκάλεσε και άλλα ερωτήματα: η ασφάλεια του γηπέδου ή η αστυνομία θα περιμένει να γίνουν πρώτα τα επεισόδια ή θα κάνει κάτι πρώτα για να μην περνάνε – ω του θαύματος – τον έλεγχο οι οπαδικοί στρατοί των ομάδων με ξύλα, μαχαίρια και καδρόνια;

Κάποιες από τις απαντήσεις θα δοθούν αύριο γι’ αυτήν την «πραγματική επανάσταση στον κόσμο του ποδοσφαίρου» οπότε και συνεδριάζει η επιτροπή της Βουλής που είναι αρμόδια για τον πόλεμο κατά την Μαφίας. Η επιτροπή μάλιστα είχε αποφασίσει από τον περασμένο Ιανουάριο να θέσει στο μικροσκόπιό της το πρόβλημα που μαστίζει το ιταλικό «καμπιονάτο».

Ανάμεσα στα μέτρα που αναμένεται να ληφθούν είναι ο χαρακτηρισμός της πώλησης εισιτηρίων στη μαύρη αγορά ως ιδιώνυμου, το οποίο θα επιφέρει στους παραβάτες πρόστιμο ως και 300.000 ευρώ. Για την αντιμετώπιση της βίας θα δημιουργηθούν «πυρήνες ασφαλείας» στα γήπεδα, ενώ στα «κελιά» θα φιλοξενούνται όσοι συλλαμβάνονται με τη διαδικασία του αυτόφωρου. Οι αρχές σε αυτήν την περίπτωση θα έχουν στη διάθεσή τους το υλικό από τις κάμερες ώστε να συλλαμβάνονται επί τόπου οι παραβάτες.

Αυτοί οι τελευταίοι πάλι θα τιμωρούνται με απαγόρευση εισόδου στα γήπεδα έως και πέντε χρόνια. Μήπως να το σκεφτούμε;

Φωτό: Αλλά κράνη, ίδιες εικόνες. Πηγή:  Il Messaggero

Κάποτε θα ήταν στόχος (σχεδόν) ολόκληρης της ανθρωπότητας. Τώρα είναι στόχος ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού: να εμποδιστεί ο Χίτλερ να γίνει καγκελάριος της Γερμανίας.

Το επιτραπέζιο λέγεται «Secret Hitler» και κάνει θραύση στις Ηνωμένες Πολιτείες. Την ίδια επιτυχία, σημειώνουν οι New York Times, έχουν και τα βιβλία Ιστορίας, με θέμα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα: οι πωλήσεις τους έχουν απογειωθεί και ο λόγος δεν είναι άλλος από την εκλογή του Ντόναλντ Τράμπ. Στο ίδιο πνεύμα οι δημιουργοί του παιχνιδιού διατυμπανίζουν από την ιστοσελίδα τους: «Αν θεωρείτε ότι ο φασισμός δεν είναι ωραίος, γράψτε στον Λευκό Οίκο».

Αν και το παιχνίδι μετράει μόλις ένα χρόνο ζωής, τις τελευταίες βδομάδες οι δημιουργοί του, μια ομάδα  νεαρών, είδαν να εξαντλείται και η δεύτερη έκδοση. Και πώς παίζεται; Οι φιλελεύθεροι (οι καλοί) πρέπει να εντοπίσουν τους Ναζί (οι κακοί)  που κρύβονται στην ομάδα και να προσπαθήσουν να εμποδίσουν τον «Μυστικό Χίτλερ» που βρίσκεται ανάμεσά  τους να αναλάβει την εξουσία εκλεγόμενος καγκελάριος.

Οι δημιουργοί  λένε ότι το παιχνίδι μπορεί να  μην φανεί διασκεδαστικό σε όλους, ενώ δεν αποκλείουν σε κάποιους να μην αρέσει ο τρόπος που χειρίζονται το θέμα του Ναζισμού. Αυτό, όμως, είναι πρόβλημα αυτών των τελευταίων. Εκτός από το όνομα του Χίτλερ,  εξάλλου, άλλα ναζιστικά σύμβολα όπως οι σβάστικες  καθώς και αναφορές στο Ναζισμό και το Ολοκαύτωμα, λείπουν παντελώς από το επιτραπέζιο παιχνίδι.

Φωτό: Το πρόσωπο του τέρατος αλλάζει αλλά το τέρας είναι το ίδιο. Πηγή: youtube

Δεν θα ξεχάσουν βέβαια όσα υπέστησαν. Τουλάχιστον όμως θα δικαιωθούν με την  απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της αυστραλιανής κυβέρνησης της Βικτώρια, που επικυρώνει την αποζημίωσή τους για ηθικές βλάβες, με το ποσό των  70 και πλέον χιλιάδων δολαρίων (περίπου 45 χιλιάδες  ευρώ) επειδή ενώ ζητούσαν πολιτικό άσυλο, κρατήθηκαν σε κέντρα μεταναστών από την κυβέρνηση στο νησί του Ειρηνικού, Μάνους, στην Παπούα Νέα Γουινέα, από το 2012 έως το 2016.

Κρατήθηκαν παράνομα  «εξαιτίας της ολιγωρίας που έδειξε η κυβέρνηση της Αυστραλίας για την  προστασία  των  ανθρωπίνων  δικαιωμάτων τους» γράφει το BBC για τους 1.300 πρόσφυγες.

Η Αυστραλία παραβίασε το λεγόμενο  duty of care (υποχρέωση φροντίδας), κρατώντας 1300 ψυχές σε offshore κέντρα  και σε συνθήκες που τους προκάλεσαν τόσο σωματικές όσο και ψυχολογικές βλάβες. Η πρώτη προτεινόμενη συμφωνία έγινε από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση στις 13 του περασμένου Ιουνίου, με την έναρξη της δίκης.

Μεταξύ των κρατουμένων υπάρχουν άτομα διαφόρων εθνικοτήτων. Οι μαρτυρίες  για ψυχολογικά και σωματικά τραύματα, απόπειρες  αυτοτραυματισμού  και βίαιων επιθέσεων είχαν επισημανθεί με τη δημιουργία του κέντρου, το 2012, όπου και είχαν χάσει τη ζωή τους τρεις πρόσφυγες. Αλλά για χρόνια ολόκληρα δεν ίδρωνε το αυτί κανενός.

Φωτό: Ευτυχώς υπάρχουν πάντα κάποιοι που τους σκέφτονται. Πηγή: REUTERS/David Gray