Στο «Moonraker», τη μόνη ταινία επιστημονικής φαντασίας της σειράς ταινιών του Τζέιμς Μποντ, ο 007 ταξιδεύει στη βάση που έχει κατασκευάσει στη Σελήνη ένας τρελός επιστήμονας, για να αποτρέψει την καταστροφή της Γης με… δορυφορικές βόμβες.

Στην εξαιρετική σειρά εναλλακτικής πραγματικότητας της Apple+ «For All Mankind», οι Σοβιετικοί στέλνουν τον πρώτο άνθρωπο στο φεγγάρι, οι Αμερικανοί επισπεύδουν το διαστημικό τους πρόγραμμα και η πρώτη βάση στη Σελήνη πραγματοποιείται τη δεκαετία του 1990. Ακολουθούν αποστολές σε άλλους πλανήτες.

Τα δύο αυτά σενάρια που μας έχει προσφέρει το Χόλιγουντ μπορεί σύντομα να γίνουν πραγματικότητα. Διαστημικοί οργανισμοί από έξι χώρες και οντότητες (NASA, Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος – ESA, Κίνα, Ρωσία, Ιαπωνία και Ινδία) έχουν φιλοδοξίες δημιουργίας σεληνιακής βάσης. Αν προσθέσουμε και τους ιδιωτικούς οργανισμούς των δισεκατομμυριούχων Τζεφ Μπέζος και Ελον Μασκ, μπορούμε επίσημα να μιλάμε για μια νέα διαστημική κούρσα.

Πριν από 60 χρόνια, στις 12 Σεπτεμβρίου 1962, στη διάρκεια της ιστορικής ομιλίας του, ο αμερικανός πρόεδρος Τζον Φ. Κένεντι δεσμεύθηκε να στείλει έναν άνθρωπο στη Σελήνη πριν το τέλος της δεκαετίας του ’60. Τώρα, η NASA ανακοινώνει ότι άνθρωποι θα ζουν και θα εργάζονται εκεί μέσα στα επόμενα 10 χρόνια.

Αν αυτό ακούγεται σαν μια εξαιρετικά δαπανηρή και υπερβολικά φιλόδοξη αποστολή, ίσως αξίζει να θυμηθούμε τα λόγια του προέδρου Κένεντι, ο οποίος, κατά την ίδια ομιλία, είχε τονίσει ότι οι άνθρωποι επιλέγουν να κάνουν αυτά τα πράγματα «όχι επειδή είναι εύκολα, αλλά επειδή είναι δύσκολα». Αυτή η άποψη παραμένει τόσο αληθινή σήμερα όσο και τότε. Η μόνιμη σεληνιακή κατοίκηση θα είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα που έχει πετύχει ποτέ η ανθρωπότητα και θέτει πολλά άμεσα ερωτήματα.

Για αρχή, πού ακριβώς στη Σελήνη θα μπορούσε να χτιστεί ένας τέτοιος οικισμός; Δεν είναι όλες οι τοποθεσίες στον φιλικό μας δορυφόρο διαθέσιμες για μόνιμες εγκαταστάσεις. Χάρη στην τροχιακή διαδρομή της, η Σελήνη έχει έναν μακρύ κύκλο μέρας-νύχτας, με κάθε μέρα ή νύχτα να διαρκεί περισσότερο από ένα δεκαπενθήμερο στη Γη.

Αυτό σημαίνει ότι το πιο πιθανό μέρος για ανθρώπινους οικισμούς είναι κοντά σε έναν από τους πόλους, όπου το φως είναι σχεδόν μόνιμο και οι διακυμάνσεις μεταξύ των ακραίων θερμοκρασιών είναι πολύ λιγότερο έντονες από ό,τι στις ισημερινές περιοχές της Σελήνης, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Telegraph.

Θεωρείται επίσης ότι υπάρχουν σημαντικά κοιτάσματα νερού στους πόλους – αν και κινέζοι επιστήμονες μόλις ανέφεραν ότι οι γυάλινες χάντρες που βρέθηκαν στη σεληνιακή επιφάνεια περιέχουν νερό, αυξάνοντας την προοπτική μιας άλλης πιθανής πηγής καυσίμου και πόσιμου νερού για χρήση από τους αστροναύτες. Δύο συγκεκριμένες τοποθεσίες που αναφέρονται συχνά είναι το όρος Μάλαπερτ, κοντά στον νότιο πόλο, και το χείλος του κρατήρα Πίρι, κοντά στον βόρειο.

Ειδικοί από το Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Goddard λένε ότι το όρος Μάλαπερτ είναι πιθανώς κορεσμένο με εμφυτευμένο υδρογόνο και ήλιο. Υπάρχει μια ευρεία, ομαλή περιοχή προσγείωσης, με αποδεδειγμένα συνεχή μικροκυματική ορατότητα με τη Γη – για παρακολούθηση και επικοινωνίες. Και, όχι πολύ μακριά, υπάρχουν μόνιμα σκιασμένες περιοχές στα νότια, τις οποίες θα μπορούσε εύκολα να προσεγγίσει ένα όχημα που θα οδηγούσε κάτω από τη νότια πλευρά του βουνού.

Εχοντας επιλέξει την τοποθεσία, η διαμονή πιθανότατα θα έπαιρνε μία από τις εξής δύο μορφές: κάτω από την επιφάνεια, σε υπόγειους σωλήνες λάβας, ή πάνω στην επιφάνεια, σε βιοτόπους. Η υπόγεια διαμονή έχει το πλεονέκτημα της μεγαλύτερης προστασίας από χτυπήματα μετεωριτών και από την ηλιακή ακτινοβολία, η οποία είναι περίπου 200 φορές πιο ισχυρή στη Σελήνη από ό,τι στη Γη.

Αλλά η υπέργεια διαμονή προσφέρει ευκολότερη πρόσβαση και μεταφορά – για να μην αναφέρουμε την ψυχική πλήρωση που προσφέρει η εξωτερική θέα. Το πιο πιθανό είναι ένας συνδυασμός των δύο. Τα σεληνιακά κτίρια θα μπορούσαν να δημιουργηθούν με τεχνολογία τρισδιάστατης εκτύπωσης, χρησιμοποιώντας ρεγόλιθο (σεληνιακή σκόνη) ως κύριο δομικό υλικό, καθώς περιέχει αλουμίνιο, πυρίτιο, σίδηρο, ασβέστιο, μαγνήσιο και τιτάνιο.

Οπως κάθε πόλη στη Γη, οι οικισμοί θα χρειάζονται προμήθειες ενέργειας και τροφής. Ο ηλεκτρισμός θα δημιουργείται από ένα μείγμα ηλιακής ενέργειας (εξ ου και η ανάγκη να βρίσκεται κοντά στους πόλους) και υδάτινης (νερό διασπασμένο στα συστατικά του μέρη, υδρογόνο και οξυγόνο, για την παραγωγή καυσίμου προώθησης).

Οσο για τα τρόφιμα, στην αρχή θα πρέπει να έρθουν από τη Γη, αλλά τελικά οι υδροπονικές καλλιέργειες και η τεχνητή παραγωγή τροφίμων θα αποτελούν διαρκείς ανησυχίες. Σκεφτείτε τον Ματ Ντέιμον στην ταινία «The Martian», να καλλιεργεί πατάτες και να χρησιμοποιεί βιολογικά απόβλητα για λίπανση.

Το σχέδιο είναι τόσο φιλόδοξο που αγγίζει τα όρια της επιστημονικής φαντασίας. Πέρα από τον απαραίτητο αρχικό αριθμό επιστημόνων και το αστρονομικό ποσό της αποστολής, θα προκαλέσει σοβαρά νομικά αλλά και πρακτικά προβλήματα, καθώς θα περιλαμβάνει την οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας από το μηδέν.

Από νομική άποψη, η Σελήνη βρίσκεται επί του παρόντος υπό τη δικαιοδοσία της Συνθήκης για το Διάστημα του 1966, η οποία ορίζει ότι το Διάστημα «δεν υπόκειται σε εθνική ιδιοποίηση με αξιώσεις κυριαρχίας» και θα είναι «δωρεάν για εξερεύνηση και χρήση από όλα τα κράτη». Αυτή η συνθήκη, προφανώς θα γίνει αντικείμενο επαναδιαπραγμάτευσης και θα επεκταθεί σε τεράστιο βαθμό ώστε να εξισορροπηθούν οι απαιτήσεις ιδιωτών τόσο πλούσιων και ισχυρών όσο ολόκληρες χώρες.

Οποιος και αν είναι ο συνδυασμός εθνών, πολιτισμών και ιδιωτών που θα συμμετέχουν σε μια μελλοντική σεληνιακή βάση, κάθε άτομο που θα βρεθεί εκεί θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις τεράστιες σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες της ζωής στο ένα έκτο της βαρύτητας της Γης – και 400.000 χλμ. μακριά από αυτήν.

Οι περισσότερες από αυτές τις επιπτώσεις είναι ακόμη άγνωστες. Για παράδειγμα, τα σώματά μας έχουν εξελιχθεί με βάση τη βαρύτητα της Γης εδώ και δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Τι επιπτώσεις θα έχει στο μυοσκελετικό και στο καρδιαγγειακό μας σύστημα η έκθεση σε μια πολύ πιο ελαφριά βαρύτητα;

Ακολούθως, υπάρχει η ψυχολογική παράμετρος, που κάθε άλλο παρά αμελητέα είναι. Οι ψυχολόγοι ήδη προειδοποιούν ότι η «αστροφοβία» –ο φόβος για το ίδιο το Διάστημα– θα μπορούσε να είναι μια μελλοντική ανησυχία. Η απέραντη μοναξιά θα είναι σίγουρα μια άμεση ανησυχία.

Τέλος, υπάρχει το ζήτημα του κόστους. Η NASA έχει υπολογίσει κόστος 10.000 δολαρίων για κάθε κιλό εξοπλισμού –είτε πρόκειται για ρύζι είτε για αναμνηστικά από το σπίτι– που θα στέλνει στη Σελήνη. Το διαδικτυακό επιστημονικό εργαστήριο Wendover προτείνει κόστος ύψους 36 δισ. δολαρίων για την υποστήριξη τεσσάρων αστροναυτών για έναν χρόνο – δηλαδή περίπου 100 εκατ. δολάρια την ημέρα.

Με τόσους πολλούς παράγοντες να την περιπλέκουν, η ιδέα της δημιουργίας αποικίας στη Σελήνη φαίνεται να βρίσκεται ακόμα στα όρια της φαντασίας. Αλλά οι ανταμοιβές της επίτευξης του στόχου ξεπερνούν κατά πολύ την άποψη του προέδρου Κένεντι ότι οι άνθρωποι οδηγούνται από την ανάγκη να επιτύχουν το αδύνατο για τον εαυτό τους.

Αλλά η αληθινή λογική και επιταγή πίσω από τις σεληνιακές βάσεις είναι ίσως περισσότερο υπαρξιακή, βασιζόμενη στον φόβο ότι, όσο είμαστε περιορισμένοι στη Γη, η ανθρωπότητα αποθηκεύει πάρα πολλά αυγά σε ένα μάλλον εύθραυστο καλάθι. Οι πιθανότητες του πυρηνικού πολέμου, των πανδημιών, καθώς και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, καθιστούν τη δημιουργία ενός εφεδρικού «σπιτιού» κάπου μεταξύ του επιθυμητού και του απαραίτητου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News