«Αυτός που έφταιγε για όλα». Αυτή τη φράση κοιτούσε επί δύο χρόνια, στο χαρτί που την είχε γράψει, ο Παύλος Παυλίδης. Ο θρυλικός «αρχηγός» άλλοτε των Ξύλινων Σπαθιών (θυμάστε το «Λιωμένο παγωτό»;) και πλέον των B-Movies.

«Δεν έχω αποφασίσει ακριβώς τι έκανε αυτός. Αλλά μυρίζομαι ότι κάτι ουσιαστικό θα πω, αν καταφέρω να δω τη συνέχεια αυτής της φράσης εντός μου». Και να που ήρθε η ώρα να δει μια συνέχεια εντός του. Και να την κάνει τραγούδι για «Ενα αλλιώτικο παιδάκι». Ενα διαφορετικό παιδάκι. Και βιντεοκλίπ, από την φίλη του κινηματογραφίστρια Μαρίνα Δανέζη, που εκτός των άλλων διευθύνει και το «Gagarin 205 Live Music Space», το θρυλικό μουσικό στέκι που είχε στήσει ο αείμνηστος Νίκος Τριανταφυλλίδης, στην Λιοσίων.

«Αφού χορτάσαν βία και αίμα στις οθόνες τους / αφού ταΐσαν με σκουπίδια τα παιδιά τους / βάφουν με αίματα τα χέρια ως τους αγκώνες τους / κι ύστερα πλένουνε τα πεζοδρόμια τους», έγραψε. Μιλώντας για εκείνο που ο ίδιος «αυτός» κοιτάει σαν ξένο. Όπως τον κοιτούσαν κι εκείνον, κάποτε, στη Γερμανία. «Είναι οικογενειακή υπόθεση το “Δεν είμαι από δω”», έλεγε για το τραγούδι που έγραψε ο γόνος της οικογένειας με ρίζες στον Κιμισχανά της Αργυρούπολης του Πόντου και στην Σμύρνη. Με πάμπολλα καλοκαίρια στην Χαλκιδική και μουσικές νύχτες στα προβάδικα της Θεσσαλονίκης.

«Εργα τέχνης είναι οι πράξεις μας από τη στιγμή που ξυπνάμε μέχρι τη στιγμή που κοιμόμαστε», επιμένει ο τραγουδοποιός που δεν έχει μασήσει λόγια, χρόνια τώρα και που πρόσφατα συντάχθηκε μουσικά, επί σκηνής, με τον αρχηγό των Τρυπών κάποτε Γιάννη Αγγελάκα, του «Σιγά μην φοβηθώ, σιγά μην κλάψω», τραγούδι που συνδέθηκε με την δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Τότε είχαν τραγουδήσει μαζί τους στίχους του Παυλίδη για τη «Νέα βαρβαρότητα» των ημερών μας: «Η νέα βαρβαρότητα φοράει μανικετόκουμπα / χρυσάφι αγορασμένο απ’ τη Λειψία / κουμπώνει το σακάκι της / και μπρος στο καθρεφτάκι της / προβάρει την καινούργια πανοπλία».

Πώς γράφεις όμως ένα τραγούδι για τα «αλλιώτικα παιδάκια» της Ελλάδας, την ώρα που διχάζει μια ολόκληρη κοινωνία το σκληρό τέλος, ύστερα από ξυλοκόπημα μπροστά σε πολλά ζευγάρια – αμέτοχα– μάτια, ενός «αλλιώτικου παιδιού»; Πώς γράφεις ένα τραγούδι πάνω στη θέρμη των γεγονότων; Και πως το σκηνοθετείς σε βιντεοκλίπ (εν προκειμένω η Μαρίνα Δανέζη), με εικόνες από παρενδεδυμένους, του Παύλου Παυλίδη συμπεριλαμβανομένου; Και προς τι;

Την ώρα που το τραγούδι του ανέβαινε στα σόσιαλ μίντια και το YouTube, ο ίδιος βρισκόταν σε μια… σκάλα. Τη Σκάλα Λακωνίας. Για συναυλία με τους B-Movies (Τόλης Δεληγιάννης – μπάσο, Ορέστης Μπενέκας – πλήκτρα, Δημήτρης Οικονόμου – τύμπανα και Αλέκος Βουλγαράκης – ηλεκτρική κιθάρα). Και το βιντεοκλίπ «έβλεπε» τα χτυπήματα – την ώρα που γραφόταν αυτό το κείμενο –να ξεπερνούν στα σόσιαλ μίντια μέσα σε λίγες ώρες τις 180.000 και στο YouTube άλλες 100.000, την συζήτηση να ανάβει και τα σχόλια και τις κοινοποιήσεις να πέφτουν βροχή. Ο μουσικός που έχει ανάψει «Μια Πυρκαγιά Σ’ Ένα Σπιρτόκουτο», είχε καταφέρει να προκαλέσει, θερμά, την προσοχή μας. Με μια άλλη πυρκαγιά, που μπορεί να κάψει μια συντηρητική κοινωνία.

«Ανθρωποι, μέσα από ένα τραγούδι, μέσα από την τέχνη μπορούν να μάθουν έναν άλλον τρόπο για να καταλάβουν και να αντιμετωπίσουν αυτό που γίνεται γύρω μας» είναι η άποψη του Παύλου Παυλίδη. «Στην Αθήνα του 2018 νομίζω πως δεν ξεμπερδεύουμε απλά με το να πούμε πως η κοινωνία είναι συντηρητική», προσθέτει η σκηνοθέτης του βιντεοκλίπ Μαρίνα Δανέζη. «Στην εποχή της κρίσης τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα. Φόβος, αγωνία, σύγχυση. Δεν ξέρουμε ποιος μας φταίει και μια μεγάλη μερίδα του κόσμου δείχνει ακόμα και να εχθρεύεται αδιάκριτα, να θυμώνει, να ξεσπά. Δεν είναι μονόδρομος όμως να κερδίσει το μίσος. Δεν φτάνει μόνο και να περιγράφουμε την μαυρίλα όμως».

Η ανάγκη έκφρασης, εξαιτίας της οποίας επέλεξαν την δουλειά που κάνουν όλοι οι συντελεστές, κατά την Μαρίνα Δανέζη, «δεν μπορεί παρά να μας οδηγήσει στο να  μπούμε στην περιπέτεια και να δούμε τόσο γύρω μας όσο και μέσα μας. Νομίζω πως οφείλουμε να θέτουμε ερωτήματα. Να εστιάζουμε, να φωτίζουμε πτυχές. Να ανοίγουμε τον διάλογο και όπου χρειάζεται να παίρνουμε θέση. Αλλιώς θα μας περιμένει και εμάς ένα φίδι στο κρεβάτι μας, όπως λένε και οι στίχοι του Παύλου. Για να το σταματήσουμε, πρέπει να μιλήσουμε».

Και όπως φαίνεται καλά κάνανε και μιλήσανε, ανοίγοντας αυτή την συζήτηση, μου λένε συνεργάτες του Παύλου Παυλίδη. Ο ίδιος προτιμά τώρα να σιωπήσει δημοσίως για το τραγούδι του. «Σκανδαλωδώς, δεν έχω κάνει ποτέ μουσική για μία κοινωνική και πολιτική επανάσταση», είχε πει ο ίδιος (στο διαδικτυακό tospirto). «Ανήκω σε μία γενιά τραγουδοποιών που η κοινωνική κριτική που υπήρχε στους στίχους είχε ξεκινήσει σε δεκαετίες που ήταν κάπως κωμικό ή γραφικό το να ασχολείσαι με όσα συμβαίνουν γύρω σου». Και όμως το έκανε. Όπως παραδεχόταν ότι ο τρόπος που γράφει «έχει να κάνει με το ότι είμαι κάποιος που ψάχνει μέσα στο σκοτάδι, παρά κάποιος που φωτίζει μέσα στο σκοτάδι».

Το βιντεοκλίπ, η Μαρίνα Δανέζη, όπως μου λέει, το αντιμετώπισε «ως πρόκληση, ως μια άσκηση ύφους, αλλά και ως ανάγκη έκφρασης. Δεν ήταν θέμα ευκολίας του μηνύματος. Ως σκηνοθέτρια έχω  περισσότερο δουλέψει με ταινίες τεκμηρίωσης. Το ζητούμενο είναι η αλήθεια σε αυτά τα ντοκιμαντέρ (το «Sam Roma – Είμαστε Τσιγγάνοι», το 2014, το «Σωματείο Ρακοσυλλεκτών» το 2010 και η ολοκλήρωση της σκηνοθεσίας του αξέχαστου Νίκου Τριανταφυλλίδη στο «ΠΑΟΚ  90 χρόνια: Νοσταλγώντας το Μέλλον», το 2016). Πάντα ο άξονας στην δουλειά μου είναι η αλήθεια ενός ανθρώπου, η αλήθεια μιας ομάδας, η αλήθεια του κόσμου. Ποτέ όμως δεν μπορείς να βρεις την αλήθεια χωρίς να αφουγκραστείς και να νιώσεις την αγωνία, το άδικο και το δίκαιο, όπως το νοιώθει ο καθένας».

Πέρα από την εντυπωσιακή αποδοχή από δεκάδες χιλιάδες (μάρτυρες τα μηνύματα), το «Ενα αλλιώτικο παιδάκι», στο οποίο έσπευσαν να συμμετάσχουν και η σκηνοθέτρια Άντζελα Μπρούσκου και ο ηθοποιός Χάρης Φραγκούλης, μεταξύ άλλων, ανοίγοντας την συζήτηση, προκάλεσε και αρνητικά σχόλια. «Μέσα από την δουλειά μου μου αρέσει να ακούω τους άλλους. Να τους νοιώθω. Αυτό αρκετές φορές έχει προκαλέσει. Το θέμα είναι ποιους αισθανόμαστε ότι προκαλούμε και γιατί προκαλούνται. Όταν είχα κάνει το ντοκιμαντέρ «Sam Roma – Είμαστε Τσιγγάνοι», δέχθηκα μια ανεκδιήγητη επίθεση στο διαδίκτυο από ακροδεξιά στοιχεία. Θεωρήθηκε πρόκληση να ασχοληθώ με αυτήν την κοινότητα. Έχω αφήσει ανοιχτά δε τα σχόλια στο YouTube, που έχουν κατακλυστεί με μίσος και μισανθρωπισμό».

Για την σκηνοθέτρια, το βιντεοκλίπ «ήρθε να αποτυπώσει οπτικά μια μερίδα της κοινωνίας που ζει πολλές φορές κοινωνικά και εργασιακά αποκλεισμένη. Ζει με αξιοπρέπεια, γελάει, κλαίει, θυμώνει, ερωτεύεται, καταρρέει όπως όλοι μας, δίνοντας όμως καθημερινά κι έναν άνισο αγώνα  αντιμετωπίζοντας πολλές φορές τη βία και, στην περίπτωση του Ζακ, φτάνοντας ακόμα και στον θάνατο. Το τραγούδι μιλάει πολύ καθαρά από μόνο του. Εγώ προσπάθησα με τα δικά μου όπλα, με τις εικόνες, να αποδώσω τα μηνύματά του με αρκετές δόσεις αφαίρεσης».

«Κραυγή για αγάπη, για ζωή», επιμένει το θεωρεί η ίδια. «Υπενθυμίζει ότι είμαστε εδώ. Κόντρα στον κοινωνικό εκφασισμό. Είμαστε όλοι διαφορετικοί και θα αγωνιστούμε μέχρι τέλους για το δικαίωμά μας στην ζωή».

Και λοιπόν; Αλλάζει η κοινωνία με την τέχνη; Με το τραγούδι; Με ένα βιντεοκλίπ; «Σίγουρα η κοινωνία δεν αλλάζει αποκλειστικά από την Τέχνη», είναι η άποψη της Μαρίνας Δανέζη. «Εδώ ούτε η θρησκεία δεν μπόρεσε να την αλλάξει. Όμως το να αλλάξει έστω και η οπτική ενός ανθρώπου μου αρκεί. Έστω και ένας άνθρωπος να νοιώσει να ανοίγει το μυαλό του, να ξυπνήσει και να δει λίγο διαφορετικά τον εαυτό του και τους γύρω του, μου είναι αρκετό. Η τέχνη, από μόνη της, δεν αλλάζει τον κόσμο. Οφείλει όμως να τον καλεί να αλλάξει. Να του δίνει εναύσματα, αφορμές για να ξανασκεφτεί τι πάει στραβά».

Είναι αυτό που λέει και Παύλος Παυλίδης. Σκεφθείτε το: «Αν δεν αλλάζαμε στη ζωή μας, θα ήταν τρομακτικό».

Info

Ο Παύλος Παυλίδης & οι B-Movies στο Piraeus 117 Academy το Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2019, για τη μία και μοναδική εμφάνιση τους τον χειμώνα στην Αθήνα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News