Η διαπίστωση ανήκει στην Corriere della Sera: Ήταν καλύτερα όταν ήταν χειρότερα. Βάζαμε δύο μάλλινα πουλόβερ ακόμη και μέσα στο σπίτι, οι θερμοστατικές βαλβίδες με αυτόνομη ρύθμιση δεν υπήρχαν και βγαίναμε για να πάμε να δουλέψουμε ντυμένοι σαν κρεμμύδια. Φυσικά δεν είναι αλήθεια, δεν ήταν καλύτερα. Όμως, παραπονιόμασταν λιγότερο, ο καιρός δεν φαινόταν πολικός όταν ήταν απλώς κανονικός και δεν θα είχαμε γράψει άρθρα για το πώς η αντίληψή μας για το κρύο άλλαξε αν στις 20 Δεκεμβρίου στο Μιλάνο η μέγιστη θερμοκρασία ήταν 6 βαθμοί: πριν από 30 χρόνια θα ήταν εντελώς φυσιολογικό για την εποχή και κανείς δεν θα έλεγε συνέχεια πόσο κρύο κάνει.

«Οι εποχές κινούνται προς τα εμπρός, οι ψυχρές αέριες μάζες φθάνουν στα τέλη Ιανουαρίου. Το σημερινό, το οποίο έπληξε την Ιταλία για μιάμιση εβδομάδα, θα ήταν εντελώς συνηθισμένο μέχρι τη δεκαετία του 1990», εξηγεί ο Τζαμπιέρο Μαράκι, ιδρυτής και διευθυντής του Ινστιτούτου Βιομετεωρολογίας. Και επισημαίνει μια σειρά αλλαγών που έχουν να κάνουν με την καθημερινότητά μας: «Φοράμε ελαφρύτερα ρούχα, τα διαμερίσματα και τα γραφεία είναι καλά θερμαινόμενα, το ίδιο και οι  δημόσιες συγκοινωνίες. Έτσι, μια αλλαγή που μας φέρνει ουσιαστικά σε θερμοκρασίες του χειμώνα συνήθως γίνεται αντιληπτή ως κάτι το ασυνήθιστο».

Και εδώ ερχόμαστε στην αντίληψή μας για το κρύο. «Εάν έξω έχει 5 βαθμούς και φυσάει ένας άνεμος με  20 χιλιόμετρα την ώρα, το σώμα θα αισθανθεί μηδέν βαθμούς». Ο μαθηματικός τύπος του Μαράκι δικαιολογείται από το «φαινόμενο του ανεμιστήρα», το οποίο είναι τόσο ευχάριστο το καλοκαίρι, όσο παγερό το χειμώνα. Σε αυτή την περίπτωση είναι μια καλή ιδέα να μην είμαστε αδύνατοι, δεδομένου ότι το λίπος είναι κακός αγωγός της θερμότητας και την κρατά όλη στο σώμα. Αλλά αυτό δεν είναι μια πρόσκληση για πολύ φαγητό, ακόμα κι αν η εξίσωση «όσο περισσότερο κρύο τόσο περισσότερη πείνα»  έχει τις ρίζες της στη μνήμη των προγόνων μας και είναι η βάση της θερμορρύθμισης.

Και τώρα ας κουκουλωθούμε.

Φωτό: Χιόνια στη σήραγγα του Αρτεμισίου, Παρασκευή, 22 Δεκεμβρίου. Κρύο είναι, θα περάσει. Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΜΠΟΥΓΙΩΤΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ

Ακόμη και οι πιο κυνικοί μπορούν να υποκύψουν όταν έρχονται τα Χριστούγεννα σε μια πρόποση, ένα δείπνο με φίλους ή να ανταλλάξουν δώρα κάτω από το δέντρο. Εν ολίγοις, στις παραδόσεις που φέρνουν μαζί τους οι γιορτές. Είναι πεπεισμένος για αυτό ο Δημήτρης Ξυγαλατάς, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κονέκτικατ, που εξηγεί με άρθρο του στο Conversation πώς τα οικογενειακά τελετουργικά έχουν επίσης «ψυχολογικά οφέλη», ενεργώντας ως «μαξιλάρια της έντασης και του άγχους». Οι ώρες που αφιερώνονται στη μαγειρική, για παράδειγμα, έχουν την ίδια κοινωνική λειτουργία με τις  «συναθροίσεις των προγόνων μας γύρω από τη φωτιά».

Το να μοιραστεί κανείς ένα ξεχωριστό γεύμα με μια σειρά από τελετουργίες- είτε πρόκειται για το στρώσιμο του τραπεζιού ή τη χρήση μιας συνταγής της γιαγιάς – «μαλακώνει τις καρδιές» συνεχίζει. Δεν είναι τυχαίο που όλοι οι πολιτισμοί κρατάνε για την πιο αναμενόμενη γιορτή του χρόνου τα «πιο νόστιμα φαγητά». Και ακόμη, η συνήθεια της ανταλλαγής δώρων, που μπορεί να φαίνεται χάσιμο χρόνου και χρήματος, παίζει σημαντικό ρόλο στη φροντίδα των κοινωνικών σχέσεων. «Αν το σκεφτούμε – λέει ο Ξυγαλατάς – τις περισσότερες φορές κάτω από το δέντρο βρίσκουμε κάτι επιθυμητό, ένα αντικείμενο που διαφορετικά θα είχαμε αγοράσει μόνοι μας».

Όπως υπενθυμίζει ο ισραηλινός ψυχολόγος Ντάνιελ Κάνεμαν, κάτοχος του βραβείου Νόμπελ Οικονομίας το 2002, όταν σκεφτόμαστε τα γεγονότα του παρελθόντος, «έχουμε την τάση να θυμόμαστε μόνο τις πιο έντονες συναισθηματικές στιγμές, οι οποίες συχνά περιλαμβάνουν συγγενείς, στενούς φίλους και τις στιγμές που περάσαμε μαζί τους».

Αντε, και του χρόνου.

Φωτό: Μέχρι κι αυτός υπέκυψε στο τέλος. Πηγή: Shutterstock

«Η Ντάφνι Καρουάνα Γκαλίζια ενοχλούσε τους πάντες. Οι έρευνές της δεν άγγιξαν απλώς έναν, αλλά ένα ολόκληρο σύστημα. Είδε το νησί της να γίνεται το κέντρο του διεθνούς ξεπλύματος χρήματος.  Κατάλαβε πως, σε αυτή την ιστορική στιγμή, έχει γίνει ακόμη πιο νευραλγικό στις αρτηρίες του βρώμικου χρήματος». Αυτά γράφει ο Ρομπέρτο Σαβιάνο, δημοσιογράφος και συγγραφέας προγραμμένος από την ιταλική μαφία, για τη Μαλτέζα δημοσιογράφο που πλήρωσε με τη ζωή της τις έρευνες για τα Paradise Papers. «Η Μάλτα –συνεχίζει – είναι ο τέλειος τόπος, ένας φορολογικός παράδεισος που αποτελεί μέρος της ΕΕ και της Κοινοπολιτείας και έχει προνομιακές οικονομικές σχέσεις και με τις δύο σφαίρες. Έτσι, οι χρηματικές ροές διοχετεύονται εκεί. Η Ντάφνι Καρουάνα Γκαλίζια, διερευνώντας και κατηγορώντας τους ηγέτες της κυβέρνησης ότι είχαν αμφιλεγόμενες εταιρείες και υπεράκτιους λογαριασμούς, έστρεψε τα διεθνή φώτα στη διαφθορά του νησιού, καθιστώντας έτσι δύσκολες τις ροές κεφαλαίων».

Να γιατί αυτή η γυναίκα είναι το πρόσωπο της χρονιάς. Η Ντάφνι έθεσε ερωτήματα: από πού προέρχονται αυτά τα χρήματα; Ποιοι είναι αυτοί; Γνώριζε ότι στα ανοικτά των offshore μπορεί κανείς να αποκρύψει χρήματα από  διακίνηση ναρκωτικών, φοροδιαφυγή και  διαφθορά. «Είχε τη δύναμη του λόγου,  που  μπορεί να ταρακουνήσει μια κυβέρνηση και να την αναγκάσει να παραιτηθεί. Η Ντάφνι είναι όπως η νύμφη του μύθου, που αγαπούσε την ελευθερία της τόσο πολύ που έγινε φυτό για να την υπερασπιστεί. “Υπάρχουν διεφθαρμένοι παντού, η κατάσταση είναι απελπιστική”, είχε γράψει λίγο πριν φύγει από το σπίτι και διαμελισθεί από τη βόμβα που ήταν κρυμμένη στο αυτοκίνητό της. Οι δολοφόνοι γιόρταζαν, αδειάζοντας μπουκάλια κρασιού. Αλλά χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους για εκείνη: “Η φωνή σου είναι ισχυρότερη σήμερα από ό, τι πριν”».

Φωτό: Κεριά στη μνήμη της. Πηγή: EPA/DOMENIC AQUILINA

Υπάρχει μία νάρκη στο δρόμο προς τη συμμαχία ΗΠΑ-Νότιας Κορέας-Ιαπωνίας.

Και δεν είναι η στάση που πρέπει να υιοθετηθεί έναντι του δικτάτορα πυρηνικών όπλων Κιμ Γιονγκ Ουν. Το εμπόδιο που θα μπορούσε να χαλάσει τις σχέσεις μεταξύ των τριών χωρών, που έχουν από καιρό ένα κοινό μέτωπο ενάντια στην Πιονγκγιάνγκ, είναι μια ιστορική σκιά μεταξύ της Σεούλ και του Τόκιο σε ένα ευαίσθητο ζήτημα: αυτό των γυναικών και των κοριτσιών που απήχθησαν από τις ιαπωνικές κατοχικές δυνάμεις στην Κορέα, πριν και κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για να γίνουν σκλάβες του σεξ στη διάθεση των ιαπωνικών ενόπλων δυνάμεων.

Προχθές, η υπουργός Εξωτερικών της Σεούλ, Κανγκ Κουνγκ Χα επισκέφθηκε το Τόκιο σε μια προσπάθεια να βρεθεί ένας συμβιβασμός με τον ιάπωνα ομόλογό της Τάρο Κόνο για την επίμαχη συμφωνία του 2015 σχετικά με τις «γυναίκες αναψυχής» όπως ονομάστηκαν. Οι Νοτιοκορεάτες ήλπιζαν να μπορέσουν να επιτύχουν κάποιες αλλαγές στο έγγραφο που συντάχθηκε πριν από δύο χρόνια, επειδή «δεν έλαβε υπόψη τη γνώμη των επιζώντων θυμάτων». Αλλά, σύμφωνα με την ιαπωνική εφημερίδα Asahi Shimbun, οι συνομιλίες απέτυχαν και πάλι.

Μια ανεξάρτητη επιτροπή για τις «γυναίκες αναψυχής», θα ανακοινώσει, μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου, στον Πρόεδρο Μουν, εάν είναι απαραίτητο για τη Σεούλ να ακυρώσει τη συμφωνία του 2015 – το έτος κατά το οποίο το Τόκιο ζήτησε επισήμως συγγνώμη στη Σεούλ. Η Ιαπωνία ζητάει αντίθετα η Νότια Κορέα να τηρήσει κατά γράμμα την προηγούμενη συμφωνία. Οι αριθμοί πάντως  είναι με την πλευρά των θυμάτων: Ανάμεσα στην Κορέα, την Κίνα, την Ιαπωνία και τις Φιλιππίνες, οι γυναίκες που απήχθησαν και κλείστηκαν σε οίκους ανοχής στη δεκαετία του ’30 και του ’40 ήταν πάνω από 400 χιλιάδες.

Φωτό: Το σύμβολο μιας ξεχασμένης τραγωδίας. Πηγή: Shutterstock