«Ο έρωτας δεν είναι ελεύθερος παρά μόνο σε κοινωνίες ελεύθερων ατόμων. Ωστόσο, καταλήγουμε σε λογικό αδιέξοδο: η ελευθερία μπορεί να σημαίνει ανεξαρτησία (δηλαδή μη υποταγή σε εξουσίες), διαθεσιμότητα (προθυμία για εμπειρίες), κυριαρχία (επιβολή των επιθυμιών στους άλλους), υπευθυνότητα (ανάληψη των συνεπειών των πράξεών μας). Τρεις από τις τέσσερις αυτές συνθήκες αντιβαίνουν στο είδος της σχέσης που συνεπάγεται η ζωή ενός ζευγαριού. Σήμερα υποβαλλόμαστε -άνδρες και γυναίκες- σε μια αντιφατική απαίτηση: στο να αγαπάμε με πάθος και, αν είναι δυνατόν, να μας αγαπάνε εξίσου, διατηρώντας ταυτόχρονα την αυτονομία μας, να περιβάλλουμε ο ένας τον άλλο χωρίς δεσμεύσεις, με την ελπίδα ότι το ζευγάρι θα διαθέτει αρκετή ευελιξία ώστε να εξασφαλίσει αρμονική συνύπαρξη». Αυτά γράφει ο Πασκάλ Μπρυκνέρ στο βιβλίο του «Το παράδοξο του έρωτα», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη. Ο «αιρετικός» Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας, γνωστός στην Ελλάδα για τα μυθιστορήματα (όπως «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα», που έγινε και ταινία από τον Ρόμαν Πολάνσκι) και τα δοκίμιά του, αφηγείται στο νέο βιβλίο του τις μεταμορφώσεις του συναισθήματος, του γάμου και του ερωτισμού στη σύγχρονη κοινωνία. Μιλά για τις «αντιστάσεις του συναισθήματος σε όλους τους αυστηρούς ελέγχους», σύμφωνα με τον γκουρού της γαλλικής βιβλιοκριτικής, Μπερνάρ Πιβό.

Δεν έχουμε βρει τη λύση στα βάσανα του έρωτα, επισημαίνει ο Μπρυκνέρ. Το μόνο που έχουμε καταφέρει είναι να πολλαπλασιάζουμε τα παράδοξά του: «Το “σ’ αγαπώ” μπορεί να ακουστεί σαν παράκληση, σαν συμβόλαιο, σαν εκπόρθηση του άλλου, σαν χρέος. Αυτή η διατύπωση που μου καίει τα χείλη σημαίνει αρχικά την αναγνώριση μιας “τρέλας”. Γιορτάζω τον πυρετό που μου προκαλεί ο άλλος και διαμαρτύρομαι εναντίον της αταξίας που με βυθίζει. Από την παρουσία του και μόνο, ένας ξένος σπάζει τη ζωή μου στα δύο και θα ήθελα να ξαναβρώ την ισορροπία μου χωρίς να τον χάσω. Η ερωτική σύγκρουση είναι μια άγρια καταιγίδα στην ηρεμία της ύπαρξης: είναι πόνος και απόλαυση, θύελλα και καταφύγιο, έγκαυμα και άρωμα. Πώς να τιθασεύσουμε αυτό τον άλλο που μας προκαλεί σύγχυση και μας κεραυνοβολεί, θαρρείς, από ψηλά; Με μια ομολογία που θα είναι συγχρόνως ικεσία και ανάκριση». Πώς ένα συναίσθημα που έχει ως μοναδικό σκοπό τη συνένωση, μπορεί να συμφιλιωθεί με την ελευθερία που επιδιώκει την αποδέσμευση; Τα ερωτήματα που θέτει ο Μπρυκνέρ, περιγράφουν ταυτόχρονα τα –πολλαπλά- παράδοξα που χαρακτηρίζουν τον έρωτα.

«Ο Πασκάλ Μπρυκνέρ είναι ένας συγγραφέας του παραδόξου. Διαθέτει μια ποιότητα που φανερώθηκε από τα πρώτα δοκίμιά του», έγραψε το Magazine Literaire με αφορμή το νέο βιβλίο του. Ένα βιβλίο που, χάρη και στην προσεγμένη μετάφραση της Σώτης Τριανταφύλλου, σε κερδίζει από την πρώτη στιγμή. Χωρισμένο σε 14 κεφάλαια με… πολλά υποσχόμενους τίτλους (από τη «Σαγήνη ως αγορά» και την «Κυμαινόμενη πίστη», μέχρι τις –αναπάντεχες!- «Παντούφλες του Μαρσέλ Προυστ»), περιγράφει με καθαρότητα και κομψότητα την εξέλιξη των αισθημάτων, σε (παντρεμένα ή μη) ζευγάρια, τη σεξουαλική επανάσταση, τα άλματα του ερωτισμού, αλλά και τις ηθικές αγκυλώσεις. «Ο έρωτας δεν πάσχει από καμιά αρρώστια, είναι ολόκληρος, όπως πρέπει, με τις αβύσσους και τη λαμπρότητά του», γράφει στον επίλογο του βιβλίου που έχει ως τίτλο την προτροπή: «Μην ντρέπεστε!». Σύμφωνα με τον Μπρυκνέρ, ο έρωτας παραμένει ένα μέρος της ύπαρξης που δεν ελέγχουμε και διαφεύγει από κάθε έλεγχο, κήρυγμα, ιδεολογία και νόμο: «Δεν μπορούμε να τον σώσουμε από τα τραύματά του κι από τους αποκλεισμούς του: είναι μπερδεμένος, φτιαγμένος από χρυσάφι και λάσπη, από μια διφορούμενη μαγεία. Αν καταργηθεί το διφορούμενο, θα χαθεί η μαγεία. Πρέπει να κρατήσουμε απ’ αυτόν τα καλύτερα στοιχεία του, τη ζωτικότητα, τη δύναμη να δημιουργεί δεσμούς, τη διονυσιακή του κλίση για τη ζωή, ταυτόχρονα υπέροχη και επώδυνη».  

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News