Η παράκληση που απηύθυνε στον γιο του ο Λέοναρντ Κοέν προτού φύγει, ήταν σαφής: «Βάλτε με σε ένα κουτί από πεύκο και θάψτε με δίπλα στους γονείς μου, τους παππούδες μου και τους προπάππους μου. Οργανώστε μια σεμνή τελετή στο Λος Αντζελες για τους στενούς φίλους και την οικογένεια. Κι αν χρειαστεί μια εκδήλωση για το κοινό, κάντε τη στο Μόντρεαλ».

Οπως και έγινε, το βράδυ της Τρίτης 7 Νοεμβρίου, έναν χρόνο μετά τον θάνατό του, στον τόπο που γεννήθηκε.

Ο Ελβις Κοστέλο, η Λάνα Ντελ Ρέι, η Κόρτνεϊ Λοβ, η καναδή τραγουδίστρια και συνθέτρια της indie pop Φάιστ ήταν ανάμεσα στους καλλιτέχνες που ερμήνευσαν τα πιο εμβληματικά τραγούδια του Λέοναρντ στη συναυλία που δόθηκε στο Μόντρεαλ.

Ο Στινγκ άνοιξε τη συναυλία με το εμβληματικό, πια, τραγούδι «Dance Me to the End of Love», σε μια αίθουσα γεμάτη από συγκίνηση, όπου 15.000 θεατές σιγοτραγουδούσαν τις μελωδίες. Την ίδια στιγμή, ένα μεγάλο πορτρέτο του Κοέν δέσποζε στη σκηνή, τονίζοντας την απουσία του.

Πάνω στη σκηνή, ο πρωθυπουργός του Καναδά Τζάστιν Τριντό και η σύζυγός του Σοφί Γκρεγκουάρ συμμετείχαν και εκείνοι στο θέαμα απαγγέλλοντας, με τη σειρά τους, τους στίχους του τραγουδιού «I’m your Man». Ενα τραγούδι που, όπως είπαν, χόρεψαν τη βραδιά του γάμου τους.

Ο Πιέρ Ελιοτ Τριντό, ο πατέρας του Τζάστιν, ήταν φίλος του Κοέν. Ο καλλιτέχνης ήταν ένας από αυτούς που μετέφεραν το φέρετρο του πρώην πρωθυπουργού του Καναδά στην κηδεία του. «Μου αρέσει να τους θυμάμαι, οι δυο τους είναι κάπου μαζί τώρα, έχουν χαμόγελο στα χείλη τους», δήλωσε ο Τζάστιν Τριντό, αφού και ο πατέρας του έχει πεθάνει.

Ο έχων το γενικό πρόσταγμα των εκδηλώσεων, ο γιος του τροβαδούρου, Ανταμ Κοέν, ερμήνευσε το τραγούδι «So Long Marianne», την μπαλάντα που ο πατέρας του είχε γράψει για τη μούσα του και μεγάλη του αγάπη, τη Μαριάν Ιλεν που γνώρισε στην Υδρα, τη δεκαετία του ‘60.

«Με κάθε ειλικρίνεια, νομίζω ότι είναι προτιμότερο που δεν είναι εδώ για την εκδήλωση», υπογράμμισε ο γιος τού διάσημου ποιητή και μουσικού που πέθανε σε ηλικία 82 ετών, στις 7 Νοεμβρίου 2016 στο Λος Αντζελες και η ταφή του έγινε στο εβραϊκό νεκροταφείο του Μόντρεαλ, στους πρόποδες του όρους Μον-Ρουαγιάλ.
«Ενα από τα βασικά στοιχεία τού χαρακτήρα του ήταν η ταπεινοφροσύνη του και νομίζω ότι ο ίδιος θα προτιμούσε να μείνει στο περιθώριο μιας τέτοιας εκδήλωσης και θα προσπαθούσε να μας αποθαρρύνει να κάνουμε κάτι τόσο αξιοπρόσεκτο», πρόσθεσε.

Οπως ο πατέρας του, ο Ανταμ θεωρείται τυπικός Καναδός «της  Διασποράς του Μόντρεαλ», όπου όσοι γεννιούνται εκεί όλο και περισσότερο προσκολλώνται στην πόλη αυτή μόλις φύγουν από εκεί. Αλλά, «το Μόντρεαλ έχει κάτι το μυθικό για μας και είμαστε πρεσβευτές της πόλης αυτής σε όποιο μέρος και να πάμε», υπογράμμισε ο Ανταμ, μουσικός και παραγωγός του τελευταίου και 14ου δίσκου του πατέρα του, «You Want It Darker», που κυκλοφόρησε μερικές εβδομάδες πριν από τον θάνατό του.

Πέντε ακόμη συναυλίες θα δοθούν σε ένα πεντάμηνο, όπου καλλιτέχνες θα ερμηνεύσουν τα τραγούδια των πέντε δίσκων του Λέοναρντ Κοέν, με τη σειρά που γράφτηκαν και με σεβασμό στην αρχική πρόθεση του συνθέτη.

Το αφιέρωμα στον αείμνηστο Κοέν εγκαινιάστηκε την Τρίτη, θα διαρκέσει μια εβδομάδα και σηματοδοτήθηκε από τα αποκαλυπτήρια δύο τεράστιων τοιχογραφιών στο κέντρο του Μόντρεαλ που απεικονίζουν τον καλλιτέχνη. Διοργανώνονται, επίσης, βραδιές ποίησης και θεάματα εικονικής πραγματικότητας στην πόλη, με θέμα πάντα τον σπουδαίο εκλιπόντα.

Ταυτόχρονα, μια έκθεση για τον Κοέν θα παρουσιάζεται στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης τού Μόντρεαλ (Musée d’art contemporain de Montréal, λέγε με MAC) προτού αρχίσει την παγκόσμια περιοδεία της, το 2018.

Με τίτλο «It’s called Leonard Cohen: Une brèche en toute chose / A Crack in Everything», θα φιλοξενήσει δουλειές νέων (και όχι μόνο) καλλιτεχνών που η πηγή της έμπνευσής τους είναι ο μέγας τραγουδοποιός. Ταινίες, μουσική, χορός, εικαστικά, οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις, κείμενα, φωτογραφίες – όλα με σημείο αναφοράς την τέχνη και τη ζωή του καλλιτέχνη.

Βέβαια, εκεί θα γίνουν -ομολογουμένως- και κάποιες υπερβολές. Για παράδειγμα, ο ισραηλινός σκηνοθέτης Αρι Φόλμαν έχει δημιουργήσει τον «θάλαμο της κατάθλιψης», όπου ένας επισκέπτης τη φορά θα κάθεται σε ένα τραπέζι και θα ακούει το «Famous blue raincoat» βλέποντας… κινούμενα σχέδια.

Κι αν σε εμάς μπορεί να φαίνεται παράξενη αυτή η επιλογή, ο υιός Κοέν δήλωσε ότι αυτή η έκθεση θέλει «πράγματι να δείξει το μέγεθος της επιρροής» του πατέρα του, δίνοντας παράλληλα στο κοινό -«κυρίως στην πόλη του Μόντρεαλ», όπως ο ίδιος σημείωσε- την ευκαιρία να τιμήσει τη μνήμη του. Εστω, και με κινούμενα σχέδια.

Το πιο σημαντικό κομμάτι των εκδηλώσεων θα είναι -αναμφισβήτητα- η ανάγνωση ποιημάτων, αναζητώντας τις ρωγμές στις ρίμες του, αφού έτσι κι αλλιώς η έκθεση έχει αυτή τη χαραμάδα στον τίτλο της.

«Τhere is a crack in everything, that’s how the light gets in».

Το 1992 είχε γράψει αυτόν τον στίχο ο Λέοναρντ Κοέν, ενώ πολλά χρόνια αργότερα είχε δηλώσει «αυτό είναι το κοντινότερο που μπορώ να περιγράψω σε “πιστεύω” − αυτή η ιδέα είναι μια άποψη πίσω από πολλά τραγούδια μου».

Ηταν, είναι και θα είναι, για πάντα, μια άλλη οπτική, μια μικρή ματιά στην ανθρώπινη ατέλεια. Αλλά όσο σκοτεινή και αν είναι η φύση μας, υπάρχει πάντα μια χαραμάδα για λίγο φως, μια ρωγμή για να μπορέσει να χωρέσει παντού η αισιοδοξία.

Η έκθεση στο μουσείο τού Μόντρεαλ θα διαρκέσει μέχρι τις 9 Απριλίου 2018.
Η άνοιξη, η εποχή της αναγέννησης της φύσης, θα έχει μπει για τα καλά, ο Λέοναρντ δεν θα είναι εδώ, αλλά θα συνεχίσει να εμπνέει, επουλώνοντας τις ρωγμές στις μνήμες μας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News