Κτίρια τεράστια και όμως ανάλαφρα, που μοιάζουν να αγνοούν τους νόμους της φυσικής και τις αντιξοότητες της φύσης, κτίρια που τρυπούν τον ουρανό και άλλα που βυθίζονται στη θάλασσα, κτίρια με καμπύλες ρευστές και κάποια που μοιάζουν να λιώνουν μέσα στην κάψα της ημέρας. Κτίρια, ακόμη,  που θυμίζουν γλυπτά. Δείτε τα δέκα πιο σημαντικά αρχιτεκτονικά έργα που εγκαινιάστηκαν την τελευταία δεκαετία, ανάμεσά τους και το τελευταίο έργο της μεγάλης Ζάχα Χαντίντ. Η επιλογή είναι του Τζόναθαν Μόρισον, υπεύθυνου για αρχιτεκτονικά θέμα της βρετανικής εφημερίδας The Times.

Κέντρο Heydar Aliyev, Μπακού, Αζερμπαϊτζάν, Zaha Hadid Architects (2012)

Καθαρές γραμμές

Πιθανότατα το κορυφαίο έργο της Ζάχα Χαντίντ, της μεγάλης αγγλο-ιρακινής αρχιτέκτονος που πέθανε το 2016 σε ηλικία των 65 ετών, αυτό το ρέον κτίριο έγινε εξώφυλλο σε χιλιάδες περιοδικά. Παρά το θάνατο της «βασίλισσας της καμπύλης», η κληρονομιά της συνεχίζει να λάμπει μέσα από το έργο του αρχιτεκτονικού γραφείου της, το οποίο πρόσφατα ολοκλήρωσε το Leeza Soho στο Πεκίνο, με το υψηλότερο αίθριο στον κόσμο, το ξενοδοχείο Morpheus στο Μακάο, που μοιάζει σαν να έχει λειώσει στο κέντρο, και το αεροδρόμιο Daxing του Πεκίνου σε σχήμα αστερία, που σχεδιάστηκε για να εξυπηρετεί 100 εκατ. επιβάτες ετησίως έως το 2040.

Burj Khalifa, Ντουμπάι, Skidmore, Owings & Merrill (2010)

Αγγίζοντας στον ουρανό

Η δεκαετία ξεκίνησε με μια μεγάλη «έκρηξη», όταν το ψηλότερο κτίριο του κόσμου άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό και σχεδόν αμέσως χρησιμοποιήθηκε για συναρπαστικά άλματα από ένα ζευγάρι εθισμένο στην έκκριση αδρεναλίνης που προκαλεί το base jumping. Το ύψους 828μ Μπουρτζ Καλίφα είναι ένας ουρανοξύστης γεμάτος χάρη, αυτό, όμως, που τον έκανε να ξεχωρίζει πραγματικά είναι η καινοτομία των μηχανικών, οι οποίοι προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις των ισχυρών ανέμων σχεδίασαν μια δομή σχήματος ανάποδου Y, εμπνευσμένη από παλαιούς καθεδρικούς ναούς.

The Shard, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο, Renzo Piano Building Workshop (2012)

Προσοχή στη λεπτομέρεια

Ο υπέρ-υψηλός ουρανοξύστης του Λονδίνου, ύψους 310 μ., ήταν για ένα διάστημα το  ψηλότερο κτίριο της Ευρώπης. Οταν εμφανίστηκε στον ουρανό του Λονδίνου δίχασε την κοινή γνώμη, κυρίως λόγω του εκπληκτικού μεγέθους του. Ένας σχολιαστής το περιέγραψε ως «ακίδα στην καρδιά του ιστορικού Λονδίνου», αλλά στο μεταξύ έχει γίνει ένα αποδεκτό, ακόμη και αγαπημένο σύμβολο της φιλοδοξίας και του δυναμισμού της βρετανικής πρωτεύουσας. Εμπνευσμένος από έναν πίνακα του Καναλέτο -μιας πόλης με πυργίσκους και ιστία- παραμένει η πιο επιτυχημένη πρόσφατη προσθήκη στον ορίζοντα του Λονδίνου και πολύ καλύτερη από τα περισσότερα κτίρια που έχουν κατασκευαστεί κατά μήκος του Τάμεση στο Σίτι.

432 Park Avenue, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ, Rafael Viñoly (2015)

Τόσο λεπτό που χάνεται στον αέρα

Εξίσου αμφιλεγόμενο, το καλύτερο από τα «super-skinnies», εξακολουθεί να είναι το ψηλότερο κτίριο κατοικιών παγκοσμίως. Πρόκειται για ένα σουρεαλιστικό ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο από λευκό σκυρόδεμα, που φαντάζει δύο φορές ψηλότερο από οτιδήποτε άλλο γύρω του, με ένα καρτεσιανό πλέγμα από αναρίθμητα παράθυρα που πλαισιώνουν κόσμους από μονοκόμματες μαρμάρινες μπανιέρες και κλιματιζόμενα κελάρια κρασιού. Ο πιο κομψός από τους νέους εξαιρετικά λεπτούς ουρανοξύστες θυμίζει γλυπτό και ο δημιουργός του Ραφαέλ Βινιόλι έχει δηλώσει ότι τον εμπνεύστηκε από ένα κάδο σκουπιδιών. Τα ξυλουργικά του είχε αναλάβει ο διεθνής ξυλουργός μας από τις Αχαρνές Νίκος Αναστασίου.

High Line, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ, Diller Scofidio + Renfro (κτίστηκε μεταξύ 2009 και 2014)

Το σωστό μέρος

Στη Νέα Υόρκη, αυτό το πάρκο των 2,5χλμ που δημιουργήθηκε πάνω από μια αχρηστευμένη σιδηροδρομική γραμμή είναι ίσως μια από τις πιο εντυπωσιακές προσθήκες της δεκαετίας. Απίθανο τουριστικό αξιοθέατο και χώρος για θεαματικές εκδηλώσεις, όπως η παράσταση όπερας που διοργανώθηκε το 2018 με 1.000 τραγουδιστές κατά μήκος του πάρκου, ήταν επίσης ο καταλύτης για την ανάπτυξη της περιοχής Hudson Yards, η οποία χτίστηκε σε μια πλατφόρμα 35.000 τόνων πάνω από ένα ντεπό του μετρό. Και το Shed, ένας μοναδικός, αναπτυσσόμενος πολιτιστικός χώρος που δημιουργήθηκε από τους ίδιους αρχιτέκτονες, κοσμεί το ένα άκρο αυτής της ζωντανής κορδέλας πράσινου.

Θέατρο Wuxi Taihu, Κίνα, Steven Chilton Architects (2019)

Σαν κορυφή ενός δάσους από μπαμπού 

Εάν το Shed είναι εντελώς πρωτότυπο, το ίδιο ισχύει και γι’ αυτό το πολύ μικρότερο θέατρο των 2.000 θέσεων εμπνευσμένο από ένα κοντινό δάσος μπαμπού στο Γιξίνγκ, στην Κίνα. Με μια οθόνη από λεπτές κολόνες που στηρίζουν έναν χρυσό θόλο από γρίλιες αλουμινίου, το κτίριο εντυπωσιάζει χάρη σε μια σύνθετη αλληλεπίδραση φωτός και σκιάς κατά τη διάρκεια της ημέρας και μια ελκυστική λάμψη τη νύχτα. Είναι ένα από τα πιο τέλεια έργα της σειράς των νέων κινεζικών κτιρίων (μολονότι σχεδιάστηκε από βρετανό αρχιτέκτονα) που εμπνέονται από το τοπικό περιβάλλον και την τοπιογραφία. Το Chaoyang Park Plaza του Μα Γιανσοόγκ στο Πεκίνο, το οποίο έχει πάρει τη μορφή του από τα βουνά των κλασικών αναπαραστάσεων τοπίου, είναι επίσης ένα εξαιρετικό παράδειγμα κινεζικής αρχιτεκτονικής των τελευταίων χρόνων.

Λούβρο Αμπού Ντάμπι, ΗΑΕ, Ateliers Jean Nouvel (2017)

Design για εξώφυλλο

Ένα από τα δύο εκπληκτικά μουσεία της Μέσης Ανατολής που σχεδίασε ο γάλλος αρχιτέκτονας Ζαν Νουβέλ -το άλλο είναι το Εθνικό Μουσείο του Κατάρ, το οποίο άνοιξε το 2019 και θυμίζει έναν σχηματισμό κρυστάλλων που ονομάζεται «τριαντάφυλλο της ερήμου»- αυτό το παράρτημα του Λούβρου μπορεί να αντλεί της εκθέσεις του από τη συλλογή του γαλλικού ιδρύματος, αλλά η αρχιτεκτονική του δεν μοιάζει με κανένα κτίριο που από όσα έχουμε δει αλλού. Η χρυσοποίκιλτη τεράστια στέγη του σκεπάζει ένα σύμπλεγμα πάλλευκων εκθεσιακών χώρων που περιβάλλονται από νερό.

Serpentine Pavilion, Hyde Park, Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο, Bjarke Ingels (2016)

Λαμπρότητα από τη μια άκρη μέχρι την άλλη 

Αποδεικνύοντας ότι μια προσωρινή δομή μπορεί να είναι εξίσου εκθαμβωτική με το πιο ακριβό έργο μεγάλων διαστάσεων, αυτή η έκδοση του 2016 της σειράς, την οποία ξεκίνησε η Ζάχα Χαντίντ το 2000, ήταν αναμφίβολα η καλύτερη. Ο αποδομημένος, (σαν φερμουάρ που ανοίγει) τοίχος του Μπγιάρκε Ινγκελς αποδείχθηκε απλός και ταυτόχρονα προκλητικός, τόσο στο εσωτερικό του όσο και εξωτερικά, διασκεδαστικός αλλά παράξενα πνευματικός. Και ήταν εκατοντάδες χιλιάδες οι επισκέπτες που πέρασαν για να τον θαυμάσουν.

Εστιατόριο Under, Λίντεσνες Νορβηγία, Snohetta (2019)

Βαθιά σκέψη

Στα νορβηγικά το «Under» έχει διπλή έννοια: «κάτω» αλλά και «θαύμα». Το πρώτο υποβρύχιο εστιατόριο στην Ευρώπη βρίσκεται στο νοτιότερο σημείο της νορβηγικής ακτογραμμής σε ένα ακρωτήρι που το χτυπούν θυελλώδεις βόρειοι και νότιοι άνεμοι. Ένα ανθεκτικό κέλυφος από σκυρόδεμα, που θυμίζει ογκόλιθο, μήκους 34 μέτρων, μισοβυθισμένο στο νερό,  κρύβει στο εσωτερικό του ένα ζεστό και φιλόξενο χώρο που καταλήγει σε ένα τεράστιο παράθυρο με πανοραμική θέα στον πυθμένα της θάλασσας πέντε μέτρα κάτω από τα κύματα. Ταυτόχρονα, το εντυπωσιακό εστιατόριο λειτουργεί ως θαλάσσιο ερευνητικό κέντρο. Χάρη στην άγρια υφή της, εξάλλου, η εξωτερική επιφάνεια του ογκόλιθου αποτελεί τη σπονδυλική στήλη ενός τεχνητού υφάλου που έχει ήδη αρχίσει να κατοικείται από θαλάσσιους οργανισμούς.

Villa Verde, Χιλή, Alejandro Aravena and Elemental (2013)

Στέγαση χωρίς ημίμετρα

Τελευταίο, αλλά σίγουρα όχι λιγότερο σπουδαίο, ένα project που δείχνει πόσο σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η αρχιτεκτονική στις πιο δύσκολες συνθήκες. Το 2010, ένας σεισμός μεγέθους 8,8 Ρίχτερ και ένα τσουνάμι πλήγωσαν βαριά την Κονστιτουθιόν, μια πόλη της Χιλής στον Ειρηνικό Ωκεανό, όταν σκότωσαν περισσότερους από 500 ανθρώπους και κατέστρεψαν το 80% των κτιρίων της. Ο Αλεχάντρο Αραβένα, δουλεύοντας για την ανοικοδόμηση της πόλης, είχε μια έξυπνη ιδέα η οποία το 2016 θα του πρόσφερε το βραβείο Pritzker (το λεγόμενο και βραβείο Νομπέλ Αρχιτεκτονικής). Οι κάτοικοι θα αποκτούσαν μισό σπίτι καλής ποιότητας (το οποίο αρκούσε για να ζήσουν κατ’ αρχάς) και θα ενθαρρύνονταν να χτίσουν το άλλο μισό από μόνοι τους σύμφωνα με το προσωπικό τους γούστο και τις ανάγκες τους. Η βασική υποδομή -θεμέλια, υδραυλικές εγκαταστάσεις και ηλεκτρική ενέργεια- είχαν ήδη στηθεί, ενώ τα εργαστήρια και τα εγχειρίδια για να συνεχίσουν το κτίσιμο ήταν διαθέσιμα δωρεάν. Το αποτέλεσμα είναι μια σειρά από μοναδικά σπίτια, πολύ μεγαλύτερα και καλύτερα από ό,τι θα μπορούσε να προσφέρει η κρατική χρηματοδότηση.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News