Το Δεκέμβριο του 2010 έγραφα εδώ, στο protagon.gr, για την «Αφετηρία», μια θεατρική παράσταση στις Φυλακές Ανηλίκων Αυλώνας. Δύο χρόνια μετά, το Δεκέμβριο του 2012, είδα τη συνέχεια της «Αφετηρίας», την «Επιστροφή», επίσης με ανήλικους κρατούμενους των φυλακών, διαφόρων εθνοτήτων. Και στις δύο περιπτώσεις, κινητήριος δύναμη των δύο παραστάσεων ο ηθοποιός Στάθης Γράψας, ο οποίος εθελοντικά αφιέρωσε χρόνο και κόπο σε αυτά τα παιδιά, μερικά από τα οποία είναι ξεχασμένα και από τις ίδιες τις οικογένειές τους. Αρωγός του Στάθη Γράψα στο ουμανιστικό εγχείρημά του, ο Νίκος Αρμένης, ο διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου των Φυλακών Αυλώνας (όπου φοιτούν οι τρόφιμοι ανάλογα με το επίπεδο των ελληνικών τους κι όχι την ηλικία τους).

«Επιστροφή»: Η παράσταση 
Και αυτή τη φορά, οι επισκέπτες περνάμε την κεντρική πύλη των φυλακών, αφήνουμε τις ταυτότητές μας στο φρουρό, και πίσω μας κλείνουν ηχηρά η μία μετά την άλλη οι πύλες, που οδηγούν στα ενδότερα των φυλακών και τελικά στο χώρο εκδηλώσεων. Εκεί, μια λευκή ταινία στο δάπεδο ορίζει το χώρο όπου θα σταθούμε όρθιοι για να παρακολουθήσουμε το θεατρικό δρώμενο. Πίσω από μια υποτυπώδη αυλαία, μας αποκαλύπτεται ένα ζωντανό γλυπτό 18 στοιβαγμένων νέων ανθρώπων, σε μια σιδερένια κατασκευή τριών επιπέδων. Μοιάζουν παρατημένοι, παραπεταμένοι. Φορούν μαύρες φόρμες. Τα πρόσωπά τους καλυμμένα με γκρίζα σκόνη. Στέκονται πολλή ώρα ακίνητοι. Πολύ αργά, αρχίζουν να κινούνται ένας-ένας με αργές κινήσεις, με ακρίβεια και πειθαρχία που θα ζήλευε και ο πιο απαιτητικός χορογράφος. Τις κινήσεις τους συνοδεύουν οι υπόκωφοι, υποβλητικοί ήχοι του Σταύρου Γασπαράτου. Σηκώνονται, αντικρίζουν το φως του προβολέα απέναντί τους με λύπη, προσμονή, ελπίδα, θλίψη, θαυμασμό στο βλέμμα τους. Πού και πού κοιτούν και εμάς, τους θεατές της σωματοποιημένης αφήγησης της ζωής τους. Κάποιοι κλείνουν μετά τα μάτια τους σα να θέλουν να κρατήσουν το φως μέσα τους. Περιπλανώνται στο χώρο εκδηλώσεων της φυλακής. Νίβονται σε μια γούρνα νερό. Η μουσική τώρα γίνεται έντονη, λυτρωτική, σχεδόν αναστάσιμη. Βγάζουν τις βρεγμένες φανέλες τους και αρχίζουν να χορεύουν. Break dance. Η μουσική ξέφρενη. Ακούγεται ήχος σειρήνας. Ξαφνικά σταματούν. Δύο από αυτούς συνεχίζουν να χορεύουν. Ξέφρενα. Απελπισμένα. Οι σύντροφοί τους προσπαθούν να τους καταλαγιάσουν. Τα καταφέρνουν. Επιστρέφουν πίσω στην αρχική τους θέση. Κάποιοι παίρνουν και φορούν κάποιες λευκές φανέλες από τους θεατές. Σε λίγο θα τους ξανακαλύψει το σκοτάδι της κουίντας.

Οι πρωταγωνιστές
Μετά το τέλος της παράστασης, ο Στάθης Γράψας είπε ότι είναι πολύ περήφανος που δουλεύει με τα παιδιά, εδώ και δύο χρόνια. Όταν ρωτήθηκαν οι πραγματικοί πρωταγωνιστές αυτής της παράστασης πως νιώθουν μετά από αυτή την εμπειρία, οι απαντήσεις τους ήταν:
Σαρκάν: «Στην πρώτη παράσταση, γνώρισα τον εαυτό μου. Σήμερα, έπαιξα την αλήθεια μου. Ενιωσα σαν πριν να ήμουν σε έναν κόσμο με μάσκες. Από τα 16 μου είμαι στην παρανομία. Με τα δύο πόδια στον τάφο. Πριν, ήμουν κάπου βαθιά. Τώρα, είναι σα να "ξεπλένω" τον εαυτό μου».
Κάτσαρης: «Είμαι πέντε χρόνια στη φυλακή. Αυτή η παράσταση είναι σα να παίρνω άδεια από τη φυλακή και μετά να γυρίζω πάλι πίσω και να χάνω τα πάντα».
Μιράβα: «Εδώ και τρία χρόνια δεν έχω δει ούτε τη μάνα μου, ούτε τον πατέρα μου. Δεν ξέρουν αν είμαι ή δεν είμαι καλά. Περνάμε δύσκολα εδώ αλλά απ’ ό,τι βλέπουμε στην τηλεόραση, και έξω είναι πολύ δύσκολα».
Γκούλιτ: «Το ότι έρχεστε εδώ να μας δείτε είναι σα να φέρνετε εικόνες από τον έξω κόσμο εδώ μέσα. Μας δίνετε μεγάλη χαρά».

Στην ερώτηση κάποιου θεατή, τι σκέφτονταν όταν αντίκρισαν το φως (του προβολέα), οι απαντήσεις ήταν: «Την κόρη μου». «Την ελευθερία μου». «Την αποφυλάκισή μου». «Τα ντραμς μου». «Την κοπέλα μου και τον πατέρα μου, που είναι άρρωστος και δεν μπορώ να τον βοηθήσω».

ΙNFO: Η «Επιστροφή» θα επαναληφθεί στις Φυλακές Ανηλίκων Αυλώνας στις 30 Μαρτίου.
Στις 18-19 Μαΐου, η παράσταση θα προβληθεί μαγνητοσκοπημένη στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών ενώ στις 18/5, η Στέγη θα ναυλώσει κάποια πούλμαν για θεατές που επιθυμούν να δουν την παράσταση από κοντά, στις Φυλακές Αυλώνας. Σχετικές πληροφορίες θα αναρτηθούν την επόμενη βδομάδα στην ιστοσελίδα της Στέγης (www.sgt.gr).

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News