Τελευταία νότα για τον μοναδικό Θάνο Μικρούτσικο
Τελευταία νότα για τον μοναδικό Θάνο Μικρούτσικο
Καλλιτέχνης πολιτικός, αλλά και ουσιαστικός. Χωρίς αυτόν ίσως να μην είχαμε μάθει ποτέ τη βιωματική ποίηση του Νίκου Καββαδία, μεταξύ άλλων μελοποιήσεων που έκανε σε μια διαδρομή μισού αιώνα. Ο Θάνος Μικρούτσικος, ένας από τους σημαντικότερους μουσικούς μεταπολεμικά, έφυγε από τη ζωή, το Σάββατο το βράδυ από καρδιοαναπνευστική ανακοπή στο Metropolitan, έχοντας δώσει με απίστευτη γενναιότητα την άνιση μάχη με τον καρκίνο. «Θα του αλλάξω τον αδόξαστο» είχε πει το καλοκαίρι του ’18. Τον πάλεψε 18 μήνες. Ο Θάνος Μικρούτσικος πέθανε σε ηλικία 72 ετών…
«Εζησα τη ζωή μου δίνοντας μάχες. Με λάθη. Και σωστά. Και αποφάσιζα πάντα κυρίως να μεγεθύνω τον Χρόνο, ρουφώντας την κάθε στιγμή» είχε πει σε συνέντευξή του στο Protagon (εδώ) τον Σεπτέμβριο του 2018.
Ο Μικρούτσικος θεωρήθηκε από την αρχή της πορείας του ένας στρατευμένος αριστερός συνθέτης —«Καντάτα για τη Μακρόνησο», «Τροπάρια για Φονιάδες», «Μουσική πράξη στον Μπρεχτ» τα πρώτα χαρακτηριστικά έργα του στην αυγή της Μεταπολίτευσης. Ο ίδιος υποστήριζε από νωρίς το ΚΚΕ, και παρά την αποστασιοποίησή του τη δεκαετία του ’80 επέστρεψε σε αυτό στην ύστερη, τωρινή περίοδο που εκείνος ήταν πια άρρωστος ενώ το κόμμα, με την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία, έμοιαζε να έχει χάσει την ιδεολογική μάχη για την ηγεμονία της Αριστεράς. Στις τελευταίες εκλογές κατέλαβε την τιμητική τελευταία θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας. Είχε πάντως διατελέσει και υπουργός Πολιτισμού στη δεύτερη περίοδο του ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου (1994-96), στο πλευρό του οποίου είχε σταθεί την περίοδο του λεγόμενου «Βρώμικου ’89».
Πάνω και πέρα απ’ όλα όμως ήταν μουσικός. Ενας από τους πιο εμπνευσμένους και πιο παρεμβατικούς που γνώρισε η χώρα μας μεταπολεμικά.
Ο Μικρούτσικος γεννήθηκε στην Πάτρα το 1947 και με σύμφωνα με το βιογραφικό του, ξεκίνησε τις μουσικές σπουδές του σε μικρή ηλικία στη Φιλαρμονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο, ενώ σπούδασε μαθηματικός στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.
Εμφανίστηκε στα μουσικά πράγματα το 1975, με το δίσκο «Πολιτικά τραγούδια». Και ενώ είχε καθιερωθεί ως ένας μουσικός του «αριστερού» ρεπερτορίου, ήρθε ο εμβληματικός «Σταυρός του Νότου» το 1979 που άλλαξε τα πάντα. Και για τον ίδιο, και για τον ποιητή Καββαδία και για το ελληνικό πεντάγραμμο.
Συνεργάστηκε με κορυφαίες ερμηνεύτριες, όπως η υπέροχη Μαρία Δημητριάδη —πρώτη σύζυγος του αδελφού του, γνωστού τηλεπαρουσιαστή Ανδρέα Μικρούτσικου— η Χαρούλα Αλεξίου και η φημισμένη Ιταλίδα Μίλβα, ενώ τραγούδια του ερμήνευσαν σπουδαίες ανδρικές φωνές, από τον Δημήτρη Μητροπάνο ως τον Μανώλη Μητσιά και από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου ως τον Γιάννη Κούτρα.
Πνεύμα ανήσυχο, ασχολήθηκε με όλα σχεδόν τα είδη της μουσικής. «Είμαι εχθρός του τυποποιημένου» είχε εξηγήσει στον Παύλο Ηλ. Αγιαννίδη σε εκείνη τη συνέντευξη στο Protagon. Eγραψε όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο —χαρακτηριστικές οι δουλειές του στην «Κόκκινη Μαργαρίτα» (1990) και στο «Ρισάλτο» (2017) του Βασίλη Βαφέα—, πειραματική μουσική.
Το ευρύ κοινό βέβαια τον γνώρισε και τον αγάπησε μέσα από τη δουλειά του στο έντεχνο λαϊκό τραγούδι. Ολοι, ακόμα και αυτοί που δεν το παραδέχονται, έχουν σιγοτραγουδήσει τη «Ρόζα» με τον Δημήτρη Μητροπάνο.
«Στα έργα μου, ακόμη και στο τραγούδι, νομίζω ότι προχώρησα ανιχνεύοντας την καινούργια απλότητα. Παλιά, φοβόμουν την απλότητα επειδή υπήρχε ο κίνδυνος να πέσω στην απλοϊκότητα. Τώρα πλέον, ύστερα και από τη “Ρόζα” του Δημήτρη Μητροπάνου, δεν έχω τον ίδιο φόβο», είχε πει.
Τελευταία του κουβέντα, ήταν μια έκκληση, το περασμένο Σάββατο, 21 Δεκεμβρίου, από το νοσοκομείο. Είχε γράψει στο Facebook:
«Αυτές τις ημέρες στο νοσοκομείο χρειάστηκε πολλές φορές να κάνω μετάγγιση αίματος. Το ίδιο και οι άνθρωποι στους διπλανούς θαλάμους. Σκεφτόμουνα αντί για δώρο φέτος να δώσετε αίμα. Για τον Θ.Μ. Για κάποιον που το έχει ανάγκη. Αυτές τις γιορτές σκεφτείτε τους άλλους και γίνετε αιμοδότες».
«Οι δημιουργοί δεν γεννιούνται, δημιουργούνται»
Η απώλεια του Θάνου Μικρούτσικου σκόρπισε θλίψη στον καλλιτεχνικό και στον πολιτικό κόσμο.
«Ο θάνατος του Θάνου Μικρούτσικου αποτελεί, αναμφισβήτητα, μεγάλη απώλεια για την Τέχνη και τον Πολιτισμό μας γενικότερα. Και η απώλεια αυτή είναι τόσο περισσότερο επώδυνη, όσο έρχεται σε μιαν εποχή, κατά την οποία τέτοια κενά είναι πολλαπλώς δυσαναπλήρωτα. Εκφράζω τα ειλικρινή μου συλλυπητήρια στους οικείους του» ανέφερε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος σε δήλωσή του.
«Με τη μοναδική μουσική του, αλλά και την πολιτική και κοινωνική του παρουσία, ο Θάνος Μικρούτσικος σφράγισε την εποχή μας. Τον αποχαιρετούμε καθώς ξεκίνησε να συναντήσει το Σταυρό του Νότου. Θερμά συλλυπητήρια στους δικούς του» σημείωσε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε ανάρτησή του στο Twitter.
«Ο Θάνος Μικρούτσικος έφυγε για το Σταυρό του Νότου. Η Ελλάδα αποχαιρετά τον συνθέτη, τον καλλιτέχνη, τον ευαίσθητο άνθρωπο, τον παντοτινό εραστή της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Θα τον θυμόμαστε πάντα, μέσα από τη μουσική και τα τραγούδια του, αλλά και από το στίγμα που άφησε η ζωή του κοντά στους ταπεινούς και καταφρονεμένους», τόνισε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, επίσης με ανάρτησή του στο twitter
Από την πλευρά της, η πρόεδρος του Κινήματος Αλλαγής, Φώφη Γεννηματά, δήλωσε: «“Χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία” … στη μάχη με το αδύνατο, μέχρι το τέλος. Ήταν ο ίδιος , ο στίχος του Καββαδία. Τραγουδήθηκε , αγαπήθηκε και πάλεψε. Μάχιμος και δημιουργικός συνθέτης της γενιάς του. Αφιερώθηκε και προσέφερε όχι μόνο στο τραγούδι, αλλά συνολικά στον ελληνικό πολιτισμό και στον δημόσιο βίο. Καλό ταξίδι Θάνο. Ειλικρινή συλλυπητήρια στην οικογένειά του».
Ο ιδιαίτερος αποχαιρετισμός από το ΚΚΕ
Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε ο αποχαιρετισμός του ΚΚΕ, που είπε αντίο στον «ακριβό του Θάνο». Ανέφερε το γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ:
«Με άφατη θλίψη και βαθιά συγκίνηση αποχαιρετούμε έναν σπουδαίο άνθρωπο, τον ακριβό μας Θάνο Μικρούτσικο. Φαίνεται αβάστακτο, να μάθουμε να ζούμε, χωρίς εκείνον στη σκηνή. Γιατί ο Θάνος Μικρούτσικος δεν υπήρξε μόνο ανεπανάληπτος δημιουργός και συγκλονιστικός ερμηνευτής του έργου του. Πάνω απ’ όλα ήταν ένα ιδιοφυές πνεύμα, σπινθηροβόλο, κοφτερό και ανήσυχο, ένας βαθιά και πλατειά καλλιεργημένος διανοητής. “Οι δημιουργοί δεν γεννιούνται, δημιουργούνται” καθώς ο ίδιος έλεγε.
«Εχθρός της συνήθειας, της επανάπαυσης και της παραίτησης, αυτός ο γενναίος μαχητής της ζωής, μας καλούσε και με το παράδειγμά του να διεκδικούμε το ακατόρθωτο, να μη φοβόμαστε τον χορό “στο φτερό του καρχαρία”, αν θέλουμε να νικήσουμε κάθε καταναγκασμό, κοινωνικό ή φυσικό, ακόμη και τον θάνατο.
Στη φροντίδα για να διαμορφωθούν άνθρωποι ικανοί να κατανικήσουν τη βαρβαρότητα, να κατανοήσουν και να αλλάξουν, να εξανθρωπίσουν τη “γη των Βησιγότθων”, είναι αφιερωμένο το έργο του. Πρωτοπόρο σε μορφή και περιεχόμενο, ένα τέλειο συνταίριασμα της μουσικής με την ποίηση, αλλάζει τη φυσιογνωμία του ελληνικού τραγουδιού, ανατρέπει τις φθαρμένες αστικές αξίες, ιδεολογικές και αισθητικές, ξαφνιάζει, ταράζει και ξεβολεύει, μας υποχρεώνει να κινητοποιήσουμε τη σκέψη, για να φτάσουμε στην ολοκληρωμένη συγκίνηση, στην αλήθεια.
«Αν και βαθύ, προωθημένο και απαιτητικό, κάποτε παράξενο και πρωτόγνωρο, είναι έργο γνήσια λαϊκό. Όχι μόνο γιατί το περιεχόμενό του ανταποκρίνεται στα λαϊκά συμφέροντα, αλλά και γιατί σέβεται και εξυψώνει τους ανθρώπους του λαού, αντί να τους κρίνει “αφ’ υψηλού” ως ανίκανους τάχα να συλλάβουν το νόημα της μεγάλης τέχνης. Εντυπωσιακή ήταν η απόλυτη ταύτιση καλλιτέχνη και κοινού στις συναυλίες του, ακόμη και με έργα πρωτοποριακά όπως το “Μουσική πράξη στον Μπρεχτ”, αλλά και οι τρεις μεγάλες συναυλίες με τα “Καντάτα για τη Μακρόνησο” και “Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι” που τις αφιέρωσε στα 100 χρόνια του ΚΚΕ, δηλώνοντας στη συνέχεια πως αυτές ήταν οι πιο συγκινητικές στιγμές της ζωής του.
«Έτσι δεν πρέπει να απορεί κανείς, που ένα μεγάλο λαϊκό πλήθος αγκαλιάζει χρόνια το έργο του, το έχει στα χείλη του στις απεργίες, στις πορείες, στις συγκεντρώσεις, αλλά και στα γλέντια και τις χαρές ή στις μοναχικές στιγμές της περισυλλογής και των μύχιων αγωνιών του. Αυτό το λαϊκό πλήθος δεν τον άφησε στιγμή μονάχο στη σκληρή, ηρωική μάχη του για τη ζωή, στέλνοντάς του καθημερινά κύματα αγάπης, θαυμασμού και ευγνωμοσύνης, όπως θα έκανε για τον πιο πολύτιμο άνθρωπό του.
«Και πώς ο Θάνος Μικρούτσικος να μην εμπνέει δυνατά αισθήματα “στον δικό του κόσμο, στους δικούς του ανθρώπους”, στα μέλη και τους φίλους του ΚΚΕ, όταν κόντρα στο ρεύμα του συμβιβασμού με το μικρό και “εφικτό”, καλούσε μαζί με το ΚΚΕ σε πάλη για αυτό που στους πολλούς φαντάζει “ανέφικτο”, όταν σε καιρούς αντεπανάστασης σάλπιζε στο πλευρό του ΚΚΕ την αναγκαιότητα της επανάστασης, όταν πρώτος αυτός ανάμεσα στους πρώτους έδωσε το σύνθημα για να βαδίσουν και άλλοι καλλιτέχνες- δημιουργοί στον ίδιο δρόμο. Και πώς να μην κερδίζει τον απεριόριστο θαυμασμό μας όταν στα επιστημονικά συνέδρια της ΚΕ του ΚΚΕ για τον Μπρεχτ, τον Χικμέτ και στο τελευταίο, για τη νέα ελληνική λογοτεχνία μιλώντας για τον Καββαδία, θάμπωνε με την πλατειά, επιστημονική, μαρξιστική γνώση και τη διαλεκτική σκέψη του, όταν την πρώτη εμφάνισή του μετά την επιδείνωση της υγείας του τη χάρισε στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ, εκεί όπου δυο χρόνια αργότερα με αφάνταστη δύναμη σε πείσμα της αρρώστιας του, έκλεισε για τελευταία φορά την αυλαία των συναυλιών του, ευτυχισμένος μέσα στη λατρεία του κοινού και των εκλεκτών συνεργατών του, ήσυχος “όπως εκείνοι που έχουν κάνει το καθήκον τους”.
«Αγαπημένε μας Θάνο, πολύ πιο βαριά και πικρή είναι η απώλειά σου για την οικογένειά σου, την άξια σύντροφό σου Μαρία Παπαγιάννη, τα παιδιά και τα εγγόνια σου. Χάνουμε μπροστά τους, τα λόγια της παρηγοριάς. Κι όμως, η αλήθεια είναι πως τον νίκησες τον θάνατο, τους “ξεγέλασες τους ουρανούς”. Το έργο σου είναι βέλος πύρινο, που σκίζει τον χρόνο. Θα συνεχίζει τη διαδρομή του κι όταν θα χτίζουμε “τις αυριανές μας φάμπρικες, τα λαϊκά μέγαρα, τα κόκκινα στάδια”, όταν θα δικαιωθεί ο σκοπός που αφιέρωσες το ταλέντο, το μυαλό, την καρδιά σου “στην κοινωνία που ο ψαράς θα γράφει ποιήματα και ο ποιητής θα ψαρεύει”. Το έργο σου εκφράζει την ουσία όχι μόνο μιας περιόδου, αλλά μιας ολόκληρης ιστορικής εποχής. Άχρονο, άτοπο, ανεξάντλητο, αθάνατο, όπως αθάνατος Θάνο είσαι κι εσύ».
Πολιτική η κηδεία
Η πολιτική κηδεία του Θάνου Μικρούτσικου θα γίνει τη Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου στις 14.30 στο Α΄Νεκροταφείο Αθηνών. Η σορός θα εκτίθεται από τις 10.30 στην αίθουσα τελετών για τον τελευταίο αποχαιρετισμό.
Αντί για στεφάνια η οικογένεια παρακαλεί να διατεθούν τα χρήματα για τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα της Μόριας στον λογαριασμό:
GR 07017 1355 0006 3551 3856 0788 / Τράπεζα Πειραιώς
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News
-
Και από σήμερα η μέρα μεγαλώνει για να βλέπουμε τα καμώματα της
22 Δεκεμβρίου 2024, 07:08
