Η Οφήλια έχει πολλά κοινά στοιχεία με τον Άμλετ. Είναι και οι δυο το ίδιο αθώοι όταν ξεκινάει το έργο. Είναι και οι δυο ανίκανοι να βλάψουν συνειδητά κάποιον άλλον. Θα υποφέρουν και οι δυο εξ’ αιτίας της αγάπης τους. Οι πράξεις των άλλων θα τους προκαλέσουν άφατο πόνο καταδικάζοντας τους να ζήσουν μια επίγεια κόλαση. Τα λάθη των γονιών τους θα τα πληρώσουν με την ίδια τους τη ζωή. Σ’ αυτούς τους δυο προσωποποιείται η ανοχύρωτη, μπροστά στο κακό, αθωότητα. Το απόλυτο κακό είναι ο Κλαύδιος. Ο άνθρωπος που δεν ορρωδεί μπροστά σε τίποτα, που σκοτώνει τον ίδιο του τον αδερφό για να του πάρει τη γυναίκα, τα πλούτη και τον θρόνο. Ο Κλαύδιος είναι χαμένη ψυχή. Ακόμα και στο τέλος όταν φοβάται για πρώτη φορά και νιώθει την ανάγκη να προσευχηθεί, αντιλαμβάνεται πως δεν μπορεί. Είναι μέσα του όλα τόσο μαύρα και σάπια που η προσευχή του δεν έχει που να πιαστεί για να υψωθεί.

Το έργο αγγίζει ένα ενδιαφέρον και διαχρονικό ερώτημα. Μπροστά στη διαφθορά, την απληστία, το ψέμα, την πονηριά, την αναλγησία πως μπορεί να αντιδράσει μια ευγενική ψυχή; Η Οφήλια μένει αδρανής. Η αθωότητα και η απειρία της την κάνουν να αντιδράει ανόητα. Δεν αντιστέκεται στον πατέρα της που της λέει να κρατηθεί μακριά από τον Άμλετ. Δεν εμπιστεύεται το συναίσθημά της και δεν υπερασπίζεται τον έρωτά της. Γίνεται πειθήνιο όργανο του Πολώνιου ο οποίος δεν είναι παρά ένας επηρμένος, φαφλατάς, ανόητος που η μόνη του φιλοδοξία είναι να φανεί αρεστός στον βασιλιά Κλαύδιο. Η Οφήλια από ωραίο και δροσερό κορίτσι μεταβάλλεται στο τέλος σε χιλιοματωμένο ελάφι. Τρελαίνεται και αυτοκτονεί χωρίς καν να έχει καταλάβει τι συνέβη. Η Οφήλια πεθαίνει ηττημένη ουσιαστικά από τις μηχανορραφίες του κακού. Μέχρι το τέλος πιστεύει πως ο Άμλετ την κορόιδεψε. Η αλήθεια -που δεν θα αγγίξει ποτέ- θα της στοιχίσει τη ζωή. Στην περίπτωσή της το κακό θριαμβεύει επί της αρετής -και της ανοησίας.

Ο Άμλετ από την άλλη όταν έρχεται αντιμέτωπος με το κακό σοκάρεται και στη συνέχεια θυμώνει. Προσπαθεί να υπερβεί την ειρηνική φύση του και στο τέλος αντιδράει. Έχει το δίκιο με το μέρος του κι αυτό τον κάνει απερίσκεπτο. Η τύχη ευνοεί τα σχέδια του αλλά ο Άμλετ μέσα του παραμένει αθώος. Άρα και εύπιστος. Γι’ αυτό δέχεται να μονομαχήσει με τον Λαέρτη, τον αδερφό της Οφήλιας, χωρίς να βάζει κακό με το νου του. Πέφτει έτσι στην παγίδα που έχει στήσει ο Κλαύδιος. Ο Άμλετ θα πάρει εκδίκηση στο τέλος για το θάνατο του πατέρα του σκοτώνοντας τον Κλαύδιο. Για να πληρωθεί όμως η εκδίκηση το τίμημα είναι η ζωή του Άμλετ, της μητέρας του Γερτρούδης και του Λαέρτη. Στον πόλεμο με το κακό -όπως και σε κάθε πόλεμο- ένοχοι και αθώοι σφαγιάζονται αδιακρίτως. Δε υπάρχει άλλος τρόπος να θριαμβεύσει το δίκαιο. Ο πόλεμος ενάντια στο κακό ποτέ δεν γίνεται με δίκαιους όρους. Η ιστορία είτε αφορά πρόσωπα, είτε αφορά κοινωνίες, μας διδάσκει πως η κάθαρση επέρχεται όταν οι αθώοι αποφασίζουν να δράσουν έτοιμοι ακόμα και να θυσιαστούν για εκείνο που πιστεύουν.

Σκέψεις με αφορμή την παράσταση Άμλετ, που μεταδόθηκε στο Μέγαρο Μουσικής στα πλαίσια του προγράμματος National Theatre Live. H προβολή ήταν μαγνητοσκοπημένη μετάδοση από το Barbican Centre στο Λονδίνο. Στο ρόλο του Άμλετ ένας απίστευτος Benedict Cumberbatch. Η σκηνοθεσία της Lyndsey Turner.

Η Λίνα Στεφάνου είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News