Το Πάνθεον στην Πιάτσα ντελα Ροτόντα της Ρώμης προκαλεί δέος στους τουρίστες που το κατακλύζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, καθώς οι ακτίνες του ήλιου περνούν μέσα από το «μάτι» του τεράστιου θόλου φωτίζοντας το εσωτερικό του. Μετά η είσοδος κλείνει και ο χώρος ερημώνει.

Πρόσφατα, όμως, ένα μικρό κοινό βίωσε μια εμπειρία μοναδική μέσα στο ρωμαϊκό αξιοθέατο. Μετά το κλείσιμο, κάποιοι λίγοι επισκέπτες παρακολούθησαν τον Γουίλεμ Νταφόε να απαγγέλλει με την χαμηλή και τραχιά φωνή του ποίηση για τους αρχαίους Ρωμαίους και τους Χριστιανούς μάρτυρες που ήταν θαμμένοι εκεί, γράφει στους Times του Λονδίνου ο Τομ Κίνγκτον, ανταποκριτής της βρετανικής εφημερίδας στη Ρώμη.

Ο διάσημος αμερικανός ηθοποιός είναι ο τελευταίος σε μια σειρά ερμηνευτών τους οποίους επιστράτευσε ο ιταλός ποιητής Γκαμπριέλε Τίντι για να σταθούν σε αρχαιολογικούς χώρους στην Ιταλία, και μπροστά από αγάλματα, να απαγγείλουν σκοτεινά, βαθυστόχαστα ποιήματα που έχει γράψει για τα τεχνουργήματα.

Οι ηθοποιοί Τζο Μαντένια, Κέβιν Σπέισι, Μάλκολμ ΜακΝτάουελ και ο σκηνοθέτης Εϊμπελ Φεράρα δέχτηκαν την πρόκληση του Τίντι πριν από τον Γουίλεμ Νταφόε, οπότε φέτος το καλοκαίρι οι επισκέπτες της Ιταλίας δεν θα πρέπει να εκπλαγούν αν δίπλα σε έργα τέχνης δουν έναν χολιγουντιανό τύπο να απαγγέλλει στίχους για τον θάνατο, γράφει ο Κίνγκτον.

«Ο Νταφόε ήταν πολύ χαρούμενος επικοινωνώντας με φαντάσματα αρχαίων Ελλήνων, Ρωμαίων και Χριστιανών στο Πάνθεον», είπε ο Τίντι στους Times μετά την απαγγελία του σπουδαίου ηθοποιού.

Ο 44χρονος ιταλός ποιητής εμπνεύστηκε να δώσει φωνή στα αγάλματα πριν από δέκα χρόνια στο Εθνικό Ρωμαϊκό Μουσείο ενώ θαύμαζε τον «Πυγμάχο των Θερμών» (ή Αναπαυόμενο Πυγμάχο), ορειχάλκινο άγαλμα της ελληνιστικής περιόδου, που ανακαλύφθηκε το 1885 στην πλαγιά του Κυρινάλιου λόφου της Ρώμης και πιθανώς στεγαζόταν στα Λουτρά του Κωνσταντίνου (Θέρμες).

«Είχα διαβάσει ότι οι επισκέπτες περνούσαν 15-30 δευτερόλεπτα μπροστά από κάθε έκθεμα και ήθελα να “ζωντανέψω” τα αγάλματα για να εξασφαλίσω ότι οι άνθρωποι θα έμεναν περισσότερο», λέει ο Τίντι, ο οποίος είναι πλέον ο επίσημος ποιητής του μουσείου. «Ο Βιργίλιος, ο Oμηρος, ο Πετράρχης, ο Δάντης, ο Γέιτς και ο Κιτς με την ωδή του “Σε μια ελληνική υδρία” ήταν όλοι εμπνευσμένοι από την τέχνη. Είναι ένας τρόπος να κάνεις τα φαντάσματα να μιλήσουν», πρόσθεσε.

Ο ΜακΝτάουελ, ένας από τους πρώτους καλλιτέχνες που απήγγειλαν ποίηση του Γκαμπριέλε Τίντι στο Εθνικό Ρωμαϊκό Μουσείο, διάβασε το ποίημα, το οποίο ο ιταλός ποιητής εμπνεύστηκε από μια έκθεση επιτύμβιων ρωμαϊκών επιγραφών. «Οι λέξεις που είναι σκαλισμένες στην πέτρα αναφέρονται σε ανθρώπους, οι οποίοι αντιστέκονται στον θάνατο, αυτό είναι το νόημα της λογοτεχνίας», δήλωσε ο Τίντι.

Το 2019, ο Κέβιν Σπέισι -στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση μετά τις κατηγορίες για σεξουαλική επίθεση και πριν από την αθώωσή του- στάθηκε ενώπιον του «Αναπαυόμενου Πυγμάχου» για να απαγγείλει στίχους του Τίντι.

Ο Γουίλεμ Νταφόε, δε, που ζει στη Ρώμη ένα μέρος του χρόνου του, κλήθηκε να εμπλακεί από τον γείτονά του Εϊμπελ Φεράρα, ο οποίος μετακόμισε στην ιταλική πρωτεύουσα πριν από δύο δεκαετίες και είναι τακτικός αναγνώστης της ποίησης του Τίντι.

Το βιογραφικό του 72χρονου αμερικανού σκηνοθέτη, βέβαια, δεν τον καθιστά προφανή υποψήφιο για λυρικές απαγγελίες μπροστά σε κλασικά αγάλματα. Αντιεμπορικός και αντισυμβατικός, ο βετεράνος του ανεξάρτητου κινηματογράφου από το Μπρονξ της Νέας Υόρκης, έγινε ευρύτερα γνωστός με την cult ταινία τρόμου «Σχιζοφρενής δολοφόνος με το τρυπάνι» («Driller Killer», 1979), την πρώτη ταινία του είδους, στην οποία πρωταγωνιστούσε μάλιστα ο ίδιος , και άλλες όπως η «Διαφθορά» («Bad Lieutenant», 1992) με τον Χάρβεϊ Καϊτέλ στον ρόλο ενός διεφθαρμένου μπάτσου ποτισμένου με ναρκωτικά, και το «Go Go Tales» (2007) την πρώτη του κωμωδία  με πρωταγωνιστή τον Γουίλεμ Νταφόε ως ιδιοκτήτη στριπτιζάδικου. Σύμφωνα με τον ίδιο, ωστόσο, τα ποιήματα είναι η ιδανική ανάγνωση: «Υπάρχει σκοτάδι εκεί, είναι πολύ πιο μηδενιστές από εμένα», λέει.

Στο Μιλάνο, ο Εϊμπελ Φεράρα απήγγειλε το ποίημα του Τίντι για την «Rondanini Pietà», την τελευταία από τις τρεις Πιετά του Μικελάντζελο, την οποία ο καλλιτέχνης δούλευε μέχρι τον θάνατό του, τον Φεβρουάριο του 1564. Το συγκεκριμένο γλυπτό βρέθηκε στο ατελιέ του όταν πέθανε, και πήρε το όνομά του από το Παλάτσο Ροντανίνι της Ρώμης, την αυλή του οποίου κοσμούσε για αιώνες. Και πλέον εκτίθεται στο Μουσείο της Pieta Rondanini στο Κάστρο Σφόρτσα.

Στη Νάπολη, δε, ο Φεράρα απήγγειλε τους στίχους του Τίντι μπροστά από το γλυπτό του 18ου αιώνα του Τζουζέπε Σανμαρτίνο, που απεικονίζει το σώμα του Χριστού καλυμμένο με πέπλο. «Από το γλυπτό λείπουν οι θρηνούντες, το ποίημα χρησιμεύει ως θρήνος», είπε ο Τίντι.

Ακόμη, ο ιταλός ποιητής είπε στους Times ότι παρά την περιοδεία του στην Ιταλία με τον Εϊμπελ Φεράρα, η Ρώμη παραμένει η πραγματική του έμπνευση: «Οπως έγραψε ο Πέρσι Μπις Σέλεϊ, “Η Ρώμη είναι ταυτόχρονα ο παράδεισος, ο τάφος, η πόλη και η ερημιά”. Είναι το ορθάνοιχτο στόμα των αιώνιων λέξεων, η σκληρή πέτρα όπου έχουν απομείνει τα πάντα -ερείπια, θραύσματα- όπου τίποτα δεν χάνεται».

Η Αιώνια Πόλη είναι το καλύτερο μέρος για να «προσπαθήσει κανείς να προσεγγίσει το θείο», δήλωσε ο Τίντι, ο οποίος σχεδιάζει μια προβολή των απαγγελιών στο Λος Αντζελες αυτόν τον μήνα.

Ο Εϊμπελ Φεράρα έχει εγκατασταθεί στην πολυεθνική περιοχή Πιάτσα Βιτόριο Εμανουέλε,  κοντά στον κεντρικό σταθμό της Ρώμης, όπου έχει γείτονες διάσημους ιταλούς συναδέλφους του, όπως ο Ματέο Γκαρόνε και ο Πάολο Σορεντίνο. «Νόμιζαν ότι ήταν σαν τη Νέα Υόρκη. Δεν είναι, αλλά σίγουρα είναι ένα πιο ποικιλόμορφο μέρος της Ρώμης», τόνισε ο Φεράρα, «Η ίδια η Ρώμη είναι μια έκφραση της ομορφιάς της ζωής», πρόσθεσε. «Και υπάρχει τεράστια ενσυναίσθηση εδώ πέρα. Πήγα στη Νέα Υόρκη και είπα καλημέρα στο παιδί που με σέρβιρε στα Starbucks και σήκωσε τα χέρια του σαν να τον στήριζα».

Ο Τίντι είπε, τέλος, ότι η επόμενη αποστολή του με τον Φεράρα θα είναι ένα από τα τρία πορτρέτα του Αγίου Φραγκίσκου του Καραβάτζιο. «Σε ένα από αυτά (“Αγιος Φραγκίσκος της Ασίζης σε Εκσταση”) απεικονίζεται τη στιγμή που δέχεται τα “Στίγματα”, ουλές και τραύματα σε θέσεις που αντιστοιχούν στις πληγές του Ιησού από την Σταύρωση, σε ένα άλλο διαλογίζεται για τον θάνατο. Θα επιλέξουμε ένα, και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε όσο μπορούμε», τόνισε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News