Μετά την ένωσή της με τον Δία σε μια σπηλιά του όρους Κυλλήνη, η Μαία, η μεγαλύτερη κι ομορφότερη από τις επτά Πλειάδες, γέννησε τον Ερμή. Τον έβαλε να κοιμηθεί, εκείνος όμως πήδηξε από την κούνια του και βγήκε αμέσως έξω για να παίξει. Βρήκε, τότε, μια χελώνα και με το καβούκι της δημιούργησε τη λύρα. Το ίδιο βράδυ έφτασε στην Πιερία, όπου σκαρφίστηκε ένα κόλπο κι έκλεψε τα βόδια του θεού Απόλλωνα.

Εκεί, λοιπόν, όπου σύμφωνα με τον μύθο γεννήθηκε ο Ερμής και μαζί του η μουσική, στο όρος Κυλλήνη ή Ζήρεια όπως είναι πιο γνωστό, σε ένα οροπέδιο στα 1550 μέτρα υψόμετρο (στο χιονοδρομικό κέντρο της Ζήρειας), είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τους «Ιχνευτές», σατιρικό δράμα του Σοφοκλή, το οποίο ελάχιστες φορές έχει παρουσιαστεί στο κοινό.

Ο πάπυρος με τους σωζόμενους στίχους των «Ιχνευτών», διαμελισμένος σε αμέτρητα κομματάκια, βρέθηκε το 1907 στα ερείπια του Οξύρυγχου, στις ακτές του Νείλου, και μετά από υπερπροσπάθεια φωτίστηκαν οι 402 εναπομείναντες στίχοι.

Ο γερμανός φιλόλογος και αρχαιολόγος Καρλ Ρόμπερτ καταπιάστηκε με το έργο, στη δική του δουλειά, μάλιστα, ως πρότυπο ανέτρεξε το 1934 ο Εμμανουήλ Δαυίδ για τη μετάφραση, την οποία ακούσαμε φέτος στη Ζήρεια. (Ο θεατρικός κριτικός Κώστας Β. Ζήσης έκανε μια σπουδαία έρευνα για την πορεία του έργου από την ανακάλυψή του μέχρι τις μέρες μας την οποία μπορείτε να διαβάσετε εδώ).

Παρά τον καύσωνα, το απόγευμα του Σαββάτου 31 Ιουλίου, περίπου 2.000 άνθρωποι ανηφορίσαμε από το Ξυλόκαστρο στη Ζήρεια, στον χώρο όπου στις 7.00 ακριβώς θα άρχιζε η παράσταση. Η διοργάνωση, την οποία είχαν αναλάβει το Ziria Music Festival από κοινού με τον Δήμο Ξυλοκάστρου – Ευρωστίνης, ήταν υποδειγματική. Δικό τους, άλλωστε, όνειρο παλιό ήταν και καημός μεγάλος, που κατάφερε επιτέλους να πραγματοποιηθεί.

Μη έχοντας τα χρήματα για μια τόσο ακριβή παραγωγή, οι άνθρωποι του Ziria Festival απευθύνθηκαν στον Μιχαήλ Μαρμαρινό (που ενθουσιάστηκε) και το Φεστιβάλ Αθηνών ενέκρινε το έργο, το οποίο επρόκειτο να παρουσιαστεί πέρσι αλλά αναβλήθηκε λόγω κορονοϊού.

Οι πρώτες τρεις παραστάσεις δόθηκαν στα μέσα Ιουλίου στην Επίδαυρο και ακολούθησε τιμητικά η παράσταση στο οροπέδιο της Ζήρειας ενώ θα επαναληφθούν άλλες δύο τον Σεπτέμβριο στο Ηρώδειο. Η παράσταση της Ζήρειας, ειδικά, ήταν ένας άθλος τόσο από την πλευρά του Μαρμαρινού όσο και των συνεργατών του, και όλων των ηθοποιών και των μουσικών, που έπρεπε να αποδώσουν κάτω από αντίξοες συνθήκες. Και το έκαναν με τον καλύτερο τρόπο.

Μάλιστα, στη Ζήρεια ο Μιχαήλ Μαρμαρινός πειραματίστηκε με έμπνευση αντιστρέφοντας τα μέρη του αρχαίου θεάτρου. Τοποθέτησε του θεατές στον χώρο της ορχήστρας και έβαλε ηθοποιούς και μουσικούς να παίζουν στο κοίλον, που δεν ήταν άλλο από τις φυσικές πλαγιές.

Κι εμείς οι θεατές; Καθισμένοι στα μαξιλαράκια μας (που τα ακουμπήσαμε πάνω σε χαρτόνια στερεωμένα στο χώμα από τη διοργάνωση ώστε να ορίζονται οι απαραίτητες αποστάσεις μεταξύ μας) και φορώντας τις μάσκες μας, παρακολουθήσαμε μια παράσταση μαγική. Στην πλαγιά μπροστά μας οι Σάτυροι με τα μεταμοντέρνα κοστούμια τους με αδιάβροχα μπουφάν, σαν άγρια σκυλιά με κουδούνια τράγων στον λαιμό, κυλιόντουσαν και μύριζαν το χώμα, εκτελώντας ένα εντυπωσιακό χορευτικό.

Οι Ιχνευτές Σάτυροι με την καθοδήγηση του πατέρα τους Σειληνού –απίθανος στον ρόλο ο Σταμάτης Κραουνάκης με βαριά φωνή και ωραία άρθρωση, γέρος άγριος, φιλήδονος, ασεβής και βακχικός-  έψαχναν να βρουν τα χαμένα βόδια του Λοξία (Απόλλωνα) με αντάλλαγμα μπόλικο χρυσάφι και την ελευθερία τους.

Ενα χρυσό στεφάνι (δεμένο με αόρατη κλωστή από μακριά), η αμοιβή του Σειληνού, αιωρείτο σαν εκκρεμές στην πλαγιά πάνω από τα κεφάλια τους και λικνιζόταν κάθε τόσο από το ελαφρύ αεράκι που άρχισε, κάποια στιγμή, να μας δροσίζει. Θα το φορούσε αργότερα ο Σειληνός, όταν πια τα βόδια θα είχαν βρεθεί. Και καθισμένος αναπαυτικά στην πολυθρόνα του θα έτρωγε ο αθεόφοβος το γιαουρτάκι του, θα έπινε και το νερό του…

Η εμφάνιση της Κυλλήνης, της παραμάνας του Ερμή (σπουδαία στον ρόλο της η Αμαλία Μουτούση με λευκό νυφικό και ένα μαξιλάρι στην αγκαλιά αντί για το μωρό), που θυμώνει όταν κατηγορούν για κλέφτη τον παιχνιδιάρη γιο του Δία, άλλαξε τον ρυθμό της παράστασης, όταν άρχισε να μας αφηγείται το μαγικό παραμύθι για τη δημιουργία της μουσικής και την επίδρασή της στους ανθρώπους.

Ακολουθώντας τα ίχνη των ζώων, οι ιχνευτές θα οδηγηθούν σε μια σπηλιά, όπου με δέος και τρόμο ακούν έναν πρωτόγνωρο ήχο: τη λύρα, που έχει μόλις εφεύρει ο Ερμής. Ψύχραιμος, ο Σειληνός τους μαλώνει: «Για έναν ήχο φαίνεσθε τρομαγμένοι»…

Με δέος κι εμείς, τότε, κρατήσαμε την ανάσα μας καθώς στην κορυφή της πλαγιάς πίσω μας έκανε την εμφάνισή του ξαφνικά ένα εξωτικό πλάσμα με ουράνια φωνή. Απολύτως τίποτα δεν ακουγόταν, παρά μόνον οι ήχοι από δύο αντιφώνια και δύο τούμπες, που συνόδευαν τον γερμανό κόντρα τενόρο Στιβ Κατόνα στον ρόλο του Ερμή.

Οι μουσικοί και ο Κατόνα – Ερμής με ένα κομμάτι δέρμα ριγμένο επάνω του με τη στάμπα της λύρας διέσχισαν το πλήθος και βρέθηκαν μπροστά μας μαζί με τους Σάτυρους, τον Σειληνό και τον Απόλλωνα – Λοξία (εξαιρετική η ερμηνεία του Χάρη Φραγκούλη, ιδιαίτερα χάρη στην πλαστικότητα του κορμιού του).

Και ο εξπρεσιονισμός της μουσικής του βέλγου Μπίλι Μπούλτχιλ σε συνδυασμό με τον απόκοσμο ήχο της φωνής του Κατόνα μας έβαλαν στην ψυχή του έργου και μας πρόσφεραν μοναδική συγκίνηση, που κορυφώθηκε την στιγμή της Θέωσης, όταν τα δύο αδέλφια, ο Ερμής και ο Απόλλων, μετά την ανταλλαγή κοπαδιού και λύρας, φεύγουν αγκαλιασμένοι για τον Ολυμπο, ενώ οι τούμπες και τα ευφώνια τους ακολουθούν μέχρι την κορυφή της πλαγιάς και οι φιγούρες τους διακρίνονται σκοτεινές στον ορίζοντα καθώς σουρουπώνει.

Δείτε εδώ τους συντελεστές της παράστασης

Η ψυχή της Ηπείρου ακούστηκε στη Ζήρεια

Μετά από ένα μικρό διάλειμμα και αφού το κοινό αποθέωσε τους συντελεστές των «Ιχνευτών», στο ίδιο φυσικό σκηνικό απέναντί μας στην πλαγιά, εμφανίστηκε ένα εκπληκτικό κουαρτέτο για να συνδέσει την απαρχή της μουσικής με την εξέλιξή της.

Η εμπειρία ήταν μοναδική καθώς μέσα στη σιγή της νύχτας, το σατιρικό δράμα του Σοφοκλή έδωσε τη θέση του στη συναυλία «Soul of Epirus» του Πετρολούκα Χαλκιά. Ο ηπειρώτης δεξιοτέχνης του κλαρίνου συμπράττοντας με τον λαουτιέρη Βασίλη Κώστα, κορυφαίο μουσικό της τζαζ και συνεχιστή των δρόμων του Πετρολούκα Χαλκιά, και τους Πέτρο Παπαγεωργίου στα κρουστά και Θανάση Βόλλα στο λαούτο, έδωσαν δείγματα συγκινητικής μουσικής παράδοσης, που μας άγγιξαν βαθιά.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News