Στην τέχνη όλα αλλάζουν, εκτός από το πάθος για τις αυτοπροσωπογραφίες. Ο Ρέμπραντ μπορεί να μην αναγνώριζε τον Αi Weiwei ή τη Σάρα Λούκας ως συναδέλφους του, αλλά και σήμερα οι καλλιτέχνες όλων των μέσων έκφρασης και των τεχνολογιών δημιουργούν τις εικόνες του εαυτού τους, όπως ακριβώς τις δημιουργούσαν και οι καλλιτέχνες της αναγέννησης ή της αρχαιότητας. Στην έκθεση που θα πραγματοποιηθεί στην Εθνική Πινακοθήκη του Εδιμβούργου από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο παρουσιάζονται 150 αυτοπροσωπογραφίες των διασημότερων εικαστικών τα τελευταία 350 χρόνια.

A photo posted by Ai Weiwei (@aiww) on May 12, 2016 at 12:04am PDT

Ορισμένοι από τους καλλιτέχνες που παρουσιάζονται στην έκθεση είναι οι Εντβαρτ Μουνκ, Ρέμπραντ, Αντι Γουόρχολ, Ανρί Ματίς, Οσκαρ Κοκόσκα, Πάουλ Κλέε, Μαρίνα Αμπράμοβιτς, Σάρα Λούκας, Αi Weiwei (με ποστ του από το Instagram), Γκυστάβ Κουρμπέ κ.α.

Η ιδέα για τη διοργάνωση αυτής της έκθεσης προέκυψε από τα social media και την παγκόσμια μανία με τα selfies. Πάντα υπήρχαν τελικά selfies μόνο που κάθε φορά γίνονταν με τα μέσα της εκάστοτε εποχής. Και όσο πιο περίπλοκα ήταν στη χρήση τους τα μέσα, τόσο λιγότεροι μπορούσαν να απαθανατίσουν τον εαυτό τους.

Η έκθεση στο Εδιμβούργο πραγματοποιείται σε συνεργασία με τα μουσεία Staatliche στην Καρλσρούη (Γερμανία)  και το Beaux-Arts στη Λυών και χωρίζεται σε 5 ενότητες.

1^η ενότητα: Προσωπικά και απόρρητα
Εδώ παρουσιάζονται απλές αυτοπροσωπογραφίες των καλλιτεχνών, με έμφαση στη φυσιογνωμία και όχι στην ιδιότητα. Εμφανίζονται ως ανθρώπινες μορφές, με εκφράσεις που δείχνουν τα συναισθήματά τους και μόνον αυτό. Τα σύνεργα απουσιάζουν, και μαζί μ΄αυτά απουσιάζουν και όλα τα στοιχεία που θα έδειχναν ότι οι εικονιζόμενοι είναι καλλιτέχνες. Γιατί απαθανάτισαν έτσι τους εαυτούς τους; Αγνωστο. Ισως για να μελετήσουν καλλιτεχνικά μία έκφραση, ίσως για να αυτοπροβληθούν, ίσως γιατί τη δεδομένη στιγμή, δεν είχαν λεφτά για μοντέλο.

2^η ενότητα: Ο δημιουργός εν ώρα εργασίας
Στη συγκεκριμένη ενότητα οι καλλιτέχνες εμφανίζονται με τα σύνεργα της δουλειάς τους και σε πολλές περιπτώσεις επί το έργον, σε εσωτερικούς ή και σε εξωτερικούς χώρους. Σε αυτές τις προσωπογραφίες, σύμφωνα με τους επιμελητές της έκθεσης, είναι σαφής η επαγγελματική αυτοπροβολή του κάθε καλλιτέχνη καθώς και η αντίληψή του για την τέχνη και η παρουσίαση μιας κατηγορίας αγαπημένων του θεμάτων. Ενίοτε όμως, όπως στην περίπτωση του Ματίς είναι και η τοποθέτηση του ίδιου του καλλιτέχνη ως οντότητα σε σχέση με την τέχνη της εποχής του γενικότερα.

3^η ενότητα: Οικογένεια και φίλοι
Αυτή η ενότητα είναι ίσως η πιο προσωπική, παρότι ο εικαστικός δεν απεικονίζεται μόνος του ‒ με την έννοια ότι αποκαλύπτει τις σχέσεις του με τα πρόσωπα που αποτελούσαν τον περίγυρό του, εντός ή εκτός καλλιτεχνικού χώρου. Στην περίπτωση των οικογενειακών πορτρέτων στην εποχή της αναγέννησης, το κάδρο δεν απέχει και πολύ από τις σημερινές μεγάλες οικογενειακές φωτογραφίες… Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται και πολλές αυτοπροσωπογραφίες με φίλους ή συναδέλφους καλλιτέχνες – αυτού του είδους τα πορτρέτα συνηθίζονταν πολύ στην εποχή του ρομαντισμού.

4^η ενότητα: Ο καλλιτέχνης σε έναν ρόλο
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχουμε παραδείγματα καλλιτεχνών οι οποίοι παρουσίαζαν τον εαυτό τους μέσα σε έργα ευρύτερης θεματικής κλίμακας. Για παράδειγμα ο Φειδίας, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, είχε σχεδιάσει τη μορφή του στην πρόσοψη του Παρθενώνα. Αλλά και ο Ραφαήλ ζωγράφισε τον εαυτό του σε τοιχογραφία στο Βατικανό (Η Σχολή των Αθηνών), οι αδελφοί Γιαν και Χούμπερτ βαν Αϊκ φαίνονται στο περίφημο Πολύπτυχο της Γάνδης και επίσης ο Αλμπρεχτ Ντίρερ παρουσιάζει τον εαυτό του στην σπουδαία Προσκύνηση της Τριάδος. Σήμερα οι καλλιτέχνες που εικονίζουν τον εαυτό τους σε έναν ρόλο μέσα στο έργο τους το κάνουν συνήθως για να περάσουν κάποιο πολιτικό ή κοινωνικό μήνυμα. ‘Η, σύμφωνα με τους επιμελητές, ένα μήνυμα σε σχέση με τη σεξ, τον έρωτα και τον θάνατο.

5^η ενότητα: Το σώμα του καλλιτέχνη
«Το σώμα μου είναι η πηγή και ο σκοπός όλης της δουλειάς μου» έχει πει ο Γιαν Φαμπρ. Αυτό δείχνει πόσο πολλοί σύγχρονοι καλλιτέχνες έχουν περάσει από την απεικόνιση του προσώπου σε εκείνη του σώματος που το χρησιμοποιούν ως μέσο για καλλιτεχνική εξερεύνηση και μελέτη. Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι και η Μαρίνα Αμπράμοβιτς η οποία βιντεοσκοπεί τις περφόρμανς της με κεντρικό θέμα το δικό της σώμα. Το σώμα, σύμφωνα με τους επιμελητές της έκθεσης, εκφράζει συχνά την επιθυμία του καλλιτέχνη να αποστασιοποιηθεί από τον εαυτό του.

Η έκθεση
Facing the World: Self-Portraits Rembrandt to Ai Weiwei
Πού: Scottish National Portrait Gallery (Εδιμβούργο)
Πότε: από 16 Ιουλίου έως 16 Οκτωβρίου

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News