Δύο στα τέσσερα γνωστότερα διηγήματα του Βιζυηνού έχουν ήρωες Τούρκους που  στα παιδικά τους χρόνια ήταν ντυμένοι κοριτσίστικα…

Δεν περίμενα να να μου συμβεί ποτέ, κι όμως ήρθε η στιγμή που όχι απλά συγχώρεσα, αλλά ένιωσα σχεδόν ευγνωμοσύνη προς τους καταπιεστικούς μανιώδεις Καθαρευουσιάνους καθηγητές μου του Τοσίτσιου.  Επέμεναν με πάθος να μας διδάξουν τη μισητή, νεκρή  γλώσσα, μέχρι σημείου να μας αποβάλλουν από το σχολείο όταν εγώ και οι φίλες μου αρνηθήκαμε πεισματικά να γράφουμε έκθεση στην καθαρεύουσα. Κι όμως, αν δεν είχα περάσει αυτό το ψυχοφθόρο καψόνι, σήμερα δε θα μπορούσα να χαρώ τα μοναδικά διηγήματα του Γεωργίου Βιζυηνού!

«Το Αμάρτημα της Μητρός μου», ο καλαίσθητος τόμος –σε ελαφρά ενοχλητικό μονοτονικό– που μοίρασαν πρόσφατα τα Νέα, ήταν δροσερό νερό σε διψασμένα χείλη•  δε μπορώ να βρω καλύτερο χαρακτηρισμό για να σας περιγράψω την απερίγραπτη ευχαρίστηση που μου προκάλεσε η ανάγνωση των ημι-αυτοβιογραφικών ιστοριών, που γράφτηκαν σχεδόν 200 χρόνια πριν.  Τα διηγήματα αυτά μοιάζουν εξαιρετικά μοντέρνα και αξεπέραστα, αν βγάλουμε από τη μέση την απίθανη γλώσσα, που έχει πολλά σκαμπανεβάσματα, και συχνά ακούγεται τελείως γελοία. Κι όμως, παρ’ όλα αυτά, η ουσία των ιστοριών παραμένει εξαιρετικά συναρπαστική, με αληθινούς κι όχι ανόητα φτιαχτούς χαρακτήρες,  και με αδρές πινελιές που ζωγραφίζουν ανάγλυφα τη ζωή στην ανατολική Θράκη των αρχών του 19ου αιώνα.  Έλληνες και Τούρκοι ζουν μαζί, μάλλον αρμονικά, αν και ο συγγραφέας δεν παραλείπει να αναφέρει πως οι Έλληνες μισούσαν τους Τούρκους, κι οι Τούρκοι περιφρονούσαν τους «άπιστους» Έλληνες.  Όμως, αυτό δεν εμποδίζει τις ζωές τους να μπλέκονται μαζί σ’ ένα αξεδιάλυτο κουβάρι, τόσο που οι βασικοί ήρωες των δύο από τις τέσσερις πιο γνωστές ιστορίες του Βιζυηνού να είναι Τούρκοι.

Ο Κιαμήλης στο «Ποίος ήτον ο φονεύς του αδελφού μου» και ο Σελήμ Μοσκώβ, του ομώνυμου διηγήματος είναι κι οι δυό θύματα της αυστηρής και άδικης ανδροκρατούμενης κοινωνίας που τους περιβάλλει. Από αυτή την κουλτούρα της άγριας αντριάς, των όπλων και της εκδίκησης, οι μανάδες προσπαθούν να προστατέψουν όσο είναι δυνατό τα νεαρά αγόρια τους, γι’ αυτό και τα ντύνουν με κοριτσίστικα, κρατώντας τα κοντά τους στο χαρέμι. Μεγαλώνοντας, βεβαίως, οι νέοι έρχονται απότομα αντιμέτωποι με την αδυσώπητη αντρική τους μοίρα. Ο διαβασμένος και κοσμογυρισμένος αφηγητής-συγγραφέας περιγράφει με απλότητα τις τραγικές τους περιπέτειες, αν και από κάποια απόσταση. Τους βλέπει με συμπάθεια και αγάπη, αλλά δεν καταφέρνει να κρύψει την ανωτερότητά του, που σαν Έλληνας σπουδασμένος  είναι μακριά, και πάνω από τις αναχρονιστικές πολεμοχαρείς παραδόσεις των γειτόνων…

Τουλάχιστον αυτή είναι η εντύπωση που μου άφησαν τα διηγήματα αφού έκλεισα το βιβλίο, και τα αναλογίστηκα σε ένα δεύτερο επίπεδο. Γιατί η συλλογή είναι αυτό που οι Αμερικανοί αποκαλούν page turner –γυρνάς τις σελίδες και δεν μπορείς να αφήσεις το βιβλίο, καθώς σε συνεπαίρνει ολοκληρωτικά. Αναρωτιέμαι γιατί κάποιος εκδότης δεν καταπιάστηκε ακόμα να «μεταφράσει» τις ιστορίες σε σημερινά ελληνικά, ώστε να τις χαρούν –πέρα από τις σχολικές τάξεις και την υποχρεωτική ανάγνωση–  οι νεώτεροι που δεν είναι σε θέση να τις διαβάσουν και να τις απολαύσουν σε αυτή την «ριγηλώς φρικαλέαν» γλώσσα.  
 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News