«… Η πραότητα δεν είναι πολιτική αρετή, είναι η πλέον απολίτικη των αρετών. Στην επικρατούσα εκδοχή της πολιτικής… η πραότητα είναι η άλλη όψη της πολιτικής. Δεν μπορεί να αναπτυχθεί η πολιτική φιλοσοφία αν δεν προσπαθήσουμε να καταλάβουμε αυτό που βρίσκεται πέρα από την πολιτική, αν δεν διεισδύσουμε στη σφαίρα του μη πολιτικού… Η πολιτική δεν είναι το παν. Η άποψη πως όλα είναι πολιτική είναι απλώς τερατώδης…

«… Πάνω απ’ όλα η πραότητα είναι το αντίθετο της αλαζονείας, η οποία νοείται ως υπερβολική εκτίμηση των αξιών του ανθρώπου και δικαιολογεί την καταπίεση. Ο πράος δεν έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, όχι γιατί δεν τον εκτιμά… Κυρίως η πραότητα είναι αντίθετη της υπεροψίας, που αποτελεί επιδεικτική αλαζονεία. Ο πράος δεν επιδεικνύει τίποτα, ούτε καν την πραότητά του: η επίδειξη, δηλαδή η πομπώδης, αναιδής παρουσίαση των υποτιθέμενων αρετών κάποιου αποτελεί από μόνη της ελάττωμα. Μια επιδεικτική αρετή μετατρέπεται στο αντίθετό της…

… Ακόμη χειρότερα η πραότητα είναι το αντίθετο του αυταρχισμού. Λέω «ακόμα χειρότερα» γιατί ο αυταρχισμός είναι χειρότερος από την υπεροψία. Είναι κατάχρηση εξουσίας που όχι απλώς επιδεικνύεται, αλλά ασκείται ουσιαστικά. Ο υπερόπτης επιδεικνύει την εξουσία του, τη δύναμη που έχει να σε λιώσει… Ο αυταρχικός τη δύναμη αυτή τη θέτει σε ισχύ χρησιμοποιώντας κάθε μέσο αυθαιρεσίας ή κατάχρησης, πράξεις αθέμιτης ή, όταν είναι απαραίτητο, ανελέητης επιβολής. Ο πράος αντίθετα «αφήνει τους άλλους να είναι ο εαυτός τους»…

… Στο σημείο αυτό δε θα ήθελα να γίνει σύγχυση της πραότητας με την υποχωρητικότητα…Υποχωρητικός είναι εκείνος που αποκηρύσσει τη μάχη λόγω αδυναμίας, φόβου, συμβιβασμού. Ο πράος δεν παραδίδει τα όπλα: απαρνείται τον καταστροφικό αγώνα της ζωής εξαιτίας μιας αίσθησης ενόχλησης ή λόγω της ματαιότητας των στόχων του… Ο πράος δεν έχει το πνεύμα της βεντέτας ή της εκδίκησης που οδηγεί αναπόφευκτα στον θρίαμβο του ενός πάνω στον άλλο ή στον θάνατο και των δύο…

… Ο πράος χαίρεται γιατί είναι βαθιά πεπεισμένος ότι ο κόσμος που λαχταρά θα είναι καλύτερος από εκείνον στον οποίον του έλαχε να ζει… Δεν αποκλείεται ο πράος να είναι επίσης ταπεινός και μετριόφρων. Όμως τα τρία αυτά χαρακτηριστικά δεν ταυτίζονται. Είμαστε ταπεινοί και μετριόφρονες για τον εαυτό μας, είμαστε όμως πράοι απέναντι στον πλησίον μας…

…Ο πράος δεν ζητά, δεν αξιώνει καμιά αμοιβαιότητα: η πραότητα είναι μια προδιάθεση απέναντι στους άλλους που δεν χρειάζεται ανταπόκριση για να φανερωθεί σε όλο της το μεγαλείο. Όπως εξάλλου συμβαίνει και με την καλοσύνη, την προσήνεια, τη γενναιοδωρία, όλες είναι κοινωνικές αλλά ταυτόχρονα μονόπλευρες αρετές… Η ανεκτικότητα γεννιέται από μια συμφωνία και διαρκεί όσο διαρκεί η συμφωνία. Η πραότητα είναι μια δωρεά και δεν έχει προκαθορισμένα ή υποχρεωτικά όρια…

… Καταλάβατε καλά: ταυτίζω τον πράο με τον μη βίαιο, την πραότητα με την αποκήρυξη της χρήσης βίας εναντίον του οποιουδήποτε. Επομένως η πραότητα είναι μη πολιτική αρετή. Και μάλιστα στον κόσμο που ματώνει από μίση μεγάλων (και μικρών) ισχυρών είναι η αντίθεση της πολιτικής».

Αποσπάσματα από το βιβλίο του Νορμπέρτο Μπόμπιο «Εγκώμιο της πραότητας», Εκδόσεις Πατάκη 2008, Μετάφραση: Ηλιοφώτιστη Παπαστεφάνου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News