Την Τετάρτη 18 Αυγούστου 1880, ο λόγιος και διπλωμάτης Ιωάννης Γεννάδιος φρόντισε να είναι παρών στη δημοπρασία του οίκου Sotheby’s στο Λονδίνο, όπου μεταξύ των αντικειμένων που βγήκαν στο σφυρί περιλαμβάνονταν «ενδιαφέροντα κειμήλια του Λόρδου Βύρωνα». Ηταν προσωπικά αντικείμενα, που κάποτε ανήκαν στην Αυγούστα Λι, ετεροθαλή αδελφή του φιλέλληνα ρομαντικού ποιητή, ανάμεσα στα οποία και το στεφάνι από δάφνη, το οποίο είχαν τοποθετήσει οι Μεσολογγίτες στο φέρετρό του 56 χρόνια πριν. Ο Μπάιρον είχε πεθάνει στις 19 Απριλίου 1824 στο Μεσολόγγι, πρωτοστατώντας στην εξέγερση των Ελλήνων κατά των Οθωμανών κατακτητών.

Ο Ιωάννης Γεννάδιος ο οποίος γεννήθηκε το 1844 στην Αθήνα και πέθανε το 1932 στο Λονδίνο, ήταν γόνος της ιστορικής οικογένειας των Μπενιζέλων. Υπηρέτησε ως διπλωμάτης στην Κωνσταντινούπολη και το Λονδίνο, υποστηρίζοντας θερμά τα συμφέροντα της Ελλάδας. Επίσης ασχολήθηκε με την αρχαιολογία, την ιστορία και τη φιλολογία, και δημοσίευσε πολλά έργα του. Το 1922, δε, δώρισε την πλούσια οικογενειακή του συλλογή βιβλίων στην Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών, η οποία αργότερα ονομάστηκε Γεννάδειος Βιβλιοθήκη προς τιμήν του πατέρα του Γεωργίου Γενναδίου, μεγάλου Διδασκάλου του Γένους και ενός από τους μεγαλύτερους έλληνες ευεργέτες.

Μεγαλωμένος με τον θαυμασμό που του είχε εμφυσήσει ο πατέρας του για τη συμβολή του λόρδου Βύρωνα στον αγώνα των Ελλήνων, ο Ιωάννης Γεννάδιος απέκτησε στη δημοπρασία του Λονδίνου το δάφνινο στεφάνι, με το οποίο θα άρχιζε η δημιουργία μιας τρομερής συλλογής προσωπικών αντικειμένων του λόρδου Βύρωνα, η οποία σήμερα βρίσκεται στη Γεννάδειο. Ανάμεσά τους θα ήταν και μια μπούκλα από τα χαρακτηριστικά καστανοκόκκινα μαλλιά του –την είχε κόψει ο λυπημένος υπηρέτης του, Ουίλιαμ Φλέτσερ, ενώ ο ποιητής κειτόταν στο νεκροκρέβατό του-, το χρυσό ρολόι του τότε πιο διάσημου συγγραφέα της Ευρώπης, σπάνια χειρόγραφα, πίνακες ζωγραφικής και ένα κομμάτι από τον σκωτσέζικο καρό μανδύα που φορούσε στο Μεσολόγγι, γράφει στον Guardian η Ελένα Σμιθ.

Με αφορμή τους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από τον θάνατό του, σε εκτενές άρθρο της στον Guardian, η ανταποκρίτρια της βρετανικής εφημερίδας στην Αθήνα, εξηγεί γιατί οι Ελληνες γιορτάζουν με τόση ζέση τη θέση του άγγλου ποιητή στο πάνθεον της ελληνικής ιστορίας.

Για την Αλίσια Ι. Στόλινγκς, καθηγήτρια Ποίησης στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το να αντικρίζει κανείς αντικείμενα κάποτε τόσο οικεία του ποιητή ισοδυναμεί με το να βρίσκεται «σε απόσταση αναπνοής» από αυτόν και τίποτα λιγότερο από «συναρπαστικό».

«Νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι κατέληξαν στην Ελλάδα», δήλωσε η αμερικανίδα ποιήτρια, η οποία έζησε για μεγάλο διάστημα στην Αθήνα, όπου έγραψε πολλά βιβλία ποίησης, και «αναπόφευκτα» σκέφτεται τον Βύρωνα και τη σχέση του με το έθνος, για το οποίο θα θυσίαζε τελικά τη ζωή του. «[Στο εξωτερικό] υπάρχει μικρή αίσθηση ή κατανόηση του πόσο σημαντικός ήταν για την Ελλάδα. Συχνά αναγκάζομαι να εξηγήσω ότι δεν είναι ένα κόλπο για την προσέλκυση της προσοχής σε μια διασημότητα, ότι δεν είναι αστείο, ότι η βαρύτητα της εκτίμησης [για αυτόν] είναι γνήσια», τόνισε.

Την Παρασκευή, 19 Απριλίου 2024  –ακριβώς 200 χρόνια μετά την ημέρα που ο Μπάιρον υπέκυψε στον πυρετό 100 μέρες μετά την άφιξή του στη χώρα της οποίας την ελευθερία υπερασπίστηκε με τόση ένταση– οι Ελληνες έκαναν τα πάντα για να δείξουν την εκτίμησή τους, γράφει η Ελενα Σμιθ στον Guardian. Με τη μεγαλοπρέπεια που συνήθως παρέχουν οι υψηλά ιστάμενοι, μια μπάντα χάλκινων πνευστών εμφανίστηκε δίπλα σε μια τιμητική φρουρά έξω από τη Βουλή, ενώ οι αξιωματούχοι κατέθεταν στεφάνια στον τάφο του Αγνωστου Στρατιώτη για να τιμήσουν τη μνήμη των ξένων φιλέλληνων, ξεκινώντας από τον Βύρωνα, του οποίου η υποστήριξη, το θάρρος και η επιρροή ήταν καθοριστικής σημασίας για την τελική έκβαση της επανάστασης.

Στο Μεσολόγγι, δε, τόπο ενός άνευ προηγουμένου αφιερώματος στον ποιητή, οι εορτασμοί κυμαίνονταν από μια μόνιμη εκθέση την οποία εγκαινίασε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη μέχρι την παγκόσμια πρεμιέρα της όπερας «The Last Days of Byron», η οποία ανατέθηκε από το Ινστιτούτο Ψηφιακής Αρχαιολογίας της Οξφόρδης και πραγματοποιήθηκε από τη Βυρωνική Εταιρεία Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου.

Ο πόλεμος της ανεξαρτησίας της Ελλάδας ήταν βάναυσος. Περισσότεροι από 350 εθελοντές από την Ευρώπη και την Αμερική πιστεύεται ότι έχασαν τη ζωή τους στο πεδίο της μάχης από τα χέρια των Οθωμανών. Ηταν μεγαλωμένοι με τους κλασικούς, και οι πιο απελπισμένοι από την καταστροφική κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί μετά από αιώνες Οθωμανικής κυριαρχίας.

Οπως επισημαίνει το δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας, για τον Αλέξη Σωτηρόπουλο, δήμαρχο του Βύρωνα, του αθηναϊκού δήμου που πήρε το όνομά του από τον ρομαντικό ποιητή, ελάχιστη σημασία έχει το γεγονός ότι ο Μπάιρον πέθανε νικημένος από τον πυρετό,  πριν προλάβει να αποδείξει την αξία του στη μάχη, οδηγώντας τα στρατεύματα των επαναστατών έξω από την πόλη, που μαστιζόταν από την ελονοσία.

Σε μια χώρα, όπου σχεδόν κάθε πόλη έχει έναν δρόμο με το όνομα του Αγγλου και πολλοί άνδρες ονομάζονται Βύρωνας προς τιμήν του, η ιδιότητα του ήρωα παραμένει αδιαμφισβήτητη, γράφει στον Guardian η Ελενα Σμιθ. «Ο Μπάιρον μπορεί να μην πολέμησε, αλλά μας έδωσε τα πάντα, μας έδωσε τη ζωή του», δήλωσε ο κ. Σωτηρόπουλος από το γραφείο του περιστοιχισμένος από σημαίες και αναμνηστικά με την μορφή του Βύρωνα, ενώ πίσω του υπάρχει και μια προτομή του ποιητή. «Στη ζωή όλα έχουν να κάνουν με το τι αφήνεις πίσω, και τελικά εκείνος άφησε πίσω του μια ελεύθερη Ελλάδα. Χωρίς αυτόν μπορεί να μην είχε συμβεί», τόνισε ο δήμαρχος του Βύρωνα.

Το επαναστατικό πνεύμα, που οδήγησε τον άγγλο λόρδο στους βάλτους του Μεσολογγίου -ωθούμενος από μια ανδρεία που δοξάστηκε από εκείνους που τον συνόδευαν στην καταδικασμένη αποστολή– ήταν πολύ μεγαλύτερο από την οσμή των σκανδάλων, που τον εξανάγκασαν σε αυτοεξορία ή από τα ελαττώματά του, είπε ο κ. Σωτηρόπουλος. «Ισως είχε αδυναμίες. Αλλά ήταν ένας δημοκράτης μπροστά από την εποχή του, ένας άνθρωπος με αδιαμφισβήτητα ιδανικά. Είμαστε για πάντα ευγνώμονες», τόνισε.

Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι αν δεν υπήρχε η γενναιοδωρία του Βύρωνα ή η επιρροή του, το Λονδίνο δεν θα μπορούσε ποτέ να συναινέσει στα δάνεια, που ήταν απαραίτητα στην προσωρινή κυβέρνηση της Ελλάδας. Αν και αρχικός προορισμός του ήταν ο Μοριάς, ο Μπάιρον εγκαταστάθηκε τελικά στο Μεσολόγγι, όπου ήρθε σε επαφή με τον φιλοδυτικό πολύγλωσσο Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, τον οποίο και υποστήριξε οικονομικά προσφέροντας στην πολεμική προσπάθεια ένα τεράστιο ποσό από την προσωπική του περιουσία.  Σε μια εποχή, που η εξέγερση μαστιζόταν από τις ίντριγκες διαφόρων φατριών, η δική του υποστήριξη θεωρείται κρίσιμη για τη δημιουργία του σύγχρονου έθνους.

Στην Αγγλία, ωστόσο, αναφέρει το δημοσίευμα, όπου ο επαναστάτης ποιητής μνημονεύεται ως «τρελός, κακός και επικίνδυνος να τον γνωρίζει κανείς» –σύμφωνα με τον αμίμητο χαρακτηρισμό της λαίδης Καρολάιν Λαμπ, ερωμένης του την οποία είχε περιφρονήσει- συχνά παραβλέπεται ο πολιτικός του ρόλος. Αλλά οι εκδηλώσεις μνήμης, που σηματοδοτούν την επέτειο – ορόσημο, προσφέρουν επίσης την ευκαιρία για επανεκτίμηση, τονίζει στον Guardian ο Ρόντρικ Μπίτον, ομότιμος καθηγητής Νεοελληνικών στο King’s College του Λονδίνου, ο οποίος στο έργο του «Ο πόλεμος του Μπάιρον» (κυκλοφορεί στα Ελληνικά από τις εκδόσεις Πατάκη) επανεξετάζει τη ζωή και το έργο του διάσημου ποιητή,  καθώς και την αφοσίωσή του στον αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας.

«Υπάρχει τεράστια αναντιστοιχία στον τρόπο με τον οποίο τον θυμούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελλάδα», σημειώνει ο βρετανός ακαδημαϊκός, εκφράζοντας τη λύπη του για το «εκπληκτικό» γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της ποίησης του Βύρωνα, όπως και η σωζόμενη αλληλογραφία του, δεν έχουν μεταφραστεί ποτέ στα ελληνικά.

«Σε αυτή την επέτειο υπάρχει μια μεγάλη ευκαιρία για τους Ελληνες να τον γνωρίσουν καλύτερα ως ποιητή και για τους Βρετανούς να ανοιχτούν πέρα από τα κλισέ και τα σκάνδαλα, και να δουν τη συμβολή του Βύρωνα στη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού κράτους. Είναι σημαντικό γιατί είναι πραγματικά μέρος της ιστορίας και της ταυτότητας της Ελλάδας», τόνισε, τέλος, ο Ρόντρικ Μπίτον.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News