Οταν οι μουσικόφιλοι ξεκινούν να συζητούν για εμβληματικούς δίσκους της μουσικής, δεν υπάρχει περίπτωση να μη γίνει ιδιαίτερη μνεία στη «Σκοτεινή Πλευρά του Φεγγαριού». Δικαίως… Αυτός ο δίσκος, ο οποίος αποτελεί την παντοτινή κληρονομιά αξεπέραστων μουσικών, έχει γενέθλια και σβήνει κεράκια. Με λάμψη από το Φεγγάρι, φυσικά.

Το ημερολόγιο γυρίζει πίσω, στον Ιούνιο του 1972, όταν τα μέλη τα οποία αποτελούσαν τότε το βρετανικό συγκρότημα Pink Floyd μπήκαν στα περίφημα Abbey Road Studios του Λονδίνου. Οπως έχουν δηλώσει οι ίδιοι, κανείς τους δεν υποψιαζόταν ότι θα ηχογραφούσαν αυτό που αργότερα θα αποτελούσε ένα από τα πιο σπουδαία -για την εξέλιξη της μουσικής- άλμπουμ, το «Dark Side Of The Moon».

Είχαν περάσει, κιόλας, τέσσερα χρόνια από την αποχώρηση του πρώτου «εγκεφάλου» τού γκρουπ, του Σιντ Μπάρετ. Τότε, ο μπασίστας και αρχηγός των Floyd, ο Ρότζερ Γουότερς, ο κιμπορντίστας Ρικ Ράιτ, ο ντράμερ Νικ Μέισον και ο αντικαταστάτης τού Μπάρετ, Ντέιβιντ Γκίλμουρ, προσπάθησαν να απογαλακτιστούν από τους ψυχεδελικούς πειραματισμούς της πρώιμης περιόδου της δεκαετίας του ’60. Οχι μόνο το κατάφεραν χωρίς να χάσουν το μουσικό τους μοτίβο, αλλά δημιούργησαν το όγδοο βινύλιο στη δισκογραφία του συγκροτήματος το οποίο αποτελεί ακόμα το απόλυτο μουσικό κόνσεπτ άλμπουμ όλων των εποχών.

Σχεδόν μισός αιώνας ζωής, για την ακρίβεια σαράντα τέσσερα χρόνια, συμπληρώθηκαν ήδη την 1η Μαρτίου 2017, από την κυκλοφορία -το 1973, στις ΗΠΑ- του «The Dark Side of the Moon», ενώ στη Βρετανία κυκλοφόρησε στις 24 Μαρτίου της ίδιας χρονιάς.

Τα εννέα τραγούδια που κουβαλά αυτό το βινύλιο ηχογραφήθηκαν με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας εκείνης της εποχής και υπό την καθοριστική συμβολή του μηχανικού ήχου και μουσικού, Αλαν Πάρσονς. Ο οποίος αμείφθηκε με 50 δολάρια για κάθε μήνα που ξενύχτησε για την αξεπέραστη δουλειά του! Εκτός από τα κλασικά μουσικά όργανα, οι Floyd χρησιμοποίησαν και ήχους όπως ο ήχος ενός τεχνικού να τρέχει μέσα στο στούντιο (κομμάτι «On the Run»), παλιά ξυπνητήρια («Time») και άλλα πρωτοποριακά εφέ όλων των εποχών.

Το «Dark Side of the Moon» εμπνέεται από τον πιεστικό τρόπο ζωής που μπορεί να τρελάνει έναν άνθρωπο ή να τον οδηγήσει στον καταναλωτισμό («Money») -συχνά ταυτόσημο- από την παρακμή ανθρώπων που «γερνούν» πνευματικά, από τον θάνατο της σάρκας («Brain Damage», «Eclipse»), την απανθρωπιά της κοινωνίας, τις πολεμικές συγκρούσεις. Πρόκειται για ένα άλμπουμ το οποίο εξερευνά όψεις της ανθρώπινης εμπειρίας και στέκεται στις σκοτεινές πλευρές αυτής.

Επίσης, αναφέρεται στη γέννηση ενός παιδιού και στο μεγάλωμά του («Speak to Me/Breath»), στον χρόνο που φεύγει («Time»), στη θρησκεία («Great Gig in the Sky»), στον εθνοκεντρισμό («Us and Them»). Το σπουδαιότερο είναι ότι αυτός ο δίσκος αφήνει στον κάθε ακροατή να δώσει τις δικές του προεκτάσεις στα ακούσματα, ανάλογα με την παιδεία του, τον βάσανό του σε αυτή τη ζωή, τις προσλαμβάνουσες που έχει. Η μαγεία του δίσκου έγκειται στο ότι ο καθένας μπορεί να «μεταφράσει» το νόημα των στίχων και της μουσικής με όποιον τρόπο εκείνος πιστεύει.

Σκοτεινές, «μαγικές» λεπτομέρειες

• Οταν το άλμπουμ παίχτηκε ταυτόχρονα με το φιλμ (του 1939!) «Ο μάγος του Οζ», οι εικόνες περιστασιακά φαίνεται να συγχρονίζονται με τη μουσική και τους στίχους. Αυτό το φαινόμενο πήρε το όνομα «Dark Side of the Rainbow» ή «Dark Side of Oz». Λέγεται ότι το άλμπουμ μπορεί να παιχτεί τρεις φορές κατά τη διάρκεια της ταινίας, με τους κατάλληλους συγχρονισμούς ήχου και εικόνας.
• Μεταξύ των τραγουδιών και πάνω σε αυτά ακούγονται κάποιοι διάλογοι. Ο Ρότζερ Γουότερς δημιούργησε κάποιες κάρτες ερωτήσεων που είχαν σχέση με τα θέματα των τραγουδιών. Υστερα, μάζεψε περαστικούς και τους έδειχνε τις κάρτες, σε τυχαία σειρά, ηχογραφώντας ενιαία τις απαντήσεις τους.
• Η Κλερ Τόρι αναφέρθηκε στα δεύτερα φωνητικά για το κομμάτι «The Great Gig in the Sky» εκ των υστέρων. Προηγήθηκε μια δικαστική διαμάχη με τους Pink Floyd, την οποία και κέρδισε.

• Μερικές εκδόσεις περιέχουν το «Breathe» και το «Speak to Me» ως ένα τραγούδι, λόγω (κακού ή επιτηδευμένου;) μοντάζ.
• Στα περισσότερα CD στο τέλος του δίσκου ακούγεται, αχνά, το «Ticket to Ride» των Beatles, λόγω λάθους κατά την εκτύπωση των CD.
• Περίπου ένας στους δώδεκα ανθρώπους στον κόσμο εκτιμάται ότι έχει ένα αντίγραφο από το «Dark Side Of The Moon».

Εξώφυλλο-έργο Τέχνης

Το εξώφυλλο του βρετανού γραφίστα, σχεδιαστή και ιδιοφυΐας Στορμ Θόργκερσον, δεν χρειάζεται συστάσεις – μια ψυχεδελική εικόνα, 1.000 λέξεις. «Απολαμβάνω να πειράζω την πραγματικότητα… να τη λυγίζω. Κάποιες δουλειές μου προκαλούν την απορία: είναι ή όχι αληθινό;», είχε πει ο ίδιος. Η αλήθεια είναι ότι αυτός ο άνθρωπος συνέδεσε τη δουλειά του με την ιστορία της ροκ μουσικής, ενώ κληροδότησε ένα σουρεαλιστικό σύμβολο στην ποπ-ροκ κουλτούρα: την κρυστάλλινη πυραμίδα που τη διαπερνά μια δέσμη φωτός η οποία διαθλάται και εξέρχεται από αυτήν ως ουράνιο τόξο. Το βασικό κόνσεπτ ήταν να συνδυάσει σε μια εικόνα τα live shows του συγκροτήματος, να τα μπλέξει με φως, να μιξάρει τη φιλοδοξία και την τρέλα τους φιλτράροντάς τη υπό άλλο πρίσμα, να πασπαλίσει με ένα τρίγωνο και να σερβίρει πυραμίδες. Οπου και εδώ, υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το τι μπορεί να σημαίνει αυτό το εξώφυλλο, συζητήσεις που φτάνουν ως τον μυστικισμό. Είπαμε, αυτό το άλμπουμ γεννά σε κάθε έναν διαφορετικά προϊόντα σκέψης.

 (Εδώ μπορείτε να δείτε εναλλακτικά εξώφυλλα που είδαν το φως της δημοσιότητας, το 2013 – τα περισσότερα εκ των οποίων φέρουν την υπογραφή του Θόργκερσον)

Το «Dark Side of the Moon» έγινε παγκόσμιο best-seller, έφτασε στην κορυφή τού Billboard 200 για μια εβδομάδα, αλλά παρέμεινε στη λίστα για… 741 εβδομάδες –  περίπου 14 χρόνια! Οι πωλήσεις του έχουν ξεπεράσει προ πολλού τα 50 εκατομμύρια, σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Αμερική έγινε πλατινένιο το 1990 και διαμαντένιο το 1999. Αυτή τη στιγμή είναι 15 φορές πλατινένιο και, μόνο στις ΗΠΑ, πουλά περίπου 9.000 αντίτυπα κάθε εβδομάδα. Η Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου το ανακήρυξε μέρος του Εθνικού Αρχείου Ηχογραφήσεων, ως μια «ηχητική εγγραφή ιστορικής ή πολιτιστικής σημασίας».

Και είναι αλήθεια. Ακούγοντάς το σήμερα, εν έτει 2017, μένεις ακόμα άναυδος από τον μοναδικό ηχητικό πλούτο του που παραμένει αναλλοίωτος στα αφτιά σου έπειτα από τόσα χρόνια που το άκουσες για πρώτη φορά. Και, εννοείται, υποκλίνεσαι εκστασιασμένος στη δημιουργική ιδιοφυΐα που κρύβεται μέσα στις λεπτομέρειες κάθε νότας, κάθε ξεχωριστού στίχου. Επίσης, αυτός ο δίσκος ως μουσικό μάθημα θα μας θυμίζει ότι πάντα, πέραν της φωτεινής, υπάρχει και μια ανήλιαγη, σκοτεινή πλευρά – σε όλα τα πράγματα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News