Ηδη από το 2016 πάρα πολλοί ψηφοφόροι δήλωναν πως δεν εμπιστεύονται τα παραδοσιακά κόμματα, ούτε τα παραδοσιακά ΜΜΕ.

Τότε ακόμη αρκετοί δήλωναν ότι εμπιστεύονταν το Facebook και τους λαϊκιστές ηγέτες, είτε επρόκειτο για εκείνους που δήλωναν πως κάθε εβδομάδα η Βρετανία αποστέλλει στις Βρυξέλλες 350 εκατομμύρια στερλίνες -τα οποία μετά το Brexit θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την περαιτέρω χρηματοδότηση του βρετανικού συστήματος Υγείας- είτε επρόκειτο για τον Ντόναλντ Τραμπ ο οποίος υποσχόταν πως θα αποκαλύψει όλα όσα απέκρυπταν επί δεκαετίες οι ελίτ.

«Από τότε, ωστόσο, ακόμα και τα λόγια των λαϊκιστών έχασαν την αξία τους» αναφέρει σε κείμενό του ο Σάιμον Κούπερ, των Financial Times, σημειώνοντας ότι σήμερα μόλις το 19% των Αμερικανών θεωρεί τον αμερικανό πρόεδρο «αμερόληπτη και αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης» σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση του Πανεπιστημίου Νότιας Καλιφόρνιας (USC) και της εφημερίδας Los Angeles Times.

Τα προαναφερθέντα λόγια των βρετανών λαϊκιστών συγκρούστηκαν σφοδρά με την πραγματικότητα, ενώ η δεξιά λαϊκιστική συγκυβέρνηση της Ιταλίας «αποδεικνύει πως ο δανεισμός περισσότερων χρημάτων δεν κάνει τους πάντες πλουσιότερους, απλά αυξάνει τα επιτόκια δανεισμού».

Φθίνει η πίστη στο Facebook

Πέρα όμως από τους λαϊκιστές πολιτικούς, οι άνθρωποι πλέον δεν εμπιστεύονται και το Facebook, μετά τον πανικό που σημειώθηκε με τα αποκαλούμενα fake news. «Η χρήση του Facebook για ενημερωτικούς σκοπούς μειώνεται σε πολλές χώρες από το 2016 και μετά» σημειώνοντας πτώση 20 μονάδων μεταξύ των νεαρών Αμερικανών, όπως αναφέρεται στην εφετινή έκθεση του Reuters Institute Digital News Report.

Κατά συνέπειαν πολλοί άνθρωποι σήμερα εμπιστεύονται μόνον τους φίλους και τους συγγενείς τους. Αυτό σημαίνει ότι οι εφαρμογές απευθείας ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ των χρηστών πιθανώς να επηρεάσουν, υποστηρίζει ο Κούπερ, ακόμα και τις ενδιάμεσες εκλογές των ΗΠΑ που θα πραγματοποιηθούν στις αρχές Νοεμβρίου.

Ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι άνθρωποι ενημερώνονται ολοένα και περισσότερο από το WhatsApp, τη δημοφιλή εφαρμογή κρυπτογραφημένων μηνυμάτων (που ανήκει στo Facebook).

Ψήφος… παραμυθένια

Στη Βραζιλία, για παράδειγμα, οι πολίτες της οποίας εμπιστεύονται ελάχιστα τη διαδικτυακή ενημέρωση, σχεδόν όλοι όσοι έχουν σύνδεση στο Ιντερνετ, χρησιμοποιούν και το WhatsApp, και σχεδόν οι μισοί από αυτούς για να ενημερωθούν.

Παραβλέποντας, ωστόσο, ότι πολλές από τις ειδήσεις που τους αποστέλλουν οι φίλοι και οι συγγενείς τους είναι ψευδείς. Και ενόψει του δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών στη Βραζιλία, την ερχόμενη Κυριακή 28 Οκτωβρίου, το What’sApp είναι γεμάτο ισχυρισμούς που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.

Αναφέρεται, λόγου χάρη, ότι η Μανουέλα ντ’ Αβιλα, υποψήφια αντιπρόεδρος στο πλευρό του Φερνάντο Χαντάντ, του σοσιαλιστή υποψηφίου για την προεδρία και διαδόχου του Λουίς Ινιάσιο Λούλα ντα Σίλβα, συμμετείχε στην επίθεση που δέχτηκε πρόσφατα ο ακροδεξιός υποψήφιος και νοσταλγός της στρατιωτικής δικτατορίας Ζαΐρ Μπολσονάρο.

Αρκετοί αναλυτές προειδοποιούν ότι πολλοί Βραζιλιάνοι θα ψηφίσουν βασιζόμενοι πάνω σε αναληθείς πληροφορίες και, σύμφωνα με τον Κούπερ, «στη Βραζιλία ή κάπου αλλού, θα σημειωθεί το 2018 ή το 2019 ένα πολιτικό σκάνδαλο ανάλογο με το αμερικανικό σκάνδαλο του Facebook το 2016. Στη συνέχεια, όταν οι άνθρωποι αντιληφθούν ότι οι φίλοι τους τους προωθούσαν ψεύδη, ακόμα και οι πιο στενές σχέσεις θα μολυνθούν».

Αδιαφορία, το τελευταίο στάδιο

Μην πιστεύοντας πλέον τα λόγια που ακούν και διαβάζουν, οι άνθρωποι έχουν καταλήξει να εμπιστεύονται κυρίως τα μάτια τους. Πριν από μερικά χρόνια το Διαδίκτυο ήταν γεμάτο από αναλύσεις και γνώμες, ενώ σήμερα τείνουν να κυριαρχήσουν τα βίντεο.

Επειτα από είκοσι χρόνια που χρησιμοποιούμε τους υπολογιστές για την αποστολή γραπτών μηνυμάτων, πλέον χρησιμοποιούμε τα έξυπνα κινητά μας για να αποστέλλουμε κατά κύριο λόγο εικόνες και βίντεο. Την ίδια ώρα οι νέοι παραμερίζουν το Facebook προς όφελος του περισσότερο εικονιστικού Instagram (το οποίο ανήκει επίσης στο Facebook). Αλλά και αυτό σύντομα πρόκειται να αλλάξει, λόγω της αξιοποίησης της τεχνητής νοημοσύνης για τη δημιουργία «βαθιά ψευδών» (deepfake) βίντεο όπου ο μέσος άνθρωπος θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιληφθεί ότι δεν είναι αυθεντικά.

Η διάδοση των «deepfakes», ανεξάρτητα από τη μορφή τους, «θα  μπορούσε να βυθίσει την ανθρωπότητα σε μια περίοδο απόλυτου σκεπτικισμού». Τότε το ζήτημα θα είναι αυτό που αναγνώρισε ο Ουμπέρτο Εκο πριν από από είκοσι χρόνια και πλέον: «το ουσιαστικό πρόβλημα δεν έγκειται στο να αποδείξουμε ότι κάτι είναι ψευδές, αλλά ότι το αυθεντικό αντικείμενο είναι αυθεντικό». Ετσι, «κανένας δεν θα είναι σίγουρος τι είναι αληθινό, πολλοί ούτε καν θα ενδιαφέρονται» καταλήγει ο Κούπερ, στη μάλλον μελαγχολική (έως και δυσοίωνη) ανάλυσή του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News