Μέσα σε λίγους μήνες, ο κορονοϊός έχει αλλάξει τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Χιλιάδες έχουν πεθάνει και εκατοντάδες χιλιάδες έχουν μολυνθεί, ενώ όσοι δεν έχουν επηρεαστεί άμεσα από τον ιό, κάνουν ό,τι περνά από το χέρι τους για να τον αποφύγουν.

Τα μπαρ και οι καφετέριες έχουν, καιρό τώρα, κλείσει, όσο εμείς #Menoume_Spiti, οι μεγαλουπόλεις έχουν ερημώσει και είδαμε μέχρι και αεροπλάνα να κάνουν αναστροφή στον αέρα και να γυρίζουν πίσω, μετά την ανακοίνωση χιλιάδων κρουσμάτων στην χώρα που επρόκειτο να προσγειωθούν.

Ολα τα παραπάνω μέτρα πάρθηκαν, για να αποφευχθεί η εξάπλωση της νόσου Covid-19, όμως έφεραν και κάποιες άλλες, όχι τόσο ολέθριες, συνέπειες. Με αρκετά εργοστάσια να παραμένουν κλειστά και πολλά αυτοκίνητα και αεροπλάνα να είναι ακινητοποιημένα, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έχουν μειωθεί δραστικά, δίνοντας μία ανάσα στο περιβάλλον.

Στην μείωση αυτή συντέλεσε ο αποκλεισμός των «αχρείαστων» μετακινήσεων, καθώς ο τομέας των μεταφορών, στον οποίο συμπεριλαμβάνονται οι ρύποι που παράγουν τα οχήματα και τα αεροπλάνα, ευθύνεται για το 23% των συνολικών εκπομπών άνθρακα του πλανήτη.

Φυσικά, γνωρίζουμε πως τα μέτρα είναι προσωρινά, μέχρι να καταπολεμηθεί ο ιός, οπότε το πραγματικό ερώτημα είναι τι θα συμβεί όταν επιστρέψουμε στην κανονικότητα.

Κοιτώντας πίσω στην ιστορία, μπορούμε να δούμε πόσο τόσο η Μαύρη Πανώλη τον 14ό αιώνα, όσο και η επιδημίες διαφόρων ασθενειών που έφεραν οι Ευρωπαίοι στην νότια Αμερική τον 16ό, άφησαν μικρά, αλλά εμφανή σημάδια στα παγκόσμια επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα.

Στην περίπτωση του κορονοϊού, όμως, καλύτερο μέτρο σύγκρισης είναι η οικονομική κρίση του 2008-9, όταν οι συνολικές εκπομπές άνθρακα μειώθηκαν κατά 1,3%. Τότε, η πτώση ήρθε λόγω της μειωμένης βιομηχανικής δραστηριότητας, όμως την επόμενη χρονιά η οικονομία άρχισε να ανακάμπτει και παράλληλα αυξήθηκαν και οι εκπομπές άνθρακα.

«Υπάρχουν στοιχεία που υπονοούν ότι το ίδιο θα συμβεί και με τον κορονοϊό. Για παράδειγμα, η ζήτηση για προϊόντα πετρελαίου, χάλυβα και άλλα μέταλλα έχει πέσει περισσότερο σε σύγκριση με άλλα προϊόντα, όμως τώρα έχουν δημιουργηθεί τεράστια αποθέματα και άρα η παραγωγή γρήγορα θα αυξηθεί και πάλι», λέει στο BBC η καθηγήτρια φυσικής γεωγραφίας στο πανεπιστήμιο του Μονάχου,  Τζούλια Πόνγκρατζ.

Ο παράγοντας που μπορεί να καθορίσει κατά πόσο οι εκπομπές άνθρακα θα επιστρέψουν πίσω στα κανονικά επίπεδα, είναι το πόσο μεγάλη διάρκεια θα έχει, τελικά, η πανδημία. Αν διαρκέσει μέχρι και το τέλος του χρόνου, τότε η ζήτηση είναι πιθανόν να παραμείνει χαμηλή, λόγω των μειώσεων στους μισθούς των ανθρώπων.

Ο ΟΟΣΑ προβλέπει πως η οικονομία θα κινηθεί μα ανοδικούς ρυθμούς και το 2020, αν και ο κορονοϊος χαμήλωσε κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις για την ανάπτυξη. Οσον αφορά τις εκπομπές άνθρακα, ο Γκλεν Πίτερς του Διεθνούς Κέντρου Ερευνάς για το Περιβάλλον και την Οικονομία εκτιμά πως θα μειωθούν κατά 0,3%.

Ο αριθμός είναι μικρότερος από το 1,3% που προέκυψε μετά την οικονομική κρίση του 2009, αλλά υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής «πράσινων» πρακτικών που θα αποτρέψουν μια δραματική αύξηση στα επόμενα χρόνια.

Βέβαια, υπάρχουν και άλλοι, πιο έμμεσοι τρόποι, με τους οποίους ο κορονοϊός επηρεάζει το περιβάλλον. Πολύ απλά, όταν εκατομμύρια άτομα βρίσκονται σε καραντίνα, αρχίζουν να ανησυχούν περισσότερο για την επιβίωση τους και λιγότερο για την κλιματική αλλαγή.

Παράλληλα, η δημόσια συζήτηση και οι συγκεντρώσεις για το κλίμα, όπως οι «Skolstrejk för klimatet» της Γκρέτα Τούνμπεργκ, απλώς δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν. Στον αέρα βρίσκεται και η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα, η μεγαλύτερη συγκέντρωση για το περιβάλλον στον κόσμο, που θα μαζέψει 30.000 εκπροσώπους από κάθε γωνία του πλανήτη, αν πραγματικά λάβει χώρα τον προσεχή Νοέμβριο, όπως και έχει προγραμματιστεί.

Υπάρχει και ένας ακόμη τρόπος με τον οποίο τα πρωτόγνωρα γεγονότα που συμβαίνουν λόγω του κορονοϊού, μπορούν να αφήσουν αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων, που θα είναι εμφανές και στο μέλλον. Οι άνθρωποι είναι πλάσματα της συνήθειας και οι συνήθειες τους αλλάζουν πολύ πιο εύκολα-και γρήγορα-όταν επικρατούν συνθήκες μεγάλης αναταραχής.

Μια μελέτη του 2018 στο πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, στην Ελβετία, που έδωσε σε άτομα που προσωρινά δεν μπορούσαν να οδηγήσουν ηλεκτρικά ποδήλατα, έδειξε ότι οι ίδιοι άνθρωποι άρχισαν να χρησιμοποιούν το αυτοκίνητο τους πολύ λιγότερο, αφότου το πήραν πίσω.

Στο ίδιο συμπέρασμα έφτασε και ένα πείραμα που έγινε το 2001, από το πανεπιστήμιο του Κιότο. Οταν ένας αυτοκινητόδρομος έκλεισε, οι οδηγοί αναγκάστηκαν να πάρουν τα μέσα μαζικής μεταφοράς, κάτι που αρκετοί από αυτούς συνέχισαν να κάνουν ακόμη και όταν ο αυτοκινητόδρομος άνοιξε και πάλι.

Ετσι, ο κορονοϊός, πέρα από την προσωρινή ανάσα που έδωσε στο περιβάλλον, λόγω των καταστροφικών συνεπειών που προξένησε, έδειξε πως τα κράτη μπορούν να συνεργαστούν μπροστά σε μία παγκόσμια απειλή.

Μπορεί, τότε, κανείς να αναρωτηθεί για ποιον λόγο δεν έχουν παρθεί παρόμοιες δράσεις για να προστατευτεί ο πλανήτης, αλλά τουλάχιστον βλέπουμε στην πράξη πως οι περισσότεροι ηγέτες και πολίτες είναι διατεθειμένοι να προσαρμοστούν σε νέες συνθήκες, ακόμη και αν στην ουσία δεν έχουν άλλη επιλογή.

Προφανώς, λοιπόν, κανείς δεν θα ήθελε η ατμοσφαιρική ρύπανση να μειωθεί λόγω μιας πανδημίας με χιλιάδες θύματα, αλλά τέτοιες περιστάσεις αναγκάζουν την παγκόσμια οικονομία και την ανθρωπότητα να κάνουν μια νέα αρχή, που αυτή τη φορά ίσως να είναι λίγο πιο φιλική στον πλανήτη και στους απογόνους μας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News