Ο Κερκ Ντάγκλας πέθανε. Στα 103 του. Πλήρης ημερών, όπως συνηθίζουμε να λέμε, αλλά τι ημερών! Ο Κερκ Ντάγκλας υπήρξε ένας θρύλος του Χόλιγουντ, αλλά αυτό ίσως είναι υποδήλωση. Ο Κερκ Ντάγκλας υπήρξε κάτι πολύ περισσότερο.

Αρκεί να διαβάσει κανείς το πώς ανήγγειλε τον θάνατό του ο γιος του, Μάικλ Ντάγκλας, στο Facebook. «Με τεράστια θλίψη τα αδέλφια μου και εγώ ανακοινώνουμε ότι ο Κερκ Ντάγκλας μας άφησε σήμερα σε ηλικία 103 ετών. Για τον κόσμο, ήταν ένας θρύλος, ένας ηθοποιός της χρυσής εποχής των κινηματογραφικών ταινιών, ένας ανθρωπιστής η δέσμευση του οποίου στη δικαιοσύνη και στις υποθέσεις στις οποίες πίστευε τον μετέτρεψαν σε πρότυπο και πηγή έμπνευσης για όλους μας. Αλλά για εμένα και τ’ αδέλφια μου, τον Τζόελ και τον Πίτερ, ήταν απλά ο μπαμπάς, για την Κάθριν ένας θαυμάσιος πεθερός, για τα εγγόνια και τον δισέγγονό του ένας αγαπητός παππούς, για τη σύζυγό του, Αν, ένας υπέροχος σύζυγος. Ο Κερκ έζησε καλά και αφήνει μια κληρονομιά στο σινεμά που θα κρατήσει για τις γενιές που έρχονται και μια ιστορία ως φιλάνθρωπος που εργάστηκε για να βοηθήσει τα κοινά και να φέρει την ειρήνη στον πλανήτη. Επιτρέψτε μου να τελειώσω με τις λέξεις που του είπα για τα τελευταία γενέθλιά του και που πάντα θα παραμείνουν αλήθεια. Μπαμπά, σ ‘αγαπώ τόσο πολύ και είμαι τόσο υπερήφανος που είμαι ο γιος σου».

Ο Μάικλ Ντάγκλας, άλλος σπουδαίος του Χόλιγουντ αυτός, 75αρης πια, φρόντισε να βάλει μια φωτογραφία του πατέρα του από την εποχή της δόξας και μετά κάποιες των τελευταίων γενεθλίων του. Ακόμα και ο άνθρωπος με την πιο ζωηρή φαντασία στη Γη, τον Δεκέμβριο του 1916, όταν γεννιόταν στη Νέα Υόρκη ο Ισούρ Ντανιέλοβιτς, παιδί ρωσοεβραίων εμιγκρέδων, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι ο θάνατός του θα ανακοινωνόταν σε κάτι μαγικό όπως το Internet. O Ισούρ που έγινε Κερκ έζησε να το δει και αυτό.

Οπως και πολλά, πάρα πολλά άλλα. Να δει πολέμους και κοινωνίες να αλλάζουν, να κάνει ταινίες και να μοιράσει την περιουσία του –έδωσε πάνω από 200 εκατ. δολάρια σε φιλανθρωπίες. Και πολλές γενιές να μεγαλώσουν μαζί του, με τα φιλμ του αλλά και τα όσα εξέπεμψε, με τους ρόλους αλλά και το παράδειγμά του.

«Σε αυτά τα 100 χρόνια της ζωής μου δεν έχασα ποτέ το χιούμορ μου. Οταν απέκτησα πρόβλημα στη φωνή –και τι μπορεί να κάνει ένας ηθοποιός χωρίς φωνή;– πρότεινα σε όλους τους φίλους μου παραγωγούς να επιστρέψουμε στον βωβό κινηματογράφο» είχε πει όταν έφτανε τα 100.

Πίσω από το σκληρό, γοητευτικό πρόσωπο του Ντάγκλας κρυβόταν ένας άνθρωπος με χιούμορ και ενσυναίσθηση, ένα πρότυπο άνδρα που δύσκολα βρίσκεις πια, όχι μόνο στις ταινίες αλλά και στην πραγματικότητα του Χόλιγουντ.

Το να μνημονεύσεις τον ρόλο του στον «Σπάρτακο» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, ως αυτόν που τον καθιέρωσε ως θρύλο της Εβδομης Τέχνης, είναι μάλλον άδικο. Υποτιμάς το ερμηνευτικό του μεγαλείο. Υπήρξε συγκλονιστικός, ας πούμε, στο καταπληκτικό αντιπολεμικό δράμα «Σταυροί στο Μέτωπο» (1957), πάλι του Κιούμπρικ, αλλά και στο προφητικό φιλμ «Το Τελευταίο Ατού» («Ace in the Hole», 1951) του Μπίλι Γουάιλντερ.

Η πρώτη ταινία είναι ίσως η καλύτερη καταγραφή της τρέλας, του κυνισμού και της φρίκης στα χαρακώματα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μια τόσο χειρουργικά ακριβής επίθεση στον μιλιταρισμό, που η Γαλλία έκανε 20 χρόνια να επιτρέψει την προβολή του φιλμ.

Η δεύτερη ταινία είναι ένας προάγγελος της εποχής μας: Ενας παρηκμασμένος δημοσιογράφος καταλήγει σε μια μικρή πόλη και χειραγωγεί την επιχείρηση διάσωσης ενός εγκλωβισμένου σε ορυχείο, ώστε να δημιουργήσει μια δημοσιογραφική επιτυχία· το media circus, ο κυνισμός για τα άσχημα νέα που πουλάνε καλύτερα, ο αμοραλισμός μιας νέας εποχής που τότε μόλις ανέτειλε, είναι όλα εδώ.

Φυσικά, ο Ντάγκλας υπήρξε ένα προϊόν της βιομηχανίας του θεάματος. Χάρη και στο αθλητικό παρουσιαστικό του και την αδιαμφισβήτητη γοητεία του, με το χαρακτηριστικό λακκάκι στο πιγούνι, ήταν ένας εμπορικότατος ηθοποιός.

Η φιλμογραφία του αποτελεί ανθολογία της χολιγουντιανής μηχανής εισπράξεων: «To Αμάρτημα του Παρελθόντος» (Out of the Past, 1947), «Φλογισμένα Πάθη» (Champion, 1949), «Αστυνομική Ιστορία» (Detective Story , 1951), «Η Ωραία και το Κτήνος» (The Bad and the Beautiful, 1952), «20 Χιλιάδες Λεύγες Υπό τη Θάλασσα» (20.000 Leagues Under the Sea, 1954), «Η ζωή ενός ανθρώπου» (Lust for Life, 1956), «Αίμα στον Πράσινο Βάλτο» (Gunfight at the O.K. Coral, 1957), «Οι Βίκινγκς» (1958), «Επτά Ημέρες του Μαΐου» (Seven Days in May, 1964).

Ωστόσο, ίσως και πάνω απ’ όλα, ήταν ένας πολιτικοποιημένος ηθοποιός· την εποχή που το να είσαι πολιτικοποιημένος στο Χόλιγουντ είχε απίστευτο κόστος. Ηταν αυτός που επέβαλε στη Universal ως σεναριογράφο του «Σπάρτακου» τον κομμουνιστή Ντάλτον Τράμπο παρά το ανελέητο κυνήγι από τον ΜακΚάρθι και το σύστημά του. Απαίτησε δε να μπει το όνομά του στους τίτλους της ταινίας, σπάζοντας ένα ταμπού της βιομηχανίας· ως τότε ο Τράμπο έβγαζε τα προς το ζην γράφοντας σενάρια για άλλους ή με ψευδώνυμο, ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα. Ο Ντάγκλας είχε πείσει τότε τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο των ΗΠΑ Τζον Κένεντι να παραστεί σε προβολή του φιλμ.

Ο ίδιος πάλεψε και κατάφερε να απεγκλωβιστεί από τα στερεότυπα του χολιγουντιανού αστέρα.

Στο απόγειο της κινηματογραφικής καριέρας του έφυγε από τα στούντιο και ανέβηκε στο θεατρικό σανίδι του Μπρόντγουεϊ, όπου το 1963 πρωταγωνίστησε στο ανατρεπτικό για την εποχή έργο «Στη Φωλιά του Κούκου». Ενθουσιασμένος από το βάθος του έργου και των χαρακτήρων, προσπάθησε να πείσει το Χόλιγουντ να γυριστεί σε ταινία. Συνάντησε το κατηγορηματικό «όχι» των παραγωγών.

Επρεπε να περάσουν 12 χρόνια και να βρεθεί ένας νεαρός τολμηρός παραγωγός για να μεταφέρει τη «Φωλιά του Κούκου» (1975) στη μεγάλη οθόνη. Ηταν ο γιος του, ο Μάικλ Ντάγκλας, που από μικρός έζησε στο Χόλιγουντ, δίπλα στον πατέρα του.

Ο Μάικλ δεν του έδωσε τον ρόλο –«μου είπε ότι με θεωρεί μεγάλο» έχει πει ο Κερκ–, τον πήρε ο Τζακ Νίκολσον και έφυγε με το πρώτο του Οσκαρ. Οπως Οσκαρ πήρε και ο Μάικλ για την Καλύτερη Ταινία. Ο Κερκ Ντάγκλας δεν πήρε ποτέ του Οσκαρ. Προτάθηκε τρεις φορές –«Champion» (1949), «The Bad and the Beautiful» (1952), «Lust for Life» (1956)– χωρίς να το κερδίσει ποτέ.

Το 1995, ένα τέταρτο του αιώνα προτού τελικά φύγει από τον μάταιο τούτο κόσμο, η Ακαδημία του απένειμε Τιμητικό Οσκαρ για τα 50 χρόνια παρουσίας ως δημιουργική και ηθική δύναμη στον κόσμο του κινηματογράφου –τον είχε παρουσιάσει ο μέγας Στίβεν Σπίλμπεργκ.

Το 2011, σε ηλικία 94 ετών και με δυσκολία να βαδίσει και να μιλήσει, είχε το θάρρος να παρουσιάσει το Οσκαρ Β’ γυναικείου ρόλου. Τότε γύρισε προς την πανέμορφη Αν Χάθαγουεϊ και της είπε φλερτάροντας: «Πού ήσουν εσύ όταν έκανα ταινίες;».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News