Αποχαιρετώντας τον Βασίλη Βασιλικό (1934 – 2023)
Αποχαιρετώντας τον Βασίλη Βασιλικό (1934 – 2023)
Ηταν ο συγγραφέας του «Ζ», ανάμεσα σε τόσα άλλα, δεκάδες, σπουδαία βιβλία. Μια συνείδηση της μεταπολεμικής Ελλάδας και της ελληνικότητας, μολονότι έζησε και εργάστηκε επί δεκαετίες στα ξένα. Ο άνθρωπος με το καπέλο και τη σύγχρονη σκέψη ως τη δύση της ζωής του. Ο Βασίλης Βασιλικός, πολυβραβευμένος και πολυγραφότατος –το έργο του ξεπερνά τα 120 αυτοτελή έργα– λογοτέχνης και πολιτικός, άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 89 ετών.
Ο Βασίλης Βασιλικός γεννήθηκε στην Καβάλα στις 18 Νοεμβρίου 1934, γιος του δικηγόρου Νικολάου Βασιλικού (1899-1987), ο οποίος διετέλεσε βουλευτής με το Κόμμα των Φιλελευθέρων το 1936.
Κατά τη διάρκεια της βουλγαρικής κατοχής στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η οικογένεια του Βασιλικού αναγκάστηκε να μετακομίσει στη Θεσσαλονίκη, όπου έμεινε έως το 1957. Φοίτησε στο Κολέγιο «Ανατόλια» και σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Συνέχισε τις σπουδές του στις ΗΠΑ στον τομέα της τηλεόρασης (σεναριολογία στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ και τηλεσκηνοθεσία στη Σχολή της RCA στην Νέα Υόρκη), από το 1959 έως το 1961. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, παράλληλα με την συγγραφική του δραστηριότητα, εργάστηκε ως σεναριογράφος και βοηθός σκηνοθέτη σε ελληνικές και διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές.
Στα ελληνικά γράμματα πρωτοεμφανίστηκε το 1949 δημοσιεύοντας ποιήματά του στην εφημερίδα «Μακεδονία», ενώ έγραψε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Τα Σιλό», που αναφέρεται στην βουλγαρική κατοχή της πατρίδας του (1941-1944) και εκδόθηκε αρκετά χρόνια αργότερα. Το 1953, εξέδωσε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο «Η διήγηση του Ιάσονα», με θεματολογία από την αρχαία ελληνική γραμματεία, που επαινέθηκε ιδιαίτερα από την κριτική.
Το 1956, εξέδωσε το μυθιστόρημα «Θύματα Ειρήνης», ένα χρονικό για τους νέους της Θεσσαλονίκης και την εξέγερσή τους. Μετά την επάνοδό του από τις ΗΠΑ, κυκλοφόρησε η τριλογία του «Το Φύλλο», «Το Πηγάδι» και «Τ’ Αγγέλιασμα» (1961), η οποία τον επόμενο χρόνο τιμήθηκε με το «Βραβείο των Δώδεκα» (Ουράνη).
Η τριλογία του αυτή θεωρείται από την κριτική ως η κορυφαία συνεισφορά του στα ελληνικά γράμματα. Με το έργο αυτό, «ο Βασιλικός εξέφρασε με καινούργια, μοντέρνα γλώσσα, μια γλώσσα πυκνή και πολυσήμαντη, τη διάλυση, τη σύγχυση, την απογοήτευση, τη διαμαρτυρία, τη φυγή – ό,τι χαρακτηρίζει και ό,τι αποτελεί την τέταρτη διάσταση της αινιγματικής εποχής του» (Λίνος Πολίτης).
Το 1966, εκδόθηκε το μυθιστόρημα που έμελλε να γίνει το πιο διάσημο έργο του. Το «Ζ: Φανταστικό ντοκιμαντέρ ενός εγκλήματος», αναφέρεται στην δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη από παρακρατικούς το 1963 στη Θεσσαλονίκη –μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Κώστα Γαβρά με τον τίτλο «Ζ» το 1969.
Από το 1967 έως το 1994 ζούσε και εργαζόταν στο εξωτερικό, με ένα διάλειμμα τριών ετών, όταν ανέλαβε καθήκοντα αναπληρωτή γενικού διευθυντή της ΕΡΤ, επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου.
Είχε εργαστεί ως βοηθός σκηνοθέτη σε ξένες παραγωγές, ως σκηνοθέτης ντοκιμαντέρ, ως σεναριογράφος, ως επιμελητής σεναρίων, εισηγητής σεναρίων στην Arte, δημοσιογράφος και συγγραφέας. Είχε συνεργαστεί με τον Νίκο Κούνδουρο για το σενάριο της ταινίας «Μικρές Αφροδίτες».
Το 1977 έλαβε το βραβείο «Premio Mediterraneo Internazionale» στο Παλέρμο της Σικελίας για το μεταφρασμένο και στα ιταλικά μυθιστόρημά του «Ο Μονάρχης» (1974). Το 1980 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (ο ίδιος δεν το αποδέχτηκε) για το έργο του «Το τελευταίο αντίο», μια ερωτική ιστορία-αναφορά στη ζωή του με τη σύντροφό του Μιμή, η οποία είχε εγκαταλείψει τα εγκόσμια. Αυτό το μυθιστόρημα μεταφέρθηκε στην τηλεόραση το 1995 (Mega) με πρωταγωνιστές την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και τον Γιώργο Κιμούλη.
Το 1981, επί κυβερνήσεως Ανδρέα Παπανδρέου, ανέλαβε τη θέση του αναπληρωτή γενικού διευθυντή της ΕΡΤ, από την οποία παραιτήθηκε το 1984. Για χρόνια παρουσίαζε από τη δημόσια τηλεόραση την εκπομπή για το βιβλίο «Αξιον Εστί». Από το 1994 έως το 1996 και από το 2014 έως το 2015 διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων.
Το 1997, με απόφαση της κυβέρνησης του Κώστα Σημίτη, διορίστηκε πρεσβευτής της Ελλάδας στην UNESCO και παρέμεινε στη θέση αυτή έως το 2004.
Ο Βασίλης Βασιλικός είχε τοποθετηθεί επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας της εκλογικής συνεργασίας Πράσινοι – Δημοκρατική Αριστερά στις βουλευτικές εκλογές του 2015, καθώς και στις βουλευτικές εκλογές του 2019, αυτή τη φορά όμως με τον ΣΥΡΙΖΑ, με τον οποίο και εξελέγη.
Σύμφωνα με την UNESCO ήταν ένας από τους 10 πιο μεταφρασμένους έλληνες συγγραφείς.
H είδηση του θανάτου του Βασίλη Βασιλικού σκόρπισε θλίψη στον πολιτικό κόσμο της χώρας.
Αντίο από τον πολιτικό κόσμο
Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπουλου αποχαιρέτησε με συγκίνηση τον Βασίλη Βασιλικό, αναφερόμενη στην πληθωρική και πολυδιάστατη προσωπικότητα του, καθώς και στο πλούσιο έργο του, που αφήνει παρακαταθήκη στους νεότερους.
Όπως επεσήμανε σε σχετική ανάρτηση της στο Facebook:
«Πληθωρική, πολυδιάστατη προσωπικότητα, τολμηρός δημιουργός που κινήθηκε στο μεταίχμιο ιστορίας και μυθοπλασίας, ευαίσθητος δέκτης των σημάτων της επικαιρότητας και ικανός να τα ερμηνεύσει, ο Βασίλης Βασιλικός σφράγισε με το σπινθηροβόλο του πνεύμα, το έργο και την παρουσία του τα γράμματα, τον κινηματογράφο, την τηλεόραση, την πολιτική. Ήταν εκείνος που εισήγαγε στην πεζογραφία μας τη λογοτεχνία του ντοκουμέντου, γράφοντας το μυθιστόρημα-σταθμό ”Ζ”, με θέμα τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, ένα από τα διασημότερα ελληνικά βιβλία παγκοσμίως. Αντιστάθηκε στη χούντα των συνταγματαρχών και υπήρξε σε όλη του τη ζωή γνήσιος κοσμοπολίτης, με βαθύ αποτύπωμα στην πνευματική και την πολιτική μας ζωή. Όλοι εμείς που μεγαλώσαμε με τα βιβλία του, αλλά και οι νεότεροι που τον ανακαλύπτουν με ολοένα αυξανόμενο ενδιαφέρον, τον αποχαιρετούμε με συγκίνηση».
«Με θλίψη πληροφορήθηκα τον θάνατο του Βασίλη Βασιλικού, μιας προσωπικότητας με ανεξίτηλη σφραγίδα στην ελληνική, αλλά και στην παγκόσμια λογοτεχνία. Ευτύχησε, άλλωστε, να είναι από τους πιο πολυμεταφρασμένους πεζογράφους μας. Και, πάντα, μία φωνή που τιμούσε την Ελλάδα και πέρα από τα σύνορά μας», έγραψε σε ανάρτησή του στο Facebook ο Κυριάκος Μητσοτάκης για την απώλεια του Βασίλη Βασιλικού.
«Ο Βασιλικός ήταν ένας αριστοτέχνης αφηγητής που για δεκαετίες ύφαινε ιστορίες οι οποίες γοήτευαν, οξύνοντας τον προβληματισμό του αναγνώστη. Υπήρξε, όμως, και ένας ενεργός πολίτης. Πολέμιος της δικτατορίας και, αργότερα, συμμέτοχος στην οικοδόμηση της Δημοκρατίας, την οποία υπηρέτησε και ως βουλευτής.
Αν και σε διαφορετικούς πολιτικούς χώρους, ανέκαθεν είχε τον σεβασμό μου για την προσφορά του στα γράμματα, όσο και για την πίστη του στις αρχές της ελευθερίας και της ισότητας. Τον ίδιο σεβασμό καταθέτω και σήμερα, μαζί με τα συλλυπητήριά μου στη σύζυγο και την κόρη του», πρόσθεσε ο Πρωθυπουργός.
Τη θλίψη του για την εκδημία «του σπουδαίου ανθρώπου» και «μεγάλου ελληνα συγγραφέα» Βασίλη Βασιλικού, εξέφρασε ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, Κωνσταντίνος Τασούλας.
Όπως σημείωσε σε σχετική δήλωσή του, ο Βασίλης Βασιλικός αποτέλεσε έναν από τους γνωστότερους Έλληνες συγγραφείς παγκοσμίως, καθώς σύμφωνα με τα δεδομένα της UNESCO, είναι ένας από τους 10 πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς, με τα βιβλία του να έχουν εκδοθεί σε 33 γλώσσες ανά τον κόσμο, καθώς και στη γραφή Μπράιγ. Στο πλούσιο και πολυποίκιλο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνονται: μυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, θεατρικά έργα και ποίηση, ενώ υπήρξε επίσης μεταφραστής σημαντικών συγγραφέων.
Από τα κορυφαία έργα του θεωρείται στο «Ζ», το οποίο έγινε σύμβολο του αντιδικτατορικού αγώνα και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον Κώστα Γαβρά προκαλώντας παγκόσμια συγκίνηση.
Σύμφωνα με τον Κ. Τασούλα, «εκτός από το σπουδαίο έργο του στον πολιτισμό, ο Βασίλης Βασιλικός ξεχώρισε και για την ενασχόλησή με τα κοινά.: Στις εκλογές του 2019 ως επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ την περίοδο 2019-2023, συνέβαλε αποφασιστικά στις προσπάθειες της Βουλής των Ελλήνων για την αναβάθμιση του πολιτισμού στη χώρα μας. Ο πολιτισμός αποτέλεσε και το επίκεντρο του έργου του την τριετία 1981-1984 ως αναπληρωτής γενικός διευθυντής της ΕΡΤ αλλά και ως πρέσβης της Ελλάδας στην UNESCO την περίοδο 1996-2004. Ήταν μέχρι σήμερα αντιπρόεδρος του Μορφωτικού Ιδρύματος της Ε.Σ.Η.Ε.Α.»
Με τη δήλωσή του, ο κ. Τασούλας εξέφρασε τα ειλικρινή συλλυπητήριά του «στη σύζυγο του σπουδαίου αυτού ανθρώπου διάσημη υψίφωνο, Βάσω Παπαντωνίου και την κόρη του».
Το δικό του αποχαιρετισμό στον Βασίλη Βασιλικό απηύθυνε ο Αλέξης Τσίπρας με ανάρτηση του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Ο φίλος, ο σύμβουλος, ο σύντροφος Βασίλης Βασιλικός έφυγε για το μεγάλο ταξίδι. Θα λείψει στην Ελλάδα, την Αριστερά, την Τέχνη. Θα μας λείψει. Αφήνει όμως πίσω του το τεράστιο συγγραφικό του έργο, που έκανε με απαράμιλλο τρόπο το δράμα, τις αγωνίες και τους αγώνες του λαού μας υπόθεση των λαών του κόσμου. Αφήνει το Ζ, παγκόσμιο σύμβολο αντίστασης και ελευθερίας. Αφήνει την πράξη της αφοσίωσης στον άνθρωπο, την ελευθερία, και τη δικαιοσύνη», τόνισε ο πρώην Πρωθυπουργός και πρώην πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο κ. Τσίπρας σημείωσε ότι είναι υπερήφανος και ευγνώμων «που πορευτήκαμε μαζί σε δύσκολες μέρες», «που μας έδεσε η αμοιβαία εκτίμηση και αγάπη», «που έδωσε στον ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, ως βουλευτής Επικρατείας, τη δική του σεμνή προσφορά».
«Καλό σου ταξίδι σύντροφε Βασίλη», κατέληξε.
Ο Βασίλης Βασιλικός είναι από τους λίγους που κατάφεραν να αποτυπώσουν τον αιώνα τους τόσο ανεξίτηλα, σημείωσε μεταξύ άλλων ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Στέφανος Κασσελάκης σε ανάρτηση του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τον θάνατο του πολυβραβευμένου συγγραφέα.
«Με βαθύ σεβασμό αποχαιρετούμε τον σπουδαίο Έλληνα συγγραφέα, Βασίλη Βασιλικό. Άφησε μοναδικό στίγμα στον χώρο των Γραμμάτων και των Τεχνών, με τα βιβλία του να μεταφράζονται σε 33 γλώσσες σε όλον τον κόσμο, καθιστώντας τον έναν από τους πιο μεταφρασμένους Έλληνες συγγραφείς με παγκόσμια αναγνώριση», ανέφερε το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής στο συλλυπητήριο μήνυμά του για τον θάνατο του Βασίλη Βασιλικού.
«Τα έργα του διατρέχουν τη νεότερη ελληνική ιστορία και απέδωσαν τη συλλογική συνείδηση για κρίσιμα γεγονότα. Η “Τριλογία”, το “Ζ” για τη δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη, αποτελούν λογοτεχνικά ορόσημα σε μια συγγραφική διαδρομή, που πλούτισε τον ελληνικό πολιτισμό. Βαθιά δημοκράτης και ενεργός πολίτης αφήνει μία πολύτιμη παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές Ελλήνων και θα μνημονεύεται για πάντα. Ειλικρινή συλλυπητήρια στους οικείους του».
«Αποχαιρετούμε με μεγάλη θλίψη και σεβασμό τον πολυτάλαντο Βασίλη Βασιλικό, συγγραφέα του εμβληματικού ”Ζ” για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, που έγινε ταινία με σπουδαίους συντελεστές και μουσική του Μίκη Θεοδωράκη» ανέφερε, μεταξύ άλλων, το ΚΚΕ σε ανακοίνωσή του για τον θάνατο του Βασίλη Βασιλικού.
Ακολουθήστε το Protagon στο Google News
-
Αν βγείτε έξω θα δείτε το ΠΑΣΟΚ να επιστρέφει
6 Οκτωβρίου 2024, 12:16
