Ηταν η φωνή της Καλύψο, αυτού του μουσικού υποείδους που συνεπήρε στα 50s τις ΗΠΑ και έπειτα όλον τον πλανήτη, αλλά και εκείνος που θα τραγουδούσε δίπλα στη Νανά Μούσχουρη και στα ελληνικά: «Ερή, Ερήνη, πού, Ερήνη πού Ερήνη πού ‘σουν το πρωί». Ηταν ο χολιγουντιανός αστέρας του σινεμά, αλλά και ο εμβληματικός υπέρμαχος των πολιτικών δικαιωμάτων των μειονοτήτων στις ΗΠΑ, ίσως τελικά κυρίως αυτό: ήταν ένας ακάματος αγωνιστής που αφιέρωσε το ταλέντο του για να κάνει τον κόσμο μας καλύτερο. Ο Χάρι Μπελαφόντε, ένας από τους γίγαντες του 20ου αιώνα, έφυγε από τη ζωή, το πρωί της Τρίτης, στη Νέα Υόρκη. Ηταν 96 ετών.

Ο Μπελαφόντε ήταν τραγουδιστής, ηθοποιός και αυτά από μόνα τους θα αρκούσαν για να τον κατατάξουν στους μεγάλους μιας ολόκληρης γενιάς —το προσωπικό άλμπουμ «Calypso», το 1956, ήταν το πρώτο που πούλησε πάνω από ένα εκατ. αντίτυπα στην ιστορία της δισκογραφίας.

Ήταν όμως και ένας ενθουσιώδης και συνειδητοποιημένος ακτιβιστής, ο συνοδοιπόρος και σύμβουλος του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, την εποχή που το να είσαι ταγμένος σε έναν τέτοιο αγώνα είχε τεράστιο προσωπικό κόστος. Ήταν προγραμμένος στις λίστες του διαβόητου Τζόζεφ ΜακΚάρθι, αλλά κανείς δεν μπορούσε να κάμψει το αδάμαστο πνεύμα του, ούτε φυσικά να περιορίσει το απίστευτο ταλέντο του.

Την ώρα που ο κόσμος τον αποκαλούσε «Βασιλιά της Καλύψο», μετά την εντυπωσιακή επιτυχία του «The Banana Boat Song (Day-O)» το 1956 και τον αναγνώριζε ως κινηματογραφικό αστέρα μετά τους ρόλους του στο μιούζικαλ «Carmen Jones» (1954) και βεβαίως στο «Island in the Sun» (1957), εκείνος συντηρούσε την οικογένεια του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, πλήρωνε ακόμα και τις εγγυήσεις για να τον βγάζει από το κρατητήριο, ενώ συγκέντρωνε χρήματα και κινητοποιούσε το ενδιαφέρον του Χόλιγουντ για τις δράσεις υπέρ των πολιτικών δικαιωμάτων των Αφροαμερικανών ακόμα και βαθιά στον συντηρητικό αμερικανικό Νότο.

Oπως επεσήμανε το CNN, o Μπελαφόντε επέμεινε να ρισκάρει ολόκληρη την καριέρα του, ακόμα και τη ζωή του τουλάχιστον μία φορά, προσπαθώντας να βοηθήσει τον αγώνα των Αφροαμερικανών για πολιτικά δικαιώματα: συγκέντρωνε χρήματα και κινητοποιούσε τους φίλους του από την Τέχνη, ενώ παράλληλα ήταν φίλος πια του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, ο οποίος συχνά έμεινε στο διαμέρισμα του τραγουδιστή στη Νέα Υόρκη.

«Μου έκαναν συχνά την εξής ερώτηση: “Πότε ως καλλιτέχνης αποφασίσατε να γίνετε ακτιβιστής;”», είχε πει κάποτε. «Η απάντησή μου σε αυτή την ερώτηση είναι ότι ήμουν ακτιβιστής πολύ προτού γίνω καλλιτέχνης. Και τα δύο υπηρετούν το άλλο, αλλά ο ακτιβισμός έρχεται πρώτος».

Το 1964, μαζί με τον φίλο και συνάδελφό του στην ηθοποιία Σίντνεϊ Πουατιέ ταξίδεψαν στην πολιτεία του Μισισίπι για να παραδώσουν 70.000 δολάρια που θα χρηματοδοτούσαν δράσεις για να εγγραφούν οι Αφροαμερικανοί στους εκλογικούς καταλόγους. Ο Μπελαφόντε είχε διηγηθεί πως μια ομάδα της Κου Κλουξ Κλαν τους καταδίωξε, πυροβολώντας τους. Γλίτωσαν και τελικά παρέδωσαν τα χρήματα.

«Οποτε είχαμε πρόβλημα, ο Χάρι ερχόταν να μας βοηθήσει», είχε γράψει η Κορέτα Σκοτ Κινγκ, η χήρα του εμβληματικού αγωνιστή, στα απομνημονεύματά της.

Ο Μπελαφόντε είχε γνωρίσει τον Κινγκ σε μια εκκλησία στη Νέα Υόρκη. «Θα μιλούσαμε για λίγα λεπτά, αλλά καταλήξαμε να συζητάμε για ώρες. Αφοσιώθηκα στον αγώνα του, στη αποστολή του» είχε πει ο ίδιος ο Μπελαφόντε, ο οποίος θα έφτανε να (επι)βάλει τον MLK στα σπίτια όλης της Αμερικής: τον Φεβρουάριο του 1968, ως έκτακτος παρουσιαστής του «The Tonight Show» του NBC, στη θέση του σπουδαίου Τζόνι Κάρσον, είχε πάρει συνέντευξη από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ — δύο μήνες μετά ο ηγέτης του κινήματος θα έπεφτε νεκρός.

Αλλά ας το σκεφτούμε και λίγο ανάποδα: ποιος μη λευκός θα μπορούσε το 1968 να γίνει παρουσιαστής σε ένα σόου του NBC; Μόνο ο Χάρι Μπελαφόντε που είχε καταφέρει να γκρεμίσει τόσα τείχη φυλετικών διακρίσεων και που για χάρη του το δίκτυο ανεχόταν την αποχώρηση των χορηγών που διαμαρτύρονταν επειδή σε ένα άλλο σόου η λευκή Πετούλα Κλαρκ είχε τολμήσει να τον πιάσει από το μαύρο του μπράτσο. Εκείνη την εβδομάδα του Φεβρουαρίου του 1968, από το στούντιο του NBC και απέναντι σε έναν μαύρο που κάνει τις ερωτήσεις θα περνούσαν ο Πολ Νιούμαν αλλά και ο γερουσιαστής και υποψήφιος τότε για το προεδρικό χρίσμα των Δημοκρατικών Ρόμπερτ Κένεντι — λίγους μήνες μετά και εκείνος θα έπεφτε νεκρός.

Ο Μπελαφόντε, γεννημένος στο Χάρλεμ από φτωχούς τζαμαϊκανούς μετανάστες το 1927, παντρεμένος τρεις φορές και πατέρας τεσσάρων παιδιών, έζησε στην εποχή των άκρων.

Ηταν ο σύνδεσμός μας με τη μουσική του Τσάρλι Πάρκερ και του Μάιλς Ντέιβις —ο θρύλος θέλει το ντεμπούτο του στη μουσική να γίνεται σε ένα νεοϋορκέζικο κλαμπ, με την μπάντα του Πάρκερ κάποια στιγμή στη δεκαετία του 1940. Επαιξε σε εμπορικά φιλμ, δοκίμασε πολλά μουσικά είδη, βοήθησε ταλέντα όπως τον Μπομπ Ντίλαν και επέμεινε στην πολιτική δράση: κατά του Απαρτχάιντ, κατά του αμερικανικού εμπάργκο στην Κούβα του Φιντέλ Κάστρο, ή ακόμα και κατά του πολέμου στο Ιράκ, όταν πια είχε περάσει η δόξα του.

Ήταν ένα σύμβολο του 20ου αιώνα. Που με τον χαμό του μοιάζει να «λιγοστεύει» όλο και περισσότερο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News