«Συνηθίζω να περιγράφω την πεσκανδρίτσα σαν σατανική πατάτα» λέει ο Τζέημς Μακλέιν, στέλεχος του τομέα Ιχθυολογίας στο φημισμένο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, ο οποίος, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά της η εφημερίδα Guardian, πιστεύει ότι ανακαλύφθηκε ένα μέχρι πρότινος άγνωστο είδος πεσκανδρίτσας.

Το μυστηριώδες ψάρι έχει σφαιρικό σχήμα, με παρουσία σβόλων. Ενα μακρύ δόντι με λαμπερή άκρη φυτρώνει από το μέτωπό του, παρασύροντας το θήραμα στα μεγάλα, γεμάτα με κοφτερά δόντια, σαγόνια του.

Αν η εμφάνισή τους μοιάζει τουλάχιστον περίεργη, τότε η μέθοδος αναπαραγωγής που έχουν αναπτύξει ορισμένα είδη πεσκανδρίτσας –γνωστή ως σεξουαλικός παρασιτισμός– είναι ακόμη πιο αλλόκοτη.

Η πεσκανδρίτσα ζει στην αποκαλούμενη «ζώνη του λυκόφωτος», τις περιοχές του ωκεανού με βάθος από 1.000 έως 4.000 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, όπου το φως του Ηλιου δεν φτάνει, ωστόσο φιλοξενούνται πλούσιας βιοποικιλότητας οικοσυστήματα. Υπάρχουν τουλάχιστον 170 είδη πεσκανδρίτσας, τα περισσότερα από τα οποία ζουν στα βάθη της «ζώνης του λυκόφωτος».

Σεξ με έναν βρικόλακα

Η αλήθεια για τη σεξουαλική ζωή της πεσκανδρίτσας αποκαλύφθηκε το 1925 από τον Τσαρλς Τέιτ Ρέγκαν, έναν ιχθυολόγο στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου. Οταν οι επιστήμονες είδαν μικρού μεγέθους πεσκανδρίτσες κολλημένες πάνω σε μεγαλύτερα ψάρια του ίδιου είδους, υπέθεσαν ότι επρόκειτο για νεαρής ηλικίας πεσκανδρίτσες κολλημένες στις μητέρες τους. Οταν όμως άλλα δείγματα αυτών των μικρών ψαριών βρέθηκαν μόνα τους, θεωρήθηκε ότι ανήκαν σε άλλα γνωστά είδη πεσκανδρίτσας.

Σε ορισμένα είδη πεσκανδρίτσας, συμπεριλαμβανομένου ενός πολύ σπάνιου (Himantolophus melanolophus), το μικρό αρσενικό ακολουθεί ένα θηλυκό και το δαγκώνει. Αυτό προκαλεί την απελευθέρωση ωαρίων, με το αρσενικό να τα γονιμοποιεί και στη συνέχεια να κολυμπάει σε αναζήτηση άλλου συντρόφου.

Σε κάποια άλλα είδη το σεξ λαμβάνει πιο στενές και μόνιμου χαρακτήρα επαφές, που παραπέμπουν σε… βρικόλακα. Το αρσενικό κολλάει πάνω σε ένα θηλυκό, οι ιστοί των σωμάτων τους συγχωνεύονται και δεν το αφήνει ποτέ. Μόνον έτσι το αρσενικό αναπτύσσει ένα ζευγάρι όρχεις και ωριμάζει σεξουαλικά. «Συνδέεται με την παροχή αίματός της και τρέφεται με τα θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στο αίμα της, σαν ένα μικρό βαμπίρ», εξηγεί ο Μακλέιν. Αυτή η κατά τους ειδικούς ακραία στρατηγική ζευγαρώματος της πεσκανδρίτσας εντοπίστηκε και καταγράφηκε μόλις το 2018.

Μια θηλυκή πεσκανδρίτσα μπορεί να προσελκύσει αρκετά αρσενικά. «Το ρεκόρ που εγώ γνωρίζω είναι οκτώ», λέει ο Μακλέιν. Σε ορισμένα είδη, τα αρσενικά στερεώνονται συνήθως κοντά στο πίσω μέρος του θηλυκού, από όπου απελευθερώνονται τα αυγά. Αλλα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αναζητούν μόνιμη προσκόλληση, σφίγγουν τα θηλυκά σε οποιοδήποτε σημείο, συμπεριλαμβανομένου του κεφαλιού, ακόμη και του λαμπερού δολώματος που διαθέτει το ψάρι. Μερικές φορές, οι επιστήμονες πρατηρούν αρσενικά προσκολλημένα σε ένα θηλυκό διαφορετικού είδους. «Δεν ξέρω αν αυτό δηλώνει απλώς απόγνωση ή εσφαλμένη ταυτοποίηση», σημειώνει η Μακλέιν

Μια μελέτη του 2020 αποκάλυψε ότι, για να υιοθετήσει τους παρασιτικούς συντρόφους της, η θηλυκή πεσκανδρίτσα περιορίζει ή και απενεργοποιεί εντελώς το ανοσοποιητικό της σύστημα. Μεταβάλλοντας τα γονίδια που εμπλέκονται στην ανίχνευση ξένων κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που παράγουν αντισώματα, τα θηλυκά δεν αντιδρούν στα αρσενικά που κάνουν… ωτοστόπ και μάλλον τα αποδέχονται ως μέρος του σώματός τους. «Εξακολουθούν να διαθέτουν κάποιας μορφής ανοσοποιητικό σύστημα, αλλά κανείς δεν ξέρει πώς λειτουργεί», αναφέρει ο Μακλέιν

Η ανακάλυψη

Ενα ακόμη νέο είδος πεσκανδρίτσας μπορεί να έχει μόλις ανακαλυφθεί. Σε μια πρόσφατη αποστολή, μέρος του προγράμματος Blue Belt, το οποίο μελετά τα νερά γύρω από τα Υπερπόντια Εδάφη του Ηνωμένου Βασιλείου, ένας μαύρος νεαρός σε μέγεθος μπάλας του γκολφ πιάστηκε στα δίχτυα τράτας στα ανοιχτά της Αγίας Ελένης, στο μέσο του Ατλαντικού.

Ο Μακλέιν συνειδητοποίησε ότι έμοιαζε με λεπτό μπουκέτο λουλούδια. Ανάλογα ανατομικά χαρακτηριστικά έχουν εντοπιστεί μόνο σε ένα είδος ψαριού γνωστού ως «ποδοσφαιρόψαρου» και μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί μόλις έξι ψάρια αυτού του είδους. Σύμφωνα με τον Μακλέιν, αν το μαύρο ψάρι δεν είναι ποδοσφαιρόψαρο, τότε πρόκειται για νέο, άγνωστο είδος πεσκανδρίτσας.

Σε μερικούς μήνες, μόλις το ερευνητικό πλοίο επιστρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα γίνουν οι απαραίτητες μελέτες ταυτοποίησης του ψαριού.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News