Στο κέντρο της Βαρκελώνης κυριαρχεί ασυνήθιστη ησυχία. Το μόνο που ακούγεται είναι τα γέλια των παιδιών που παίζουν και το κελάηδημα των πουλιών. Σαν κάποιος να πάτησε ένα νοητό κουμπί σίγασης για τον θόρυβο από τα αυτοκίνητα.

Δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου κίνηση. Ο χώρος όπου συνήθως στάθμευαν αυτοκίνητα, έχει μετατραπεί σε χώρο για παιχνίδι, μία λωρίδα για τρέξιμο, ένα μεγάλο πεζοδρόμιο και αρκετό πράσινο. Το πείραμα φέρεται να έχει πετύχει.

Τα «σούπερμπλοκ» της Βαρκελώνης είναι ένα δραστικό σχέδιο για να σιγάσει ο θόρυβος και να μειωθεί η ατμοσφαιρική ρύπανση, κάτι που θα μπορούσε να σώσει εκατοντάδες ζωές που διαφορετικά θα μπορούσαν να χαθούν εξαιτίας του μολυσμένου αέρα. Το καινοτόμο πρόγραμμα έχει στόχο να λειτουργήσει και ως παράδειγμα για άλλες πόλεις, έτσι η φήμη του εξαπλώνεται διεθνώς και ταχέως.

Αν δημιουργηθούν 503 «σούπερμπλοκ» θα μειωθεί η ετήσια ρύπανση στην πόλη κατά 23%. Σήμερα υπάρχουν έξι «σούπερμπλοκ» στη Βαρκελώνη, όμως όπως γράφει το BBC σχεδιάζονται εκατοντάδες ακόμη. Αποτελούνται από εννέα υφιστάμενα μπλοκ που ενώνονται μεταξύ τους, σε μια περιοχή που απαγορεύει την είσοδο σε όλα τα οχήματα, εκτός από κάποια που είναι απαραίτητα (τροφοδοσία, μετακομίσεις, κ.ά.), τα οποία κινούνται με μέγιστη ταχύτητα 10 χιλιομέτρων την ώρα. Οι χώροι στάθμευσης για τους κατοίκους είναι υπόγειοι.

Φυσικά δεν είναι όλοι ευχαριστημένοι. Κάποιοι κάτοικοι είναι αντίθετοι στο σχέδιο, είτε επειδή θέλουν να έχουν τα αυτοκίνητά τους έξω από το σπίτι τους είτε επειδή έχουν τοπικές επιχειρήσεις και αισθάνονται ότι το εμπόριο θα επηρεαστεί από τη διακοπή της ροής κυκλοφορίας των οχημάτων.

Ωστόσο, ακόμη δεν πρόλαβε να εφαρμοστεί, υπάρχουν άλλες πόλεις στον κόσμο, όπως το Σιάτλ στις ΗΠΑ, το οποίο «ζήλεψε» και αναμένεται σύντομα να εφαρμόσει κάτι παρόμοιο.

«Τα αυτοκίνητα καταλαμβάνουν περισσότερο από το 60% των δημόσιων χώρων σε μία πόλη» εξηγεί στο BBC η αντιδήμαρχος πολεοδομίας της Βαρκελώνης Ζάνετ Σανζ.

Η ιδέα

Τα «σούπερμπλοκ» ξεκίνησαν ως ιδέα στη Βαρκελώνη το 2016, καθώς πλέον οι πόλεις πρέπει να αλλάξουν ριζικά και να διαχειριστούν τους πόρους και τις προτεραιότητές τους για τη δημιουργία βιώσιμων χώρων για τους επισκέπτες και τους κατοίκους τους.

Πρόσφατη μελέτη που πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal) εκτιμά ότι αν ενταχθούν στο σύστημα 503 ανοιχτά μπλοκ σε ολόκληρη την πόλη, οι μετακινήσεις με Ι.Χ. θα μειωθούν κατά 230.000 αυτοκίνητα την εβδομάδα, καθώς οι άνθρωποι θα χρησιμοποιούν τις δημόσιες συγκοινωνίες, τα ποδήλατα ή θα περπατάνε.

Οπως γράφει το The Conversation, η έρευνα αποκαλύπτει ότι αυτό θα βελτίωνε σημαντικά την ποιότητα του αέρα και τα επίπεδα θορύβου στους δρόμους χωρίς αυτοκίνητα, αλλά θα είχε και σημαντικά οφέλη για την υγεία, ψυχική και σωματική των πολιτών.

Χωρίς αυτοκίνητα τα επίπεδα του διοξειδίου του αζώτου (NO2) στο περιβάλλον θα μειωθούν στο ένα τέταρτο, επιτυγχάνοντας επίπεδα που συμφωνούν με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Μάλιστα, μελέτη αναφέρει ότι θα αποφευχθούν τουλάχιστον 667 πρόωροι θάνατοι που οφείλονται στην ρύπανση του αέρα, τον θόρυβο και τη αύξηση της θερμοκρασίας κάθε χρόνο.

Αναμένεται επίσης να υπάρξουν οφέλη για την ψυχική υγεία. Η πρόσβαση σε τέτοιους χώρους μπορεί να αποτρέψει τη μοναξιά και την απομόνωση – ειδικά μεταξύ των ηλικιωμένων – καθώς οι κοινότητες σχηματίζουν ισχυρότερους δεσμούς και γίνονται πιο ανθεκτικές.

Εμπόδια

Η ιδέα θα μπορούσε δυνητικά να εφαρμοστεί και σε οποιαδήποτε άλλη πόλη, σχολιάζει ο Σαλβαδόρ Ρουέντα, διευθυντής του Οργανισμού Αστικής Οικολογίας της Βαρκελώνης. Παρ’ όλα αυτά, είναι λίγο σύνθετη διαδικασία.

Αλλαγές όπως αυτές απαιτούν μεγάλες επενδύσεις. Ακόμη και όταν οι δρόμοι χωρίς αυτοκίνητο μεταμορφωθούν, οι εναπομείναντες μεγάλοι δρόμοι πιθανότατα θα αποκτήσουν περισσότερη κυκλοφορία.

Θα μπορούσαν επίσης να απαιτηθούν περαιτέρω επενδύσεις σε τοπικές υποδομές, όπως για παράδειγμα η διάνοιξη των γύρω δρόμων για την αντιμετώπιση της αυξημένης κυκλοφορίας ή η εγκατάσταση έξυπνου συστήματος διαχείρισης της κυκλοφορίας – για να αποφευχθεί η σοβαρή συμφόρηση.

Επιπλέον, κάθε φορά που μια τοποθεσία γίνεται πιο επιθυμητή, οδηγεί σε αύξηση της ζήτησης ακινήτων. Οι υψηλότερες τιμές και η αύξηση του ενοικίου θα μπορούσαν δημιουργήσουν μη προσιτές γειτονιές. Αυτό με τη σειρά του θα μπορούσε να οδηγήσει στη χρήση ακινήτων για επενδυτικούς σκοπούς και ενδεχομένως στη μετατόπιση των κατοίκων της περιοχής.

Η Βαρκελώνη είναι μια παλιά και σχετικά καλά σχεδιασμένη ευρωπαϊκή πόλη. Διαφορετικές προκλήσεις υπάρχουν στις αναδυόμενες παγκόσμιες πόλεις της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής και στις νεότερες πόλεις στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία.

Η αντιγραφή όσων έχουν γίνει στη Βαρκελώνη μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη σε τέτοια μέρη και θα απαιτηθούν πολύ μεγαλύτερες αλλαγές. Ομως οι βασικές αρχές των «σούπερμπλοκ», οι πεζοί, οι ποδηλάτες και οι δημόσιοι χώροι υψηλής ποιότητας, μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιαδήποτε πόλη, με κάποιες προσαρμογές.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News