Από την Κυριακή 31 Οκτωβρίου έως την Παρασκευή 12 Νοεμβρίου διεξάγεται στη Γλασκώβη η COP26, η 26η Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, σε μια προσπάθεια για τον καθορισμό ενός πλαισίου, με στόχο τον δραστικό περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, την παροχή βοήθειας σε φτωχές χώρες που είναι ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή και τη σημαντική αύξηση των επενδύσεων σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Αυτά σε επίπεδο κορυφής, εμείς όμως οι απλοί πολίτες τι κάνουμε σε ατομικό επίπεδο;

Στο σπίτι μας, από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, υπήρχαν κάποιοι κανόνες, που όταν ήμουν παιδί, μου φαίνονταν λίαν καταπιεστικοί (όπως, για παράδειγμα, ότι απαγορευόταν να κάνουμε μπάνιο στην μπανιέρα για να μην ξοδεύουμε πολύ νερό). Με εντυπωσίαζε επίσης το γεγονός ότι η γιαγιά μου τακτοποιούσε η ίδια τα ελάχιστα σκουπίδια της: τα απομεινάρια του φαγητού ήταν λιχουδιά για τις κότες της και ό,τι δεν έτρωγαν αυτές οι κυρίες, θαβόταν σε μια γωνιά του κήπου μέχρι να γίνει λίπασμα, οι μεταλλικές κονσέρβες μετατρέπονταν σε γλάστρες, οι εφημερίδες προσάναμμα για το τζάκι και ό,τι ελάχιστο απόμενε καιγόταν μια φορά τον μήνα σε ένα μεγάλο βαρέλι.

Τα ρούχα στην οικογένειά μας ανακυκλώνονταν εξαντλητικά. Τα άμοιρα ξαδελφάκια φορούσαν μονίμως τα ρούχα των μεγαλύτερων, σπάνια έβλεπαν καινούργιο ρούχο, και οι μοδίστρες είχαν πολλή δουλειά κάθε φορά που άλλαζε η εποχή, μεταποιώντας ανδρικά κοστούμια σε γυναικεία ταγιέρ, στενεύοντας, φαρδαίνοντας και αλλάζοντας στυλ ανάλογα με τη μόδα της εποχής. Δουλειά μπόλικη είχαν και οι μανταρίστρες. Αδιανόητο να πετάξεις τις κάλτσες επειδή έφυγε ένας πόντος ή γιατί κάπου σκίστηκε ένα ρούχο. Κρέας τρώγαμε μόνο τις Κυριακές και γλυκό σπάνια. Ολα αυτά στο όνομα της οικονομίας, αλλά και για να μην εξαντληθούν οι πηγές και για να μην μολύνουμε τη γη, όπως μας εξηγούσε ο πατέρας μου, ένας εκ… γενετής οικολόγος.

Μετά ήρθε η εποχή της υπερκατανάλωσης, ωστόσο κάπως ψυχαναγκαστικά πια, δεν μπορέσαμε να ανταποκριθούμε –στις καλές εποχές, η προσωπική μου υπερκατανάλωση γινόταν σε βιβλία και ταξίδια (α ναι, και σε παπούτσια και μακό μπλουζάκια, που ήταν τα φετίχ μου, το ομολογώ ταπεινά). Και μετά ήρθε η εποχή που άρχισαν να χτυπούν τα τύμπανα της περιβαλλοντικής κρίσης, ο ακτιβισμός, η Γκρέτα Τούνμπεργκ και η Τζέιν Φόντα, και οι χίλιες δυο προτάσεις για το τι μπορούμε να κάνουμε ατομικά.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Είναι αναμφισβήτητο ότι χρειάζεται να αλλάξουμε συνήθειες, με την ελπίδα ότι ο πλανήτης μας δεν θα καταρρεύσει. Κατ’ αρχάς, όμως, ας μην κοροϊδευόμαστε. Αγοράζοντας κάλτσες από οργανικό βαμβάκι, δεν θα ανακόψουμε το μένος της κλιματικής κρίσης ούτε θα φέρουμε πίσω τα είδη της άγριας ζωής που έχουν ήδη εξαφανιστεί. Πέρα από τις αποφάσεις των κυβερνήσεων, είναι απαραίτητο να βάλουμε φρένο ατομικά στην υπερκατανάλωση σε κάθε επίπεδο, γιατί αυτή είναι που οδηγεί στην κατάρρευση της βιόσφαιρας. Και στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν διαθέτουμε οικολογική συνείδηση σε μεγάλη κλίμακα.

Σίγουρα, εξάλλου, όσα ξέραμε από παλιά δεν επαρκούν. Η Λούσι Σιγκλ, συγγραφέας του βιβλίου «Turning the Tide on Plastic», γράφει στους βρετανικούς The Times μερικά πράγματα που χρειάζεται να έχει υπόψη του κάθε συνεπής οικολόγος. Προσωπικά προσπαθώ να τα εφαρμόσω στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό και σας προτείνω να το κάνετε κι εσείς, επειδή δεν μας παίρνει πλέον να σφυρίζουμε αδιάφορα.

Τα «ναι» και τα «όχι» της μόδας

Ο κανόνας των «30 φορών». Αγοράστε κάτι μόνο με τη βεβαιότητα ότι θα το φορέσετε τουλάχιστον 30 φορές, αλλιώς προσπεράστε το. Κρατώντας τα ρούχα σας εννιά μήνες περισσότερο από ό,τι συνηθίζατε παλιότερα, θα μειώσετε το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα κατά 20%-30%. Ευκολάκι για όσους φοράνε επί χρόνια τα ίδια ρούχα, δύσκολο για τους πιστούς του shopping therapy. Αυτοί χρειάζονται γερή εξάσκηση.

 

Ρούχα από κάνναβη. Αποκλείστε τον πολυεστέρα (συνθετική ίνα από άνθρακα, αέρα, νερό και πετρέλαιο, που αναπτύχθηκε εργαστηριακά τον 20ό αιώνα), ο οποίος –μαζί με το «υδροφάγο» βαμβάκι– ρυπαίνει τον πλανήτη. Το βιολογικό βαμβάκι δεν είναι καλύτερο, όπως νομίζουν πολλοί. Μπορεί μεν να μη χρησιμοποιούνται παρασιτοκτόνα και λιπάσματα, αλλά η καλλιέργειά του χρειάζεται περίπου 40% περισσότερο νερό από ό,τι η συμβατική. Οι πιο βιώσιμες ίνες είναι, σήμερα, όσες προέρχονται από κορμούς φυτών, όπως το λινό, η γιούτα, η βιομηχανική κάνναβη, το lyocell, από ξύλο αποκλειστικά από δάση βιώσιμης διαχείρισης (σε αντίθεση με τη βισκόζη, η οποία παράγεται επίσης από ξύλο, αλλά από δέντρα που κόβονται αδιακρίτως), το modal, ένα είδος ρεγιόν από οξιές δασικής διαχείρισης, καθώς και υφάσματα με υφή δέρματος από φλούδες εσπεριδοειδών.

Λιγότερο πλύσιμο. Καθώς τα ρούχα περιστρέφονται μέσα στο πλυντήριο, οι συνθετικές ίνες αποβάλλουν εκατοντάδες χιλιάδες μικροσκοπικά κομματάκια πλαστικού. Μέχρις ότου οι κατασκευαστές πλυντηρίων βγάλουν νέα μοντέλα με καλύτερα φίλτρα, καλό θα ήταν να βάζετε τα συνθετικά σε μια σακούλα πλυσίματος Guppyfriend, που ισχυρίζεται ότι συγκρατεί τις μικροΐνες. Προτιμήστε επίσης το οικολογικό στεγνό καθάρισμα, καθώς το συμβατικό είναι πραγματική τοξική βόμβα για το περιβάλλον.

Ανακυκλώστε ρούχα και αξεσουάρ που δεν χρησιμοποιείτε. Ανταλλάξτε τα με φίλους και συγγενείς, δώστε τα σε ανθρώπους που τα χρειάζονται (σε οργανώσεις και μπαζάρ). Αγοράστε μεταχειρισμένα από μαγαζιά και ιστοσελίδες με second hand και ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να κάνουν το ίδιο.

Πείτε όχι στο fleece. Εχετε προσέξει ότι κάθε φορά που πλένεται η fleece ζακέτα σας χάνει σε όγκο; Αυτό συμβαίνει γιατί αφήνει στο νερό περισσότερες μικροΐνες από οποιοδήποτε άλλο ύφασμα. Οπότε αν πρέπει να χρησιμοποιείτε κάτι τέτοιο, μην το πλένετε…

Δεν υπάρχουν ηθικές ή βιώσιμες μάρκες γρήγορης μόδας. Μη χάνετε τον χρόνο σας ψάχνοντας να βρείτε κάτι τέτοιο. Σβήστε από το κινητό και το pc σας εφαρμογές online αγορών. Η μόδα είναι ήδη πολύ «γρήγορη» και αν δεν κάνουμε δραστικές αλλαγές μέχρι το 2050, η βιομηχανία της μόδας θα είναι υπεύθυνη για το ένα τέταρτο των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

Οχι στις επιστροφές ρούχων. Αν κάνετε αγορές online και η αγαπημένη σας συνήθεια είναι να παραγγέλνετε πολλά κομμάτια, να τα δοκιμάζετε και να τα επιστρέφετε, εκτός από εκείνο το ένα που σας αρέσει περισσότερο, αλλάξτε τακτική. Περισσότερο από 80% των ρούχων που επιστρέφονται, καταλήγουν στα απόβλητα ή αποτεφρώνονται (και άρα, μολύνουν το περιβάλλον). Ταυτόχρονα, οι μάρκες αναγκάζονται να παράγουν περισσότερο από τη ζήτηση, αυξάνοντας την σπατάλη πόρων και την ρύπανση.

Τρόφιμα

Πείτε «όχι» στο κρέας, τη σοκολάτα και σε τρόφιμα με φοινικέλαιο ή, τουλάχιστον, μειώστε τα όσο γίνεται περισσότερο.

Κρέας. Το αποτύπωμα άνθρακα ενός κρεοφάγου είναι διπλάσιο από του φυτοφάγου. Αν δεν μπορείτε να το κόψετε εντελώς, προτιμήστε τα κοτόπουλα, που δεν εκπέμπουν τόσο μεθάνιο όσο οι αγελάδες και τα πρόβατα (ισχυρό αέριο για την υπερθέρμανση του πλανήτη). Για να μειώσετε την ποσότητα του κρέατος που καταναλώνετε, μπορείτε, για παράδειγμα, να ανακατεύετε κιμά με ψιλοκομμένα μανιτάρια.

Σοκολάτα.  Εκτός από τα κοπάδια, που ευθύνονται για τη μετατροπή δασών σε βοσκοτόπια, η βιομηχανία της σοκολάτας είναι υπεύθυνη σε μεγάλο βαθμό για την αποψίλωση εκατομμυρίων στρεμμάτων τροπικών δασών. Ωστόσο τα δάση είναι απαραίτητα γιατί καθαρίζουν τον αέρα.

Φοινικέλαιο. Αυτό το φθηνό συστατικό, που βρίσκεται πλέον σχεδόν σε κάθε προϊόν στα ράφια των σούπερ μάρκετ, ευθύνεται επίσης για την αποψίλωση δασών. Οπότε χρειάζεται να προσέχετε πολύ τα ψιλά γράμματα στις συσκευασίες όταν ψωνίζετε.

Ψάρια. Δεν υπάρχουν μόνο ο σολομός, ο μπακαλιάρος και οι γαρίδες. Διευρύνοντας το διαιτολόγιό σας με διαφορετικά είδη βοηθάτε τη θαλάσσια ζωή.

Αβοκάντο και κινόα. Αν αγοράζετε αβοκάντο από την Κένυα και κινόα από τις Ανδεις, ξανασκεφτείτε το. Η μεγάλη ζήτηση έχει προκαλέσει διατροφική κρίση στις χώρες προέλευσής τους. Τουλάχιστον φάτε τα, μην τα αφήνετε να σαπίζουν και να καταλήγουν στα σκουπίδια. Σας υπογράφω, δε, ότι τα κρητικά αβοκάντο είναι πολύ πιο νόστιμα. Επιπλέον, τα δικά μας όσπρια (φασόλια, φακές, ρεβίθια) είναι υπερτροφές, που δεν χρειάζεται να διανύσουν τον μισό πλανήτη για να φτάσουν στο πιάτο μας.

Μην πετάτε τρόφιμα. Μαγειρέψτε μόνο τις ποσότητες που σας χρειάζονται και καταψύξτε μερίδες που περισσεύουν. Η κατάψυξη είναι το καλύτερο οικολογικό όπλο, καθώς μειώνει κατά 50% τη σπατάλη του φαγητού.

Μην αγοράζετε διπλές συσκευασίες τροφίμων. Το πιθανότερο είναι ότι θα καταλήξουν στα σκουπίδια (συνήθως είναι ένα κόλπο των σούπερ μάρκετ για να περάσουν στους καταναλωτές τα απόβλητα τροφίμων)

Πλαστικό

Είναι ο τρόμος των θαλασσών και του πλανήτη ολόκληρου, οπότε η «δίαιτα» του πλαστικού επιβάλλεται στα νοικοκυριά μας. Το πρόβλημα του πλανήτη δεν λύνεται αν δεν ληφθούν σοβαρά μέτρα από τις κυβερνήσεις όλου του κόσμου, ωστόσο ο καθένας μπορεί να συμβάλει στη λύση, βάζοντας στόχο να μειώσει τη χρήση των πλαστικών κατά 50% μέσα στο επόμενο δεκαπενθήμερο και κατά 75% τον επόμενο μήνα. Πώς;

Αντικαταστήστε πλαστικά καλαμάκια με μεταλλικά, ποτήρια του καφέ μιας χρήσης με το δικό σας ποτήρι ή φλιτζάνι, τα μπουκαλάκια του νερού με θερμός, στο οποίο θα βάζετε νερό της βρύσης με φίλτρο, και την πλαστική οδοντόβουρτσα με μια από μπαμπού ή καλαμπόκι. Διαλέξτε επίσης μια βιολογική οδοντόκρεμα (με μαστίχα κατά προτίμηση).

Κονσέρβες από αλουμίνιο. Προτιμήστε τες όταν αγοράζετε τροφές για το κατοικίδιό σας, γιατί ανακυκλώνονται. Επίσης, επενδύστε σε μια σειρά από γυάλινα δοχεία τροφίμων αντί για πλαστικά.

Καταργήστε τη διαφανή μεμβράνη. Προτιμήστε το κερωμένο πανί (υπάρχει σε διάφορα μεγέθη) για να τυλίγετε τα σνακ των παιδιών για το σχολείο, την κομμένη σαλάτα και το ψωμί. Αποφύγετε να αγοράζετε από το σούπερ μάρκετ συσκευασμένα φρούτα και λαχανικά.

Πάνες μιας χρήσης για τα μωρά. Ξεχάστε τες, είναι πολύ χειρότερες από τα καλαμάκια. Αποτελούνται κατά 50% από πλαστικό και 50% από ίνες ξύλου, χρειάζονται έως και 500 χρόνια για να αποσυντεθούν και καθημερινά πετιούνται στα σκουπίδια περίπου 8 εκατ. τόνοι… Στην αγορά κυκλοφορούν επαναχρησιμοποιούμενες πάνες από υπεραπορροφητικά υφάσματα, χωρίς τα χημικά gel που μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμούς στην επιδερμίδα του μωρού, είναι φιλικές προς το περιβάλλον ενώ επίσης θα κάνετε σοβαρή οικονομία. Και όταν το μωρό σας δεν τις χρειάζεται πια, θα μπορείτε να τις προωθήσετε περαιτέρω.

Βιοδιασπώμενα πλαστικά. Μην σας παραπλανούν οι υποσχέσεις τους για γρήγορη διάλυση. Μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Πλίμουθ δείχνει ότι οι βιοδιασπώμενες τσάντες για τα ψώνια είναι ικανές να σηκώσουν ένα πλήρες φορτίο τα επόμενα τρία χρόνια.

Και άλλοι τρόποι για να βοηθήσετε τον πλανήτη

Επιδιορθώστε. Μην πετάτε ρούχα, παπούτσια, έπιπλα ή συσκευές (από το πιστολάκι των μαλλιών μέχρι το πλυντήριο) πριν δοκιμάσετε να τα επιδιορθώσετε. Και κάντε τα ψώνια σας σε κοντινά μαγαζιά.

Ecosia. Αρχίστε να χρησιμοποιείτε την «πράσινη» γερμανική μηχανή αναζήτησης Ecosia με έδρα στο Βερολίνο, η οποία δωρίζει το 80% του πλεονάσματος των εσόδων της σε μη κερδοσκοπικούς οικολογικούς οργανισμούς, με έμφαση στην δενδροφύτευση.

Νοικιάστε, δανείστε, μοιραστείτε. Το ηλεκτρικό τρυπάνι είναι το πιο διάσημο εργαλείο στην ιστορία απλά και μόνο γιατί υποχρησιμοποιείται. Θέλετε αριθμούς; Στις ΗΠΑ υπάρχουν 80 εκατ. τρυπάνια με μέσο όρο χρήσης 13 λεπτά σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Πράγμα που εγείρει το ερώτημα: Τι μας χρειάζονται οι μηχανές του γκαζόν, τα δραπανοκατσάβιδα, οι βαριοπούλες και τα κλειδιά Allen, όταν έχει ο γείτονας; (Θα πρόσθετα και τις δεκάδες αναδιπλούμενες καρέκλες και τις ροτόντες και τα κιόσκια για το καλοκαιρινό πάρτι στον κήπο, αφού ενοικιάζονται). Στο κάτω-κάτω, ένας ειδικευμένος τεχνίτης είναι πιο κατάλληλος για να τα χρησιμοποιήσει όλα αυτά, χωρίς μάλιστα τον κίνδυνο πρόκλησης ζημιάς από αδαή χρήστη.

Οικολογικά ταξίδια. Πάρτε το τρένο αντί για το αεροπλάνο, όπου βέβαια υπάρχει τρένο της προκοπής. Σε κάποιες περιπτώσεις, το τρένο μπορεί να μειώσει το αποτύπωμα άνθρακα που αφήνετε έως και 90%.

Ιδιωτικό αυτοκίνητο. Προσπαθήστε να αποδεσμευτείτε όσο γίνεται περισσότερο. Χρησιμοποιήστε ΚΤΕΛ, προαστιακό, μετρό και λοιπά ΜΜΜ (όταν βέβαια είναι εφικτό και ίσως μετά το τέλος της πανδημίας) Οι εταιρείες υπηρεσιών κοινής χρήσης αυτοκινήτων θα μπορούσαν επίσης να δώσουν μια λύση, αφού μπορείς να νοικιάζεις  αυτοκίνητο, κατά προτίμηση ηλεκτρικό, με την ώρα ή την ημέρα, αντί να το αγοράσεις.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Θέλετε να μείνετε κολλημένοι στην παλιά βρώμικη σκηνή των ορυκτών καυσίμων ή να γίνετε μέρος της επανάστασης; Σκεφτείτε το τώρα, που τα πράγματα αλλάζουν.

Φυτά εσωτερικού χώρου. Αγχωμένοι από την κλιματική κρίση, ξεχάσαμε πόσο καλό κάνουν τα φυτά. Οπως μάλιστα έδειξε μια έρευνα της NASA, υπάρχουν μερικά που εκτός από το να δεσμεύουν το διοξείδιο του άνθρακα και να βγάζουν οξυγόνο, έχουν την ιδιότητα να απορροφούν τις τοξικές ουσίες από τον αέρα και να καθαρίζουν την ατμόσφαιρα των δωματίων, ενώ αντέχουν και σε χώρους με λιγότερο φως. Ο φίκος μπένζαμιν, η δράκαινα, το σπαθίφυλλο, το αγλαόνημα, η σανσιβέρια, ο κισσός είναι φυτά που καθαρίζουν την ατμόσφαιρα από ρύπους και επιβλαβείς ουσίες, ενώ ειδικά ο πόθος, η φτέρη, και η ορχιδέα είναι κατάλληλα και για την κρεβατοκάμαρα.  Ωστόσο αν έχετε τη δυνατότητα μόνο για μια γλάστρα, τότε να προτιμήσετε το χλωρόφυτο. Και αν στον κήπο σας έχετε γκαζόν, αφήστε τον να γίνει ένα άγριο λιβάδι, κάνει καλό στη βιόσφαιρα, τώρα που δεν έχουμε πια νερό για πέταμα.

Τροφή από έντομα. Στο Ισραήλ, η εταιρεία Hargol Food Tech (λέγεται επίσης και Steak Tzar Tzar) του Ντρορ Ταμίρ εκτρέφει ακρίδες για κατανάλωση από τον άνθρωπο (έπιασε μάλιστα το αυτί μου ότι σύντομα θα αρχίζει η εκτροφή τους και στην Ελλάδα, οπότε ετοιμαστείτε). Ο Ταμίρ υποστηρίζει ότι το κρέας της ακρίδας είναι υπερτροφή, καθώς περιέχει σημαντικές ποσότητες πρωτεΐνης με μόνο 6%-7% λιπαρά. Εν τω μεταξύ στη Βρετανία κυκλοφορεί ήδη τροφή για σκύλους (Yora) από προνύμφες μαύρης μύγας (Hermetia Illucens) που εκτρέφονται στην Ολλανδία. Ανάλογες ζωοτροφές κυκλοφορούν, επίσης, στη Γερμανία και στις ΗΠΑ. Για το αν αρέσουν, δεν έχουμε πληροφορίες…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News