Την επόμενη φορά που θα ακούσετε, υπό τύπον βρισιάς, το «Είσαι καραγκιόζης», απαντήστε απλά «Ευχαριστώ». Ο Καραγκιόζης, ο γνωστός… μαυρομάτης του ελληνικού Θεάτρου Σκιών δεν είναι ο γελοίος. Είναι εκείνος που σατιρίζει τον γελοίο ή το γελοίο. Οπότε προς τι η παρανόηση; Είναι σαν εκείνα τα καθιερωμένα λάθη: «εξ απαλών ονύχων», που σημαίνει από την εποχή που είχαμε απαλά νύχια, ήτοι από την παιδική / βρεφική ηλικία, ή παιδιόθεν και όχι… ακροθιγώς, όπως είναι η λανθασμένη χρήση του στην καθομιλουμένη. Ή το περίφημο «μάτι του κυκλώνα», στο οποίο όταν βρισκόμαστε υπάρχει νηνεμία και γύρω ο κυκλώνας και όχι το αντίθετο, όπως επίσης λανθασμένα χρησιμοποιείται.

Αν είναι να χρησιμοποιήσετε το Θέατρο Σκιών ως υποτιμητική παρατήρηση ή βρισιά, καλό είναι να επιλέξετε το «Είσαι Χατζηαβάτης». Κι αν δεν με πιστεύετε, ρωτήστε τον ναυπηγό και δραστήριο καραγκιοζοπαίκτη Κωνσταντίνο Κουτσουμπλή. «Είναι χειρότερος για βρισιά ο Χατζηαβάτης, καθώς συμβολίζει εκείνον που κάνει την δουλίτσα του με κάθε τρόπο και δίχως αξιοπρέπεια», μου εξηγεί.

Εντάξει με τους… καραγκιόζηδες. Όμως δεν μπορούμε να προσπεράσουμε αυτήν την ενδιαφέρουσα αντίθεση στις ιδιότητες και επιλογές του Κωνσταντίνου Κουτσουμπλή. Και ναυπηγός ή ειδικός επί των οικονομικών της ναυτιλίας, για πέντε ημέρες την εβδομάδα, και μαιτρ του μπερντέ για τα Σαββατοκύριακα (στο Θέατρο 104, στο Γκάζι). Ας πιάσουμε λοιπόν αυτόν τον μίτο.

Τον μίτο που έπιασε και ο – καλός – μαθητής της Ευαγγελικής Σχολής Νέας Σμύρνης, που είχε την τύχη να τον διδάσκει μια καθηγήτρια, η οποία τον έμαθε να ψάχνει τη Γνώση και να διαμορφώνει τρόπο σκέψης, όπως μου λέει ο Κωνσταντίνος Κουτσουμπλής. Με λατρεία στις θετικές επιστήμες, τα μαθηματικά και την φυσική, έφτασε να σπουδάζει ναυπηγός στο Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, συνδυάζοντας «τη μηχανολογία με τη θάλασσα».

Γιατί θάλασσα; Είχε πρότυπο τον παππού από την πλευρά της μητέρας του, απόφοιτο του Παντείου και από ναυτική οικογένεια, που κατασκεύαζε με τα χέρια του τρεχαντήρια. Ο ίδιος ήταν που είχε και την «φλέβα» του Θεάτρου Σκιών. Κοίμιζε τις θείες του με τραγούδια του Καραγκιόζη. Αποδήμησε έξι μήνες προτού γεννηθεί ο Κωνσταντίνος, αλλά ο σπόρος είχε φυτευθεί. Από εκείνον τον θρυλικό παππού, λέει, κληρονόμησε και τις δύο ιδιότητές του: του ερασιτέχνη της θάλασσας, ναυπηγού, και του ερασιτέχνη καραγκιοζοπαίκτη. Αγάπες που άρχισε να ασκεί προτού βρεθεί με μεταπτυχιακό στο Ρότερνταμ, στο τμήμα Erasmus, για σπουδές ναυτιλιακής οικονομίας ή Maritime Economics and Logistics (MEL) και φτάσει να εργάζεται σε μεγάλη ναυτιλιακή εταιρεία. Εκεί έκλεισε τον κύκλο του και πέρασε σε επόμενη εταιρεία.

«Πέντε ημέρες την εβδομάδα εξασκώ το αγαπημένο μου επάγγελμα και τα Σαββατοκύριακα εκείνο που αγάπησα και μέσα από την τηλεόραση, με τις παραστάσεις του θεάτρου σκιών του Ευγένιου Σπαθάρη, του Θανάση Σπυρόπουλου, του Καπετανίδη, του Κορφιάτη, του Γιάνναρου… Όταν έβλεπα καραγκιόζη στην οθόνη κολλούσα. Σχεδόν ανεξήγητα. Σαν να έβλεπα κάτι μαγικό. Μέχρι που η θεία μου με πήγε και στο θέατρο σκιών του Γιώργου Χαρίδημου στην Πλάκα. Στα πέντε μου ήξερα να ξεχωρίζω όλες τις διαφορετικές φιγούρες, που έχουν κάθε μία, ανάλογα με τον καραγκιοζοπαίκτη, την δική της ταυτότητα».

Χρίστηκε βοηθός του Κώστα Αθανασίου κι έπειτα του Μάνθου Αθηναίου, στη Νέα Σμύρνη». Η πρώτη, «δική του», παράσταση ήταν στα 13, στο σχολείο. «Κανονική, με κοινό», μου λέει. Στα 14 του ήταν ο νεότερος καραγκιοζοπαίκτης με «επαγγελματικά» προσόντα. Στα 15 έπαιξε στην Πολιτιστική Ολυμπιάδα του Σίδνεϊ και στο Α’ Διαπολιτιστικό Συνέδριο. Στα 17 του, το 2002, έστησε μια ειδική παράσταση Καραγκιόζη για κωφάλαλους, με μετάφραση στη νοηματική. Το 2011 έπαιξε στην τελετή των Special Olympics, στο Παναθηναϊκό Στάδιο και οι φιγούρες του δημοσιεύθηκαν με τη σειρά του Λαϊκού Λαχείου.

Μέχρι πέρυσι βρέθηκε να παίζει το καλοκαίρι σε έναν χώρο α λα παλαιά, με άρωμα από αγιόκλημα και βασιλικό, με μια πεντάμετρη σκηνή. Στον κινηματογράφο «Άτταλο». Με δερμάτινες φιγούρες, κατασκευής του. Με έναν Καραγκιόζη… γαλάζιο, χάρη στα δικά του γαλάζια μάτια. Με χάρτινα και πάνινα σκηνικά. «Διατηρώντας πάντα την παράδοση του…. Μαυρομάτη ήρωα», όπως λέει. Και από τις 6 Οκτωβρίου (έως τις 5 Ιανουαρίου αρχικά και, λόγω επιτυχίας, έως το τέλος της θεατρικής σεζόν) στον μπερντέ του Θεάτρου 104, κάθε Σάββατο στις 17:00.

Χρησιμοποιεί παραδοσιακές, όπως τις χαρακτηρίζει, ιστορίες, σαν τον Καραγκιόζη-γιατρό, που θεωρεί ότι είναι ελεύθερη μεταφορά του «Κατά φαντασίαν ασθενούς» του Μολιέρου, αλλά και δικές του ιστορίες. «Δεν υπάρχουν πάντα γραπτά κείμενα και ο αυτοσχεδιασμός είναι παντού. Μεταφέρω κάθε παράσταση, με κάποιον τρόπο, στο σήμερα. Και με σύγχρονα οπτικά εφέ. Λάμψεις για τις καταιγίδες. Τρικ στην φωνή για την παρουσία υπερφυσικών προσώπων. Μεγάλα σκαλιστά σκηνικά. Και γρήγορη κίνηση στις φιγούρες».

Έχει πράγματι ο Καραγκιόζης πολλά κοινά με τον Νεοέλληνα; Συμφωνεί. «Είναι μια συμβολική φιγούρα. Το μακρύ του χέρι είναι οι τρόποι που μηχανεύεται. Η καμπούρα του είναι τα προβλήματα της καθημερινότητας που κουβαλάει. Τα μπαλωμένα του ρούχα μπορεί να εννοούν την ένδειά του, όμως είναι καθαρά και αξιοπρεπή. Ο Χατζηαβάτης είναι ο κόλακας της εξουσίας, που καταφέρνει τα πάντα με άνομους τρόπους. Ο Πασάς είναι η εξουσία. Μορφονιός είναι όποιος έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του». Μήπως, λοιπόν, πρέπει να ξαναπάμε πίσω στην ουσία της παράδοσης του Καραγκιόζη και να αναλογιστούμε ποιος, τελικά, είναι καραγκιόζης;

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News