Δεν το σκέφτηκε, λέει, δύο φορές: «Ειλικρινά πίστευα ότι ο Κέβιν Σπέισι θα μου τηλεφωνούσε για να μου πει κάτι, ό,τι σκεφτόταν τέλος πάντων. Δεν μου τηλεφώνησε ούτε εκείνος ούτε ο ατζέντης του. Ετσι ένιωσα ελεύθερος να κινηθώ. Δεν μπορούσα να επιτρέψω να καταστρέψει η στάση ενός ατόμου τη δουλειά πολλών». Κι έτσι, ο Ρίντλεϊ Σκοτ σκηνοθέτης της ταινίας «Ολα τα λεφτά του κόσμου» που πρόκειται να κυκλοφορήσει στις ελληνικές αίθουσες την ερχόμενη εβδομάδα και αναφέρεται στην άρνηση του μεγιστάνα Πολ Γκέτι να πληρώσει λύτρα για την απαγωγή του εγγονού του, ξαναγύρισε τις σκηνές του Σπέισι με τον Κρίστοφερ Πλάμερ.

Μα δεν λυπάται για την εξαιρετική ερμηνεία του Κέβιν Σπέισι στον ρόλο του Γκέτι που πάει χαμένη; «Ηταν καταπληκτικός, αλλά όχι» απαντά στη Repubblica. Και οι άλλοι ηθοποιοί πώς αντέδρασαν; «Ο Πλάμερ μου είπε “επιτέλους με φώναξες”. Και οι υπόλοιποι είπαν αμέσως το “ναι” χωρίς πολλές ερωτήσεις». Το Χόλιγουντ όμως θα συνεχίσει να είναι αυτό που ήταν έπειτα από το σκάνδαλο των σεξουαλικών παρενοχλήσεων που συγκλόνισε τον κόσμο του θεάματος – και όχι μόνο; «Νομίζω ότι πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά. Η δική μας είναι η βιομηχανία του θεάματος, σε αυτή δουλεύουμε για να ζήσουμε. Ετσι είναι η ζωή, ή όχι;».

Αυτή όμως δεν είναι παρά μία από τις πολλές αντιδράσεις σε ένα σκάνδαλο με θύτες τον Κέβιν Σπέισι ή τον Χάρβεϊ Γουάινσταϊν και θύματα πολλά περισσότερα από αυτά που τελικά βρήκαν το θάρρος να μιλήσουν. Και γιατί χρειάζεται θάρρος; Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά σε μια άλλη χώρα, τη Ρωσία, για να το καταλάβει. Εκεί, ακόμη και τα θεωρούμενα προοδευτικά ή φιλελεύθερα μέσα ενημέρωσης άνοιξαν με τα σχόλιά τους το κουτί της Πανδώρας, γράφει το Dazed. Ενας παρουσιαστής της κρατικής τηλεόρασης δήλωσε ότι δεν αντέχει τις «επαγγελματίες φεμινίστριες» που καταγγέλλουν κάτι το οποίο για τους άνδρες είναι «φυσιολογικό».

Και δεν ήταν ο μόνος. Η ηθοποιός Ανια Κουζνέτσοβα χαρακτήρισε «πόρνες» τις πέντε γυναίκες που επιλέχθηκαν από το Time ως πρόσωπα της χρονιάς επειδή βρήκαν τη δύναμη να καταγγείλουν τις επιθέσεις που δέχθηκαν. «Εάν έχεις τον ρόλο τι σημασία έχει πώς τον πήρες» αναρωτήθηκε η συνάδελφός της Λούμποφ Τολκανίνα. Και το δημοφιλές σάιτ Lenta.ru ανέβασε ένα κουίζ με τον τίτλο «Ποια βίασαν κι έγινε μετά σταρ;». Δεν είναι άλλα ήθη. Είναι άλλοι κόσμοι.

Φωτό: Τόλμησαν και τον έδειξαν πέντε. Αλλά η πλειονότητα εξακολουθεί να σιωπά.

Το ερώτημα έχει απασχολήσει ξανά και ξανά τους αναλυτές: Μπορεί η «διπλωματία του χαμόγελου» με την οποία το Πεκίνο αντικατέστησε την επίδειξη των μυών του να κάνει την Κίνα έναν αξιόπιστο εταίρο σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο;

Μια απάντηση επιχειρεί να δώσει και ο Ντάγκλας Πάαλ από το ινστιτούτο Carnegie Endowment for International Peace. Που γράφει στην South China Morning Post ότι το Πεκίνο είχε επιστρατεύσει ξανά το χαμόγελο το 2013, έπειτα από μια πενταετία «μυώδους» εξωτερικής πολιτικής η οποία τροφοδοτήθηκε από την επιτυχία των Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου και την οικονομική κρίση της Δύσης αλλά είχε ως αποτέλεσμα να επιδεινώσει τις σχέσεις της με τους περισσότερους από τους ασιάτες γείτονές της.

Και τα νέα χαμόγελα τώρα τι σκοπό έχουν; «Να μην επιτρέψουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιαπωνία και ίσως την Ινδία να κάνουν συμμαχίες με τους γείτονες της Κίνας σε βάρος της». Τότε η διαμάχη στη Νότια Θάλασσα της Κίνας είχαν κάνει τα χαμόγελα να σβήσουν. Τώρα, όμως, η Κίνα δημιούργησε έναν κοινό μηχανισμό επίλυσης των διαφορών με το Βιετνάμ, αποκατέστησε τις σχέσεις της με τις Φιλιππίνες του Ροντρίγκο Ντουτέρτε, καθώς και με την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της Μιανμάρ. «Ακόμη και η Νέα Οδός του Μεταξιού, γράφει ο Πάαλ, έχει γίνει κάτι πιο συγκεκριμένο από ένα φαραωνικό σχέδιο στο χαρτί».

Η επιτυχία πάντως δεν είναι δεδομένη. Γιατί η Κίνα είναι ένας «αυτοαναφορικός και γεμάτος αυτοπεποίθηση κολοσσός». Τα χαμόγελα επομένως μπορεί εύκολα να σβήσουν. Κι αν σβήσει το χαμόγελο του Πεκίνου, θα σβήσουν αυτόματα και των άλλων.

Φωτό: Δεν είναι και της Τζοκόντας. Αλλά έχει κι αυτό την αξία του. Πηγή: Shutterstock

«Δεν είσαι πραγματική χώρα εάν δεν έχεις δική σου μπύρα και τη δική σου αεροπορική εταιρία» τραγουδούσε ο Φρανκ Ζάπα. Αλλά η μπύρα δεν είναι συνδεδεμένη μόνο με την εθνική ταυτότητα. Είναι και με την πολιτική. Ή μάλλον έχει συνδεθεί με τη δεύτερη επειδή έχει άρρηκτους δεσμούς με την πρώτη: όπως είναι γνωστό, οι ιρλανδοί εθνικιστές του 19ου αιώνα μετέτρεψαν την Guinness που έπιναν στις παμπ σε σύμβολο του αγώνα τους για ανεξαρτησία.

Με την παγκοσμιοποίηση, όμως, ποια είναι η μοίρα των κρατών που άντλησαν μέρος της εθνικής τους ταυτότητας από την μπύρα; Το ερώτημα, γράφει το Quartz, έθεσαν οι οικονομολόγοι Γιόχαν Σουίνεν και Ντέβιν Μπρίσκι στο βιβλίο τους «Beerconomics». Οπου διαπιστώνουν ότι οι τρεις μεγαλύτεροι καταναλωτές, δηλαδή οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία, παραχώρησαν τη θέση τους στη Βραζιλία, την Κίνα και τη Ρωσία. Πού οφείλεται αυτή η εκπαραθύρωση; Στην οικονομία, απαντούν οι οικονομολόγοι: «Η κατανάλωση της μπύρας μειώθηκε στις χώρες που, επειδή έγιναν πιο πλούσιες, στράφηκαν σε εισαγόμενα και εξωτικά προϊόντα, ενώ αυξήθηκε στις αναδυόμενες οικονομίες και κυρίως εκείνες που πέρασαν από τον κομμουνισμό στον καπιταλισμό».

Αποτέλεσμα; «Ενώ οι Δουβλινέζοι και οι Βερολινέζοι δοκιμάζουν όλο και περισσότερο κρασί, τα έθνη που έπιναν παραδοσιακά κρασί (Ισπανία και η Ιταλία) ή βότκα (Ρωσία και Πολωνία) απολαμβάνουν όλο και περισσότερο τη μπύρα». Ένα καλό παράδειγμα αυτού του φαινομένου είναι και το Βέλγιο: «Οι παραγωγοί προσαρμόστηκαν στις ανάγκες της αγοράς. Η εσωτερική κατανάλωση της βελγικής μπύρας μειώθηκε θεαματικά, αλλά η παραγωγή αυξήθηκε καθώς αυξήθηκε η ζήτηση από τρίτες χώρες».

Το συμπέρασμα είναι ότι η επιλογή δεν γίνεται πια με γεωγραφικά κριτήρια ή με βάση τις συνήθειες των προγόνων. Με άλλα λόγια, γίνεσαι πλούσιος και ξεχνάς τη φέτα για να ερεθίζεις τον ουρανίσκο σου με ροκφόρ και καμαμπέρ.  Γίνεται; Ολα γίνονται.

Φωτό: Κάποτε θα ήταν σίγουρα Γερμανός. Τώρα μπορεί να είναι και Ρώσος . Πηγή: Shutterstock

Την έχουν πατήσει οι οινογνώστες, αλλά τώρα την πάτησαν και οι εκδότες: όταν ο Σερζ Βολ έστειλε ανώνυμα σε δεκαεννέα εκδοτικούς οίκους ένα απόσπασμα από το βιβλίο «Το Παλάτι» του νομπελίστα συγγραφέα Κλοντ Σιμόν, οι δώδεκα από αυτούς το απέρριψαν, ενώ οι επτά δεν μπήκαν στον κόπο να απαντήσουν καν. «Οι φράσεις είναι ατελείωτες, με αποτέλεσμα να χάνεται το νήμα» απάντησε ένας από αυτούς γι’ αυτό που το 1962 είχε χαρακτηριστεί «αριστούργημα» από τη Monde. «Μοιάζει να μην έχει επεξεργασμένη πλοκή, ενώ οι χαρακτήρες του δεν είναι σαφείς».

Ο 70χρονος Βολ, συγγραφέας και ο ίδιος, σκέφτηκε να κάνει αυτό το πείραμα όταν σε μια επιστολική συζήτηση με έναν γνωστό συνάδελφό του γύρω από τη λογοτεχνία και τον εκδοτικό κόσμο εκείνος του έγραψε ότι κανένας δεν θα εξέδιδε σήμερα τον Κλοντ Σιμόν. «Ηθελα να βεβαιωθώ εάν ήταν όντως έτσι. Εστειλα περίπου 50 σελίδες από το “Παλάτι” σε 19 εκδοτικούς οίκους, μικρούς και μεγάλους» είπε στους Times. «Ηταν ένας τρόπος να αξιολογήσω και τις ικανότητες εκείνων που είναι επιφορτισμένοι με την αξιολόγηση ενός λογοτεχνικού έργου στους εκδοτικούς οίκους».

Οχι πως παλαιότερα ήταν και πολύ διαφορετικά τα πράγματα. Η συμβουλή που έδινε ο Μαρσέλ Προυστ στους επίδοξους συγγραφείς ήταν να προσπαθήσουν να γίνουν γνωστοί πριν γράψουν έστω και μια λέξη στο χαρτί – μόνο έτσι θα άνοιγαν εύκολα και γρήγορα οι πόρτες των εκδοτικών οίκων. Ενας λογοτεχνικός κριτικός, πάλι, παρατήρησε στο γαλλικό ραδιόφωνο ότι η απόρριψη αποδεικνύει πόσο έχουν αλλάξει τα λογοτεχνικά γούστα στον 21ο αιώνα. Σωστό κι αυτό. Αλλά ούτε ένας να μην αναγνωρίσει το απόσπασμα; Ακριβώς σαν τον οινογνώστη που απορρίπτει ως «ξύδι» ένα πανάκριβο κρασί επειδή δεν έχει δει την ετικέτα.

Φωτό: Κάπως έτσι χάνονται τα Νομπέλ. Πηγή: Shutterstock