Εγκύκλιο σχετικά με τη «διατύπωση σχολίων που αφορούν δυσμενείς διακρίσεις και προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας» στα ΜΜΕ η οποία απευθύνεται «προς όλους τους ενημερωτικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς και εν γένει τους παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας της χώρας (συμπεριλαμβανομένων και των διαδικτυακών)» εξέδωσε τη Δευτέρα το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεότασης (ΕΣΡ), τα μέλη του οποίου φέρονται να στάθηκαν, κατά τη συνεδρίασή τους, στα πρόσφατα περιστατικά ομοφοβικού λόγου κατά του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, Στέφανου Κασσελάκη, στον τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό «αέρα».
Μέσω αυτής, η ανεξάρτητη Αρχή τόνισε, μεταξύ άλλων, ότι «ο μισαλλόδοξος λόγος συνεπάγεται εξ ορισμού διακρίσεις σε βάρος προσώπων που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, το σεξουαλικό προσανατολισμό κ.λ.π.» και ζήτησε από τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ να ασκούν τη δέουσα εποπτεία ώστε να μην παρουσιάζονται «θέσεις και απόψεις που είναι ασύμβατες με τις αξίες της ισότητας και δεν συνάδουν με τις αρχές της ανεκτικότητας και της αποδοχής της διαφορετικότητας σε μια δημοκρατική κοινωνία» μέσω των συχνοτήτων τους, επικαλούμενη τόσο την εγχώρια νομοθεσία, περιλαμβανομένων άρθρων του Συντάγματος, όσο και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.
Ολόκληρη η ανακοίνωση του ΕΣΡ
Ανακοίνωση σχετικά με διατύπωση σχολίων που αφορούν δυσμενείς διακρίσεις και προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας
Αθήνα, 16.10.2023
Αριθ. πρωτ.: 5217
Προς όλους τους ενημερωτικούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς και εν γένει τους παρόχους υπηρεσιών μέσων επικοινωνίας της χώρας (συμπεριλαμβανομένων και των διαδικτυακών)
Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, και ιδίως τις διατάξεις των άρθρων:
15 παρ. 2 του Συντάγματος για την άσκηση του αμέσου ελέγχου του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεοράσεως και την επιβολή των προβλεπόμενων διοικητικών κυρώσεων σε περιπτώσεις παραβάσεων. «Ο άμεσος έλεγχος του κράτους…έχει ως σκοπό… την εξασφάλιση της ποιοτικής στάθμης των προγραμμάτων που επιβάλλει η κοινωνική αποστολή της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης και η πολιτιστική ανάπτυξη της χώρας, καθώς και το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου και την προστασία της παιδικής ηλικίας και νεότητας».
To άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος που καθιερώνει ως πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας τον σεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου.
Το άρθρο 106 παρ. 2 του Συντάγματος σύμφωνα με το οποίο η ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρος της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Το άρθρο 1 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (που έχει νομική ισχύ επί τη βάσει της Συνθήκης της Λισαβόνας, άρ. 6 της ΣΕΕ): «Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη. Πρέπει να είναι σεβαστή και να προστατεύεται». Στο άρθρο 21 παρ. 1 του Χάρτη ορίζεται: «απαγορεύεται κάθε διάκριση ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού.
Το άρθρο 4 παρ. 1 του Π.Δ. 77/2003 σύμφωνα με το οποίο δεν επιτρέπεται η παρουσίαση προσώπων με τρόπο ο οποίος, υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες, μπορεί να ενθαρρύνει, τον εξευτελισμό, την κοινωνική απομόνωση ή τις δυσμενείς διακρίσεις σε βάρος τους από μέρος του κοινού βάσει ιδίως του φύλου, της φυλής, της εθνικότητας, της γλώσσας, της θρησκείας, της ιδεολογίας, της ηλικίας, της ασθένειας ή αναπηρίας, του γενετήσιου προσανατολισμού ή του επαγγέλματος.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι:
η αρχή της αξίας του ανθρώπου αποτελεί θεμελιώδη συνταγματικό κανόνα αντικειμενικού χαρακτήρα και άμεσης ισχύος(Α.Π. 40/1998),
η έννοια της αξίας του ανθρώπου περιλαμβάνει την ενυπάρχουσα στον κάθε άνθρωπο ουσία, αυτή που φέρει ως έλλογο ον με φυσική, ηθική και νομική υπόσταση (πρβλ. ΣτΕ 4782/2012, 714/2013, 3311/2013, 4157/2014, 4992/2014),
η ευρωπαϊκή νομική παράδοση θεωρεί ότι η ρατσιστική ρητορική δεν αποτελεί έκφραση γνώμης καθώς δεν προσβάλλει απλώς την κρατούσα κοινωνική ηθική αλλά τα θεμέλια της ανθρώπινης αξίας,
ο μισαλλόδοξος λόγος συνεπάγεται εξ ορισμού διακρίσεις σε βάρος προσώπων που προσδιορίζονται με βάση τη φυλή, το χρώμα, το σεξουαλικό προσανατολισμό κ.λ.π.
Παρακαλείσθε να ασκήσετε τη δέουσα εποπτεία ώστε να μην παρουσιάζονται ή ανακοινώνονται, μέσω των συχνοτήτων σας, θέσεις και απόψεις που είναι ασύμβατες με τις αξίες της ισότητας και δεν συνάδουν με τις αρχές της ανεκτικότητας και της αποδοχής της διαφορετικότητας σε μια δημοκρατική κοινωνία.
Η Πρόεδρος του Ε.Σ.Ρ.
Ευτέρπη Κουτζαμάνη – Δρίλια.
Υπενθυμίζεται πως τις προηγούμενες ημέρες το ζήτημα της εκφοράς κακοποιητικού λόγου – ρητορικής μίσους από εκπροσώπους των ΜΜΕ απασχόλησε και την πολιτική επικαιρότητα, μετά τις καταγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ περί «ομοφοβικών σχολίων» κατά του κ. Κασσελάκη από τους δημοσιογράφους του ΣΚΑΪ Βασίλη Χιώτη και Γιώργο Αυτιά.
Ανάλογη καταγγελία είχε υπάρξει και για τη λεκτική επίθεση με ομοφοβικές ύβρεις από τον δήμαρχο Βόλου, Αχιλλέα Μπέο, κατά του προέδρου του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης η οποία προκάλεσε, μάλιστα, και την παρέμβαση της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου.
Τα εν λόγω περιστατικά προκάλεσαν και τις τοποθετήσεις των ΕΣΗΕΑ και ΕΣΠΗΤ, με τις δημοσιογραφικές Ενώσεις να ζητούν τον τερματισμό της τακτικής «ορισμένων Μέσων Ενημέρωσης (τηλεοπτικών και όχι μόνον), που επαναλαμβάνουν και ανακυκλώνουν, μέσω εκπομπών και αναρτήσεων, χυδαίες, σεξιστικές, ομοφοβικές και ρατσιστικές θέσεις» και να ζητούν την παρέμβαση των αρμοδίων (περισσότερα εδώ).