Σε ένα ηρωικό κυνήγι παράνομου εμπορίου αρχαιοτήτων εν είδει Ιντιάνα Τζόουνς χωρίς τα φίδια, τα μαστίγια και τα ειδικά εφέ έμπλεξε το BBC πριν περίπου τέσσερα χρόνια. Και δικαιώθηκε πριν από λίγες ημέρες.

Ο Ρίτσαρντ Μπιλ, διευθυντής του οίκου δημοπρασιών Roma Numismatics με έδρα το Λονδίνο, παραδέχθηκε την ενοχή του σε δύο κατηγορίες για συνωμοσία και τρεις για εγκληματική κατοχή κλοπιμαίων.

Σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα του βρετανικού μέσου, κατηγορήθηκε ότι παραποίησε την προέλευση του ακριβότερου νομίσματος που έχει δημοπρατηθεί ποτέ –του χρυσού Eid Mar, το οποίο απέφερε 4,19 εκατ. δολάρια (3,87 εκατ. ευρώ) το 2020. Το νόμισμα ανήκε στις 29 αρχαιότητες που επαναπατρίστηκαν στην Ελλάδα τον Μάρτιο του 2023 από τις ΗΠΑ . Ο Μπιλ κατηγορήθηκε και για την κατοχή ενός ακόμα αρχαίου νομίσματος, του ασημένιου Sicily Naxos, το οποίο πωλήθηκε την ίδια εποχή για 292.000 δολάρια και το οποίο επαναπατρίστηκε στην Ιταλία.

Εχει, επίσης, παραδεχτεί ότι παραποίησε την προέλευση μιας σειράς ασημένιων δεκάδραχμων του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τον «Θησαυρό της Γάζας», τα οποία πωλήθηκαν από τη Roma Numismatics και των οποίων η ύποπτη προέλευση ήρθε στο φως από ένα αραβικό ντοκιμαντέρ του BBC News το 2020.

Το βρώμικο εμπόριο του «Θησαυρού της Γάζας»

Σύμφωνα με το αραβικό BBC, το 2017, ψαράδες στην παλαιστινιακή περιοχή είχαν ανακαλύψει δεκάδες δεκάδραχμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τα οποία χρονολογούνται στον 4ο αιώνα π.Χ. Τα νομίσματα που βρέθηκαν με αυτόν τον τρόπο ονομάστηκαν «Θησαυρός της Γάζας». Παραδόξως όμως, αμέσως μετά την εύρεσή τους έγιναν άφαντα.

«Βρίσκονται στα χέρια ανθρώπων που δεν γνωρίζουν τι είναι αυτά [τα νομίσματα], γιατί είναι εδώ και τι αντιπροσωπεύουν για τη χώρα μας. Είναι πολύ στενάχωρο» είχε δηλώσει το 2019 στο BBC ο Φαντέλ Αλατόλ, ένας τοπικός αρχαιολόγος που είχε αναγνωρίσει τα νομίσματα που βρήκαν οι ψαράδες πριν, πιθανώς, πωληθούν.

Πριν από την ανακάλυψη στη Γάζα ήταν γνωστό ότι υπήρχαν μόνο 20 δεκάδραχμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Λίγους μήνες αργότερα, ο ίδιος τύπος νομισμάτων άρχισε να εμφανίζεται προς πώληση σε οίκους δημοπρασιών σε όλον τον κόσμο.

Συγκεκριμένα, τον Σεπτέμβριο του 2017, ένα δεκάδραχμο του Μεγάλου Αλεξάνδρου πωλήθηκε έναντι 100.000 λιρών Αγγλίας (περίπου 116.000 ευρώ) στο νομισματοκοπείο Roma Numismatics.

Συνολικά πωλήθηκαν 19 από αυτά τα πολύ σπάνια, άλλοτε, δεκάδραχμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και 11 από αυτά πούλησε η Roma Numismatics. Η προέλευσή τους αναφέρεται είτε ως «από ιδιωτική καναδική συλλογή» είτε ως «πρώην ιδιωτική ευρωπαϊκή συλλογή».

Το 2019 το BBC πλησίασε τον Μπιλ στο γραφείο του στο Λονδίνο και τον προκάλεσε ευθέως σχετικά με την προέλευση των δεκάδραχμων που αναγράφονται στον ιστότοπο της Roma Numismatics. Το BBC ενημέρωσε τον Μπιλ ότι υποπτευόταν πως τα νομίσματα προέρχονταν από τον «Θησαυρό της Γάζας», άρα η πώλησή τους ήταν παράνομη.

Οι οίκοι δημοπρασιών αναμένεται να διενεργούν τη δέουσα έρευνα για να διαπιστώνουν την προέλευση ενός νομίσματος. Ωστόσο, μπορούν επίσης να βασίζονται μόνο σε όσα τους λέει ένας έμπιστος αποστολέας.

Το 2019 ο Μπιλ είχε δηλώσει στο ΒΒC: «Ημασταν ικανοποιημένοι ότι ο/οι αποστολέας/ες ήταν γνωστός/οί σε εμάς και είχαν ένα καθιερωμένο ιστορικό επαγγελματισμού και εμπιστοσύνης. Επιπλέον, μας δόθηκαν πληροφορίες ότι τα αντικείμενα είχαν εισέλθει στο Ηνωμένο Βασίλειο από χώρα προέλευσης που δεν προκαλούσε καμία ανησυχία».

Μετά τη συνάντηση με τους παραγωγούς του BBC, η Roma Numismatics προχώρησε στην πώληση περισσότερων δεκάδραχμων του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Η ιστορία του πολύτιμου νόμισματος Eid Mar και ο λόγος που επαναπατρίστηκε στην Ελλάδα

Εμφανιζόμενος ενώπιον του Ανώτατου Ποινικού Δικαστηρίου της Νέας Υόρκης στις 14 Αυγούστου, ο Μπιλ παραδέχτηκε ότι γνώριζε πως οι προελεύσεις των δεκάδραχμων ήταν ψευδείς όταν πουλήθηκαν, και είχαν σκοπό να συγκαλύψουν το γεγονός ότι προέρχονταν από τον «Θησαυρό της Γάζας», όπως προκύπτει από τα δικαστικά έγγραφα.

Παραδέχτηκε επίσης ότι αποφάσισε να συνεχίσει να πουλάει τα νομίσματα, παρά το γεγονός ότι οι παραγωγοί του ντοκιμαντέρ του BBC αμφισβήτησαν ευθέως τις ψευδείς προελεύσεις στον ιστότοπο δημοπρασιών της Roma Numismatics.

Ακόμα, όπως μεταφέρει το βρετανικό μέσο, ο Μπιλ παραδέχτηκε ότι το 2015 συνήψε συμφωνία με έναν ιταλό έμπορο νομισμάτων για την πώληση του νομίσματος Eid Mar, το οποίο κόπηκε το 42 π.Χ. για να τιμήσει τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα στις Ειδούς του Μαρτίου.

Οι δυο άνδρες ταξίδεψαν στο Μόναχο και πλήρωσαν 450.000 ευρώ σε μετρητά για το νόμισμα, παρά το γεγονός ότι δεν συνοδευόταν από κανένα έγγραφο προέλευσης ή οποιαδήποτε άλλη μορφή τεκμηρίωσης.

Τον Αύγουστο του 2020 ο Μπιλ έστειλε το νόμισμα στις ΗΠΑ για να πιστοποιηθεί η αυθεντικότητά του. Ως χώρα προέλευσης αναφέρθηκε η Τουρκία, επειδή οποιαδήποτε αρχαία αντικείμενα από την Ιταλία ή την Ελλάδα ήταν πιο πιθανό να κατασχεθούν από τα αμερικανικά τελωνεία για ελέγχους.

Τον επόμενο μήνα το νόμισμα τέθηκε προς πώληση από τη Roma Numismatics και περιγράφηκε ως προερχόμενο «από τη συλλογή του βαρόνου Ντομινίκ ντε Σαμπριέ, με την αρχική βεβαίωση προέλευσης».

Τον Οκτώβριο του 2020 ο βαρόνος έστειλε email και μια επιστολή στον Μπιλ ζητώντας του να αποσύρει την ψευδή προέλευση. Ωστόσο, ο Μπιλ τον αγνόησε και προχώρησε στην πώληση του νομίσματος, το οποίο αγοράστηκε από έναν Αμερικανό για 4,19 εκατ. δολάρια.

Η μέγιστη ποινή για τα εν λόγω ποινικά αδικήματα είναι 25 χρόνια φυλάκισης, αλλά θα μπορούσε να μειωθεί στο πλαίσιο συμφωνίας με τους εισαγγελείς για την παραδοχή και την επιβολή ποινής. Ο Μπιλ πρόκειται να εμφανιστεί ενώπιον του Ανωτάτου Ποινικού Δικαστηρίου της Νέας Υόρκης τον Μάρτιο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News