Ακούγεται περισσότερο σαν συνταγή έντασης και αντιπαραθέσεων παρά σαν καταφύγιο, αλλά δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι από τη Ρωσία και την Ουκρανία, τις αντιμαχόμενες πλευρές σε έναν οδυνηρό και παρατεταμένο πόλεμο, καταφεύγουν σε μια μικρή βαλκανική χώρα, η οποία έχει το δικό της άσχημο συγκρουσιακό παρελθόν.

Το Μαυροβούνιο έχει μέχρι στιγμής κατορθώσει να διαχειριστεί την εισροή των προσφύγων. Σύμφωνα με το BBC, από τον Φεβρουάριο του 2022, ουκρανοί πρόσφυγες και ρώσοι εξόριστοι έχουν εξαπλωθεί σε όλη την Ευρώπη, ξεφεύγοντας από τον πόλεμο, τη Στρατολογία και την ισχύ του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Περισσότεροι από τέσσερα εκατ. άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία αναζητώντας προσωρινή προστασία στην Ευρωπαϊκή Ενωση, κυρίως στη Γερμανία και στην Πολωνία. Αλλά πέραν της ΕΕ, το Μαυροβούνιο έχει δεχτεί περισσότερους από 200.000 Ουκρανούς – τον υψηλότερο κατά κεφαλήν πληθυσμό ουκρανών προσφύγων παγκοσμίως.

Μέλος του NATO και χώρα υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, το Μαυροβούνιο έχει τα δικά του προβλήματα. Διαθέτει έναν σημαντικό σερβικό πληθυσμό, πολλοί από τους οποίους έχουν φιλορωσικές συμπάθειες, ενώ έξι ρώσοι διπλωμάτες εκδιώχθηκαν πριν από δύο χρόνια ως ύποπτοι για κατασκοπεία.

Ωστόσο έχει κερδίσει επαίνους για την απάντησή του στην προσφυγική κρίση – ιδίως για την απόφασή του να χορηγήσει στους Ουκρανούς καθεστώς προσωρινής προστασίας, το οποίο έχει πλέον παραταθεί μέχρι τον Μάρτιο του 2025. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία από τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους δείχνουν ότι περισσότεροι από 10.000 πρόσφυγες είχαν ωφεληθεί, ενώ σύμφωνα με τα Ηνωμένα Εθνη 62.000 Ουκρανοί είχαν κατοχυρώσει έως τότε κάποιο νομικό καθεστώς.

Ο αριθμός αντιπροσωπεύει σχεδόν το 10% του πληθυσμού του Μαυροβουνίου. Χιλιάδες επιπλέον πρόσφυγες έχουν έρθει από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Για όλες αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες το Μαυροβούνιο είναι ελκυστικό για το καθεστώς του: η έκδοση βίζας δεν είναι αναγκαία, η γλώσσα είναι παρόμοια, η θρησκεία κοινή και η κυβέρνηση φιλοδυτική. Βέβαια, αυτό το καλωσόρισμα δεν επεκτείνεται πάντα και στην ποιότητα ζωής.

Αν και υπάρχουν πολλές θέσεις εργασίας για τους μετανάστες στις παράκτιες περιοχές του Μαυροβουνίου, αυτές είναι συχνά εποχιακές και κακοπληρωμένες. Οι πιο ποιοτικές θέσεις εργασίας είναι δυσκολότερες – οι τυχερότεροι μετανάστες κατάφεραν να διατηρήσουν τις δουλειές που είχαν στις πατρίδες τους, εργαζόμενοι εξ αποστάσεως.

Μια άλλη δυσκολία είναι πως είναι σχεδόν αδύνατο να πάρουν υπηκοότητα Μαυροβουνίου, κάτι που αποτελεί πρόβλημα για όσους, για οποιονδήποτε λόγο, αδυνατούν να ανανεώσουν το διαβατήριό τους. Στο Μαυροβούνιο υπάρχει εδώ και χρόνια έντονη ρωσική παρουσία και η χώρα έχει τη φήμη, αδίκως ίσως, «παιδικής χαράς» για τους πολύ πλούσιους.

Πολλοί Ρώσοι και Ουκρανοί έχουν περιουσιακές ή οικογενειακές διασυνδέσεις με το Μαυροβούνιο, αλλά υπάρχει και μια μεγάλη ομάδα που κατέληξε στη βαλκανική χώρα σχεδόν τυχαία, νιώθοντας εντελώς χαμένη. Για αυτούς έχει δημιουργηθεί το μη κερδοσκοπικό καταφύγιο Pristaniste. Με έδρα την Μπούντβα, προσφέρει στους πιο απελπισμένους από τους αφιχθέντες ένα ασφαλές μέρος και ένα θερμό καλωσόρισμα για δύο εβδομάδες, ώστε να βρουν τα πατήματά τους.

Τους προσφέρεται βοήθεια στη συμπλήρωση των απαραίτητων εγγράφων, στο κυνήγι μιας θέσης εργασίας, καθώς και διαμερίσματα. Παράλληλα, όλοι οι Ουκρανοί έχουν το δικαίωμα να επισκεφθούν τη χώρα για δύο εβδομάδες εν είδη «διακοπών» από τον πόλεμο. Οι περισσότεροι πρόσφυγες καταφέρνουν να τακτοποιηθούν.

Τα μικρότερα παιδιά μαθαίνουν τη γλώσσα και φοιτούν σε τοπικά σχολεία, ενώ τα μεγαλύτερα εξασκούν την εκμάθηση εξ αποστάσεως από τα ουκρανικά σχολεία τους, πριν οι γονείς τους τα καλέσουν στη χώρα. Η Pristaniste και άλλη μια χούφτα φιλανθρωπικών οργανώσεων που λειτουργούν στο Μαυροβούνιο διαθέτουν εθελοντές από πολλές χώρες και δεν ελέγχουν τα διαβατήρια – δεν δίνουν έμφαση στην ιθαγένεια.

Σε άλλες χώρες της Ευρώπης υπάρχουν περιστασιακές τριβές μεταξύ Ουκρανών και Ρώσων. Στην αρχή του πολέμου η Γερμανία κατέγραψε αύξηση των επιθέσεων και στις δύο κοινότητες. Αλλά μέχρι στιγμής στο Μαυροβούνιο έχουν καταγραφεί ελάχιστες εντάσεις. Η ανεκτικότητα κυριαρχεί, ιδίως στις τάξεις των προσφύγων της Pristaniste, και οι εθελοντές της οργάνωσης παίζουν κυρίαρχο ρόλο στην προώθησή της.

Ωστόσο, παρά τη σχετικά θερμή υποδοχή, το μέλλον ορισμένων μεταναστών παραμένει αβέβαιο. Οι αυστηροί νόμοι για την ιθαγένεια σημαίνουν ότι πολλοί από τους πρόσφυγες δεν θα μπορούν να μείνουν στη χώρα επ’ αόριστον. Οι περισσότεροι Ουκρανοί είναι πρόθυμοι να επιστρέψουν στα σπίτια τους μόλις τελειώσει ο πόλεμος – αν φυσικά υπάρχουν ακόμα σπίτια για να πάνε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News