Δεν μπορούν να το πιστέψουν. «Η Αγγλία κέρδισε στη διαδικασία των πέναλτι – ένας τίτλος που ποτέ δεν περίμενες ότι θα διαβάσεις», γράφει η Sun στην ηλεκτρονική της έκδοση. Και στην έντυπη: «Η Αγγλία νίκησε στα πέναλτι (είναι αλήθεια)». «Σοκ στο Παγκόσμιο Κύπελλο, η Αγγλία κέρδισε στα πέναλτι!», είναι ο τίτλος της Daily Telegraph. «Ναι, συνέβη πραγματικά», πανηγυρίζουν οι Τimes. Η πρόκριση των «Τριών Λιονταριών» στους προημιτελικούς του Παγκοσμίου Κυπέλλου (για πρώτη φορά μετά το 2006) είναι πρώτο θέμα, παντού, στο Νησί.

Πώς να μην είναι; Και τις τρεις φορές που οι Αγγλοι είχαν παίξει στη «ρώσικη ρουλέτα» των πέναλτι, η θαλάμη είχε σφαίρα. Το 1990 αποκλείστηκαν από τη Γερμανία, το 1998 από την Αργεντινή και το 2006 από την Πορτογαλία. Τα ίδια και στα Euro, άλλες τρεις φορές. Μόνον το 1996, κόντρα στους Ισπανούς, άκουσαν «κλικ» μόλις πάτησαν τη σκανδάλη, και έμειναν ζωντανοί στη διοργάνωση.

Κι όμως. Το πέναλτι, από το οποίο τόσο πολύ έχουν υποφέρει, είναι δική τους εφεύρεση. Το πέναλτι ως ποινή. Το περιέλαβαν στους κανονισμούς τον Ιούνιο του 1891. Μέχρι τότε οι παραβάσεις εντός της μεγάλης περιοχής τιμωρούνταν με απλό φάουλ, και οι αμυνόμενοι είχαν δικαίωμα να σχηματίσουν «τείχος», ακόμη και πάνω στη γραμμή της εστίας τους. Πώς να μπει γκολ; Θεωρήθηκε -και ήταν- άδικο για τους επιτιθέμενους. Ενας ιρλανδός διευθυντής κλωστοϋφαντουργίας (και ερασιτέχνης τερματοφύλακας), ο Ουίλιαμ ΜακΚραμ, είχε την ιδέα, που δεν άργησε να γίνει νόμος των γηπέδων. Το 1902 καθιερώθηκε η άσπρη βούλα, ώστε να μην εκτελείται από οποιοδήποτε σημείο της περιοχής. Από το 1937, συμπαίκτες και αντίπαλοι ήταν υποχρεωμένοι να στέκονται πίσω από τον ποδοσφαιριστή που σουτάρει.

Τα πέναλτι ως διαδικασία ανάδειξης του νικητή είναι μια εντελώς διαφορετική συζήτηση. Στις δικές τους διοργανώσεις, οι Αγγλοι τα αποφεύγουν ακόμη και σήμερα. Προτιμούν τους επαναληπτικούς αγώνες. Σε έναν ιδανικό (ποδοσφαιρικό) Κόσμο, έτσι θα έπρεπε οι ομάδες να λύνουν τις διαφορές τους. Η FIFA, όμως, αναζητούσε τρόπους ώστε τα παιχνίδια να λήγουν «εδώ και τώρα». Είχε σοβαρούς λόγους: το διεθνές καλεντάρι δεν χωρούσε επιπλέον ματς, οι παίκτες δεν άντεχαν περισσότερα ταξίδια, η τηλεόραση απαιτούσε να γνωρίζει από νωρίς τι και πότε θα μεταδώσει, και οι διοργανωτές των Μουντιάλ, των Euro και των Κυπέλλων Ευρώπης θα μπορούσαν να κάνουν καλύτερο προγραμματισμό. Ετσι, το 1970 θέσπισε την παράταση -και στη συνέχεια τα πέναλτι- ως λύση στις άβολες ισοπαλίες.

Αγγλία, Ρωσία και Κροατία συνεχίζουν στο Παγκόσμιο Κύπελλο, ενώ η Κολομβία, η Ισπανία και η Δανία αποκλείστηκαν, χωρίς κάποια από αυτές τις ομάδες να έχει νικήσει ή να έχει χάσει στη ροή ενός αγώνα. Είναι δίκαιο; Είναι. Τουλάχιστον μέχρι να σκεφτούμε κάτι δικαιότερο. Πριν από τη δεκαετία των ’70s, εφόσον δεν προβλεπόταν επαναληπτικός αγώνας, στις ισοπαλίες τον νικητή τον έβγαζε η κλήρωση ή το στρίψιμο του νομίσματος – που ήταν τρισχειρότερα. Οι παλιοί Ολυμπιακοί, ακόμη δεν έχουν ξεχάσει με ποιον τρόπο έχασαν το Κύπελλο του 1969 (το τελευταίο πριν από την καθιέρωση της διαδικασίας των πέναλτι) από τον Παναθηναϊκό. Μόνον ο διαιτητής Μίχας πρόλαβε να δει, εάν η δεκάρα έδειξε «κορώνα» ή «γράμματα».

Το 1993 η FIFA πίστεψε πως είχε βρει καλύτερο (από τα πέναλτι) σύστημα. Με τον «ξαφνικό θάνατο» (το παιχνίδι έληγε αμέσως μόλις μια από τις δυο αντιπάλους σκόραρε, σε οποιοδήποτε χρονικό σημείο της παράτασης, το λεγόμενο «χρυσό γκολ») κρίθηκαν οι τελικοί του Euro 1996 και του Euro 2000). Στα σχεδόν δέκα χρόνια που ίσχυσε, οι ομάδες παραπονούνταν ότι δεν τους άφηνε το παραμικρό περιθώριο αντίδρασης, σε περίπτωση που δέχονταν πρώτες γκολ. Και έπαιζαν τον έξτρα χρόνο ταμπουρωμένες στην άμυνα, επειδή τυχόν λάθος δεν θα μπορούσε να διορθωθεί.

Προτού επιστρέψουμε στα πέναλτι, είχε δοκιμαστεί για δυο χρόνια και το «ασημένιο γκολ». Σε αυτή την εκδοχή νικούσε η ομάδα που σκόραρε πρώτη, εφόσον, στη συνέχεια, δεν δεχόταν τέρμα στο ίδιο ημίχρονο (της παράτασης). Το πιο διάσημο «ασημένιο γκολ» ήταν ελληνικό: του Τραϊανού Δέλλα στον ημιτελικό του Euro 2004 κόντρα στην Τσεχία.

Τη διαδικασία των πέναλτι τη λατρεύουν, η τηλεόραση, οι φίλαθλοι και οι… τερματοφύλακες. Η τηλεόραση, για ευνόητους λόγους. Αυτό το ιδιότυπο ποδοσφαιρικό θρίλερ συγκεντρώνει πάντα τα υψηλότερα ποσοστά τηλεθέασης στη διάρκεια του ματς. Ούτε ο Αλφρεντ Χίτσκοκ, ο μετρ του τρόμου, δεν θα μπορούσε να σκεφθεί μεγαλύτερο ψυχόδραμα ως φινάλε ενός ισόπαλου ποδοσφαιρικού αγώνα.

Οι φίλαθλοι, για το σασπένς. Αρκεί η αγωνία να μην αφορά τη δική τους ομάδα. Οπως δείχνουν σχετικές έρευνες, απολαμβάνουν τα πέναλτι σε ποσοστό πάνω από 80%. Αλλά, εάν από αυτά κρίνεται η τύχη της ομάδας που υποστηρίζουν, το ποσοστό πέφτει κοντά στο 30%. Οι πλέον φανατικοί της διαδικασίας έχουν δημιουργήσει και δικό τους ιστότοπο (PenaltyShootouts).

Οι τερματοφύλακες, γιατί είναι η ευκαιρία τους να γίνουν «ήρωες». Ακόμη κι αν δεν πιάσουν ούτε ένα, δεν έχουν απολύτως τίποτα να χάσουν. Με κάθε εκτέλεση να έχει πιθανότητες γύρω στο 77% να γίνει γκολ, όλοι θα συγχωρήσουν τον γκολκίπερ που δεν κατόρθωσε να αποκρούσει την μπάλα, ενώ θα κατακρίνουν τον παίκτη που αστόχησε. Ο Λεβ Γιασίν, ο κορυφαίος τερματοφύλακας όλων των εποχών (σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Ιστορίας και Στατιστικής Ποδοσφαίρου), με 150 αποκρούσεις πέναλτι στην καριέρα του, είχε πει, το 1961: «Η χαρά να βλέπεις τον Γιούρι Γκαγκάριν στο διάστημα συγκρίνεται μόνο με τη χαρά που νοιώθεις έπειτα από την απόκρουση ενός πέναλτι». Τον είχαν ρωτήσει και για το μυστικό της επιτυχίας του. «Η απόκρουση του πέναλτι είναι ό,τι ο πρώτος στίχος σε ένα ποίημα: καθαρή έμπνευση» είχε απαντήσει.

Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες αναζητούν τη συνταγή για το «τέλειο πέναλτι». Ιδίως οι Αγγλοι, που έχουν… καεί κατ’ επανάληψη από τις άστοχες εκτελέσεις. Ιδού μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα: Ο μόνος τρόπος για να εξασφαλίσει κανείς το γκολ, σε ποσοστό 100%, είναι να στείλει την μπάλα ψηλά, στη δεξιά ή στην αριστερή γωνία του τέρματος, κατά προτίμηση ένα μέτρο κάτω από το οριζόντιο δοκάρι. Εάν ο παίκτης χτυπήσει γρήγορα την μπάλα -το αργότερο μέσα σε τρία δευτερόλεπτα από το σφύριγμα του διαιτητή- έχει υπέρ του το στοιχείο της έκπληξης. Διαφορετικά, καλύτερα να καθυστερήσει πάνω από 13 δευτερόλεπτα. Αυτό θα κάνει τον τερματοφύλακα πιο νευρικό.

Αναζητούν, επίσης, τα μυστικά της απόκρουσης ενός πέναλτι. Εάν ο τερματοφύλακας -λέει- δεν σταθεί ακριβώς στο κέντρο της εστίας του, αλλά έξι έως δέκα εκατοστά πιο αριστερά ή πιο δεξιά, θα οδηγήσει αυτόν που σουτάρει στο να στείλει την μπάλα προς την αντίθετη κατεύθυνση, εκεί όπου φαίνεται ότι υπάρχει μεγαλύτερος χώρος. Επίσης, ο γκολκίπερ που φορά κόκκινη ή πορτοκαλί στολή έχει σχεδόν διπλάσιες πιθανότητες να αποκρούσει την μπάλα.

Γύρω από το πέναλτι έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες επιστημονικές μελέτες, γράφτηκαν βιβλία, γυρίστηκαν κινηματογραφικές ταινίες. Το πιο διάσημο χαμένο πέναλτι της ποδοσφαιρικής ιστορίας, του Ρομπέρτο Μπάτζιο στον τελικό (Ιταλία – Βραζιλία) του Μουντιάλ 1994 στις ΗΠΑ, έγινε διαφήμιση ουΐσκι. Ο «Μικρός Βούδας» πληρώθηκε με πολλά εκατομμύρια για να μοιραστεί το προσωπικό του δράμα. Αλλά, όπως έχει εξομολογηθεί σε συνέντευξή του, ποτέ δεν έπαψε να βλέπει στον ύπνο του το περιπαικτικό γέλιο του Ταφαρέλ (τερματοφύλακας των Βραζιλιάνων).

Τελικώς, όλοι αντέχουμε τα πέναλτι. Ολοι, εκτός από αυτούς που τα χάνουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News