Όποιος αναφέρει σήμερα τον όρο «μέτρα», δημιουργεί στους περισσότερους πολίτες εχθρότητα ή καχυποψία. Οι πιο σβέλτοι σου κολλάνε και την ταμπέλα «Μνημονιακός», άρα κακός, άρα εχθρός. Δεν λέω, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις που θέλουν να ακούσουν τι εννοείς, γιατί υποπτεύονται πως μέτρα -και μάλιστα κοστολογημένα με αριθμούς- είναι απαραίτητα για τη διαχείριση και για την διοίκηση, όχι μόνο μιας επιχείρησης, αλλά και ενός δημοσιου οργανισμού και, τελικά, για όλο το κράτος.

Το νεότερο ανακοινωθέν αναφέρεται σε λίστες με μέτρα που μας ζητάνε να γράψουμε. «Γράψτε μερικά μέτρα για να πάρετε 1,9 δισεκατομμύρια», αυτό άκουσα χθες από οικονομικό ρεπόρτερ μεγάλου ελληνικού καναλιού! Πολύ απλά, κάθεσαι και γράφεις δέκα ή και πενήντα σελίδες έκθεση και παίρνεις δισεκατομμύρια. Σαν να μας κλείνουν οι «έξω» το μάτι.
Αλλά γιατί αυτή η μανία με τους αριθμούς, ή -για να το πω διαφορετικά- η αριθμολαγνεία;

Μια αρκετά διαδεδομένη ρήση, που αποδίδεται μάλιστα σε αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο, λέει ότι δεν μπορείς να το μετρήσεις, δεν μπορείς να το ελέγξεις ούτε να το κατευθύνεις. Σε διάφορες γλώσσες η απόδοση του όρου «μέτρα» έχει παρόμοια βάση και ίδιο νόημα, Massnahmen λένε οι Γερμανοί, measures οι Άγγλοι, (prendre des) mesures οι Γάλλοι, misura οι Ιταλοί, las medidas οι Ισπανοί, όλοι εννοούν περίπου το ίδιο: Τη χρήση αριθμών για να διαπιστωθεί αντικειμενικά και επικοινωνιακά αν θελετε, ένα αποτελεσμα, η να περιγραφεί κάτι χειροπιαστό, συγκεκριμένο!

Εδώ κολλάμε εμείς πολύ, και δεν είμαστε οι μόνοι. Ιδίως οι πολιτικοί έχουν πάγιο πρόβλημα με το συγκεκριμένο, με το μετρήσιμο. Γιατί; Διότι θα είναι δυνατόν να σου ζητήσουν κάποτε οι πελάτες σου, ή οι ψηφοφόροι, οι πολίτες τέλος πάντων, να λογοδοτήσεις. Για τέτοια είμαστε;

Οι αριθμοί βεβαια και αυτοί δεν είναι το άκρον άωτον της αξιοπιστίας, δίνουν ενίοτε δυνατότητες παραποίησης, νόθευσης, αλλοίωσης. Tο Greek statistics -δυστυχώς για μας τους Έλληνες- είναι (από το 2009, αν δεν απατώμαι), ένας διεθνώς αναγνωρίσιμος όρος παραποίησης των στατιστικών στοιχείων. Έδεσε τόσο γρηγορα στο αγγλόφωνο κοινό, διότι υπήρχε προηγούμενο: Το "Ιt is all Greek to me" αναφέρεται πάνω απο εκατό χρονια σε κάτι που είναι δύσκολα κατανοητό.

Έμαθα ότι ζητάμε πολιτική λύση, αυτό ακούσαμε τις ημέρες που πέρασαν και σίγουρα θα το ξανακούσουμε προσεχώς. Πολιτική λύση, όχι μπλεξίματα με τεχνοκράτες, με λογιστές, λες και αυτοί θα σου μεταδώσουν μια επικίνδυνη ίωση. Να, όμως, που μερικοί πολιτικοί, σαν την κυρία Μέρκελ, σε δέχονται προς συζήτηση στο Βερολίνο, αλλά δεν παίρνουν αποφάσεις χωρίς να ακούσουν τους τεχνοκράτες, τους θεσμούς. Και αυτοί, οι αλλόθρησκοι, θέλουν αριθμούς, θέλουν κοστολογημένα μέτρα, θέλουν ισοδύναμα σε περίπτωση ενδεικνυόμενων αλλαγών. Και σωστά, διότι η χρήση των αριθμών είναι το επίτευγμα που μας επέτρεψε να εξελιχθούμε ως κοινωνία, να φτάσουμε σε άλλους πλανήτες. Οι αριθμοί είναι ένα είδος γλώσσας που αυξάνει πολύ την αποτελεσματικότητα και την παραγωγικότητα. Θα μπορούσε να χτιστεί ένα σπίτι χωρίς τη χρήση μέτρων; Βεβαίως, αν ο δημιουργός θα ήθελε να μείνει ο ίδιος μέσα, δεν ρωτάει κανέναν, ούτε μετράει, αν και δύσκολο, γίνεται. Αλλά όταν έχεις να κάνεις με αρχιτέκτονες, με πολιτικούς μηχανικούς και με ηλεκτρολόγους, με την πολεοδομία, πρέπει να τους δώσεις αριθμούς, μετρήσιμα στοιχεία. Η πολιτική είναι άλλο, θα μου πείτε, κάτι τελείως διαφορετικό από τις κατασκευές.

Θυμάμαι έναν Έλληνα, πρώην επίτροπο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κατά το ξέσπασμα της κρίσης, τον κύριο Παπουτσή (ΠΑΣΟΚ), να λέει ότι οι προϋπολογισμοί ενός κράτους είναι… ενδεικτικοί. Δηλαδή, στην καλύτερη περίπτωση στο… περίπου. Να όμως που τα ελλείμματα η τα πλεονάσματα μετριούνται σε αριθμούς, το ίδιο και τα χρέη στην τράπεζα ή στην εφορία, οι ρυθμίσεις των εκατό δόσεων και τα ενοίκια επίσης. Λογικό δεν είναι, να γίνεται παντού χρήση των αριθμών;

Δεν μπορείτε να μετράτε τα πάντα, μου αντέτεινε σε ένα συμπόσιο κάποιος από το ακροατήριο, στέλεχος γερμανικής βιομηχανίας δεν ήταν, καθηγητής πανεπιστημίου ήταν. Και όμως μπορούμε, του απάντησα, και δεν ήμουν μόνος, είναι ζήτημα του συστήματος αξιολόγησης και του χρόνου που έχουμε διαθέσιμο να… μεταφράσουμε την περιγραφική γλώσσα της καθομιλουμένης στη γλώσσα των αριθμών και, αν χρειάζεται, και σε ευρώ ή σε γιεν, σε δολάρια, ή σε ρούβλια. Τα στελέχη των επιχειρήσεων γνωρίζουν βέβαια ότι είναι υποχρεωμένα να κάνουν κοστολόγηση, να εκτιμούν πιθανούς τζίρους σε χρηματική αξία.
Η λογική αυτή διέπει και τη ζώνη του ευρώ και προ πολλού τους Αμερικανούς.

Και όμως, πολλοί ακόμα ελπίζουν ότι η κυβέρνησή μας θα αποφύγει τους αριθμούς, τις αξιολογήσεις. Έχει στηθεί ολόκληρη επικοινωνιακή καμπάνια σχετικά. Άδικα. Καλύτερα θα ήταν να το πάρουμε απόφαση: τα κλασικά πολιτικάντικα δεν περνάνε πια το 2015, όπως ίσως περνούσαν πριν από 20 χρόνια. Δεν αντιλέγω, ναι, είναι δεδομένη η τυραννία των αριθμών και βασανιστική για αυτούς που δεν έχουν τη σχετική εξοικείωση, ούτε έχουν τη διάθεση να μάθουν. Ας κάνουν πίσω οι ανεπίδεκτοι μαθήσεως. Όσο πιο γρήγορα, τόσο καλύτερα για την Ελλάδα.

Σημείωση:
Σχετικα με το θέμα υπάρχουν και βιβλία, σας παραθετω ένα:
The tyranny of numbers.
Why counting can't make us happy
David Boyle
HarperCollinsPublishers, 2001

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News