Ο πρωθυπουργός, πολύ σωστά, μετέβη στην Φραγκφούρτη για συνομιλίες με τον μοναδικό Ευρωπαίο ο οποίος γνωρίζει το βάθος της Κρίσης της Ευρωζώνης και έχει και την εξουσία να κάνει κάτι για αυτό: τον Πρόεδρο της ΕΚΤ κ. Mario Draghi. Το κακό με τον κ. Draghi είναι ότι πιστεύει πως, για να λυθούν τα χέρια του να διασώσει την Ιταλία και την Ισπανία, δεσμεύεται να μην ασχολείται με την Ελλάδα. Η γερμανική πλευρά του έχει μηνύσει ότι το «ελληνικό πρόβλημα» το χειρίζεται εκείνη, σε αγαστή συνεργασία με την τρόικα, και πως το τι θα γίνει με την Ελλάδα θα αποφασιστεί κάποια άλλη στιγμή – μετά το κλείσιμο των διαβουλεύσεων εντός της γερμανικής ηγεσίας και των διαπραγματεύσεων με Ρώμη και Μαδρίτη. Από αυτή την σκοπιά, είναι φανερό ότι ο Πρόεδρος της ΕΚΤ δεν έχει να προσφέρει πολλά στον κ. Σαμαρά. Οπότε το ερώτημα τίθεται: Τι θα του ζητήσει, ή προτείνει, ο έλληνας πρωθυπουργός;

Διαβάζω ότι ο κ. Σαμαράς θα διερευνήσει τα εξής αιτήματα:

1. «το ενδεχόμενο να διακρατήσει η ΕΚΤ έως το 2020 τα ελληνικά ομόλογα που έχει στην κατοχή της»
2. το πώς μπορεί «να ωφεληθεί η Ελλάδα» από το πρόγραμμα αγοράς ομολογών υπό όρους, που μόλις ανακοίνωσε ο Πρόεδρος της ΕΚΤ
3. «το να δεχθεί η ΕΚΤ να αποπληρωθεί για τα ελληνικά ομόλογα στην τιμή κτήσης τους και όχι στην ονομαστική τους αξία, να παραιτηθεί δηλαδή η ΕΚΤ από τα κέρδη της»
4. «το ενδεχόμενο το πακέτο των 25 δισ. ευρώ από τα 50 δισ. για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών… να εξαιρεθεί από το χρέος»

Από αυτά τα τέσσερα αιτήματα, θα πρότεινα στον κ. Σαμαρά να ξεχάσει παντελώς το πρώτο, να αφήσει το τέταρτο για άλλο φόρουμ, να κρατήσει το δεύτερο ως ένα απλό ερώτημα που στόχο έχει να κάνει τον κ. Draghi να νιώσει δυσάρεστα, και να ρίξει όλο το βάρος του στην ενίσχυση του τρίτου αιτήματος. Ας τα πάρουμε ένα-ένα.

Αίτημα 1: Δεν γνωρίζω ποιος φωστήρας σκέφτηκε την ιδέα «διακράτησης» από την ΕΚΤ των ελληνικών ομολόγων που έχει στην κατοχή της. Κάτι τέτοιο δεν έχει ειρμό και λογική. Με τα λογιστικά συστήματα που χρησιμοποιεί η ΕΚΤ, μια τέτοια διακράτηση ισοδυναμεί με κούρεμα. Αν όμως είναι να γίνει κούρεμα των ελληνικών ομολόγων που έχει η ΕΚΤ, και τα οποία επέμεινε να μην κουρευτούν μαζί με των ιδιωτών (στο πλαίσιο του PSI), τότε ας γίνει. Οπότε πάμε στο σημείο 3, βλ. πιο κάτω, το οποίο αναφέρεται στο πόσα χρήματα θα πρέπει να λάβει η ΕΚΤ την ώρα της λήξης των ομολόγων μας που αγόρασε πριν δύο χρόνια

Αίτημα 2: Η απάντηση που θα λάβει ο κ. Σαμαράς στο εν λόγω αίτημα θα είναι: Δεν μπορεί να ωφεληθεί η Ελλάδα από το νέο πρόγραμμα αγοράς ομολόγων επειδή αυτό το πρόγραμμα σχεδιάστηκε ώστε να μην ωφεληθεί η Ελλάδα από αυτό. Σχεδιάστηκε για χώρες επισήμως εκτός Μνημονίων με το ένα πόδι όμως στον τάφο: δηλαδή, την Ιταλία και την Ισπανία. Αυτό είναι καλό ο κ. Σαμαράς να το αναφέρει στον κ. Draghi, μόνο και μόνο ως υπενθύμιση των δύο μέτρων και δύο σταθμών. Όμως θα ήταν λάθος να ζητήσει οφέλη για την Ελλάδα από αυτό το πρόγραμμα καθώς η όλη του δομή δεν μας αφορά. Στόχος της κυβέρνησης πρέπει να είναι τα οφέλη από το αίτημα 3, βλ. αμέσως πιο κάτω:

Αίτημα 3: Εδώ και μήνες σας κουράζω λέγοντας ότι είναι σκάνδαλο το γεγονός (α) ότι η ΕΚΤ βγάζει «κέρδη» από το πτωχευμένο ελληνικό δημόσιο απαιτώντας την αποπληρωμή της ονομαστικής αξίας των ομολόγων μας, δεδομένου ότι τα αγόρασε κοψοτιμής, και (β) ότι η ελληνική κυβέρνηση δέχεται να αποπληρώνει στην ΕΚΤ αυτά τα ποσά χωρίς να χρησιμοποιεί αυτό το διαπραγματευτικό χαρτί στο πλαίσιο μιας γενικότερης διαπραγμάτευσης με την ΕΕ για την δανειακή μας συμφωνία. Θεωρούσα μάλιστα την αποπληρωμή της 20ης Αυγούστου ως την τελευταία μας ευκαιρία. Εξακολουθώ να το πιστεύω αυτό. Αργά λοιπόν θυμήθηκε ο κ. Σαμαράς να καταθέσει στην ΕΚΤ ένσταση για τα «κέρδη» που απαιτεί να βγάζει από το ελληνικό δημόσιο. Σημαίνει ότι δεν πρέπει να απαιτήσει την επιστροφή αυτών των κερδών, έστω και αργά; (1)  Όχι βέβαια. Απλά, σημαίνει ότι τώρα ήρθε η στιγμή ο κ. πρωθυπουργός να ζητήσει περισσότερα. Τι δηλαδή; Να απαιτήσει το 47% των ποσών που έχει ήδη δώσει στην ΕΚΤ και, παράλληλα, να ανακοινώσει, μονομερώς, πως από εδώ και εμπρός το ελληνικό δημόσιο, στην βάση της ισονομίας εντός της ΕΕ, θα καταβάλει στην ΕΚΤ μόνο το 53% της ονομαστικής αξίας των ομολόγων που λήγουν. Γιατί και με ποιο σκεπτικό; Έως τώρα, η ΕΚΤ ισχυριζόταν ότι τα ομόλογα που έχει στην κατοχή της δεν πρέπει ποτέ να κουρεύονται γιατί αυτό αποτελεί παραβίαση της αρχής της μη διάσωσης των χωρών-μελών (το no bailout clause). Όμως τώρα, ο Πρόεδρος της ΕΚΤ ανακοίνωσε ότι αυτό ήταν λάθος καθώς αυτή η πολιτική εξεδίωξε τους ιδιώτες από τις αγορές ομολόγων της Περιφέρειας. Ανακοίνωσε μάλιστα ότι, για αυτόν τον λόγο, από εδώ και εμπρός η ΕΚΤ δεν θα απαιτεί την εξαίρεση των ομολόγων της από το οποιοδήποτε κούρεμα –εφόσον βέβαια η εν λόγω χώρα υπόκειται στις διαδικασίες ελέγχου της τρόικα. Με απλά λόγια, ο ίδιος ο κ. Draghi έχει αιτιολογήσει πλήρως γιατί η εξαίρεση των ομολόγων της ΕΚΤ από ένα κούρεμα είναι καταστροφική για την Ευρωζώνη. Το μόνο που έχει να κάνει ο έλληνας πρωθυπουργός είναι πει ότι αυτό, για λόγους ισονομίας, πρέπει να ισχύσει και για την Ελλάδα και μάλιστα αναδρομικά – εξασφαλίζοντας ένα κούρεμα 47% για τα ομόλογα που αγόρασε η ΕΚΤ την περίοδο 2010/11. Θα του συνιστούσα μάλιστα να εκκινήσει και νομική διαδικασία εντός των οργάνων της ΕΕ ώστε να ισχυροποιήσει την θέση του. Μια επιτυχία σε αυτό το πεδίο θα απέδιδε στο ελληνικό δημόσιο ένα σημαντικό ποσό τουλάχιστον 20 δις ευρώ. Ένα ποσόν που, αν και δεν θα απέτρεπε τα δεινά που έρχονται, θα έδινε πολλές ανάσες στην κυβέρνηση.

Αίτημα 4: Πρόκειται για ένα αίτημα το οποίο υποστηρίζω εδώ και διόμιση χρόνια. Ένα αίτημα που ο κ. Σαμαράς και ο υπουργός οικονομικών της χώρας έπρεπε να είχαν βροντοφωνάξει στην Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου – τότε που το επέβαλε ο κ. Monti στην Γερμανία. Δυστυχώς τότε ο κ. Σαμαράς ήταν απών και ο υπουργός οικονομικών δεν είχε ακόμα ορκιστεί (με τον κ. Ζανιά, που εκτελούσε χρέη υπηρεσιακού υπουργού, να παραμένει βουβός). Κάλιο αργά παρά ποτέ. Να τεθεί έστω και τώρα. Όχι όμως στον κ. Draghi, ο οποίος είναι καθόλα αναρμόδιος για το συγκεκριμένο ζήτημα. Να τεθεί στην Σύνοδο Κορυφής, όπου δεν ετέθη τον Ιούνιο.

Περίληψη

Άριστα πράττει ο κ. Σαμαράς που πηγαίνει στην Φραγκφούρτη για συνομιλίες με τον Πρόεδρο της ΕΚΤ. Ας μιλήσουν εφ’ όλης της ύλης. Όμως το θέμα ουσίας για το οποίο πρέπει να διαπραγματευτεί ο κ. Σαμαράς είναι ένα και μοναδικό: να αποδεχθεί η ΕΚΤ, και μάλιστα αναδρομικά, την εφαρμογή στην περίπτωση και της Ελλάδας του νέου δόγματος της ΕΚΤ (που ανακοινώθηκε από τα χείλη του Προέδρου της) περί μη εξαίρεσης των ομολόγων που αγοράζει από συμπεφωνημένα κουρέματα. Κι αν ο κ. Draghi δεν μπορεί να το αποδεχθεί, δεσμευόμενος από το Βερολίνο, τότε να ανακοινώσει ο έλληνας πρωθυπουργός προσφυγή στα ευρωπαϊκά δικαστήρια με το ερώτημα της ισονομίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θεωρώ ότι, τουλάχιστον από νομικής πλευράς, η Ελλάδα έχει ισχυρότατα επιχειρήματα – κάτι που ο κ. Draghi θα λάβει υπ’ όψη του, εφόσον βέβαια του τεθεί από την ελληνική κυβέρνηση. Ακόμα και στην ύστατη ώρα, έχει αξία η χρήση των ευρωπαϊκών θεσμών ώστε να αρχίσει επιτέλους να διαπραγματεύεται η ελληνική κυβέρνηση, αντί να επαφίεται στην «γενναιοδωρία των ξένων».

1. Κάποιοι σχολιαστές συνηθίζουν να αναφέρουν, λανθασμένα, ότι αυτά τα κέρδη επιστρέφονται στην Ελλάδα μέσω των Κεντρικών Τραπεζών που αποτελούν το ευρύτερο σύστημα των ευρωπαϊκών κεντρικών τραπεζών. Αυτό είναι αναληθές. Κέρδη από συναλλαγές της ΕΚΤ πράγματι μοιράζονται έτσι. Όχι όμως τα υπερκέρδη της ΕΚΤ από το πρόγραμμα αγοράς των ελληνικών, ιρλανδικών και πορτογαλικών ομολόγων της περιόδου 2010/11. Ας σταματήσει παρακαλώ αυτή η παραπληροφόρηση.

Το βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη "Κρίσης λεξιλόγιο" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ποταμός.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News