Η μεταπολεμική σουηδική κοινωνία ήταν όνειρο ζωής για πολλούς Ευρωπαίους, αλλά και για για μερίδα οικονομολόγων, στον προ οικονομικής κρίσης κόσμο. Το κράτος Δικαίου, η ισονομία, η πλουσιοπάροχη κρατική πρόνοια και η αίσθηση δικαιοσύνης στη χώρα δέχθηκαν γερό πλήγμα από την αναπάντεχη δολοφονία του πρωθυπουργού Ολαφ Πάλμε, τη δεκαετία του ’80, αλλά η υστεροφημία της Σουηδίας σύντομα ανάρρωσε.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, η χώρα κινδυνεύει από συνθήκες βαλκανιοποίησης, με επίκεντρο τη ραγδαία αυξανόμενη εγκληματικότητα. Τα στατιστικά στοιχεία της ΕΕ δείχνουν ότι υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να δολοφονηθεί κάποιος στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στη Φινλανδία ή στις Βαλτικές χώρες, αλλά η Σουηδία πάσχει από ένα αυξανόμενο κύμα βίας μετά την αλλαγή της χιλιετίας.

Οι δύο βασικοί λόγοι είναι η κατακόρυφη αύξηση της οπλοκατοχής και οι ολοένα πιο βίαιες συμμορίες, κυρίως μεταναστών δεύτερης γενιάς, που συγκρούονται καθημερινά στις μεγαλουπόλεις της χώρας για τον έλεγχο της εμπορίας ναρκωτικών. Το ποσοστό των θανατηφόρων πυροβολισμών έχει δεκαπλασιαστεί τα τελευταία 20 χρόνια, σύμφωνα με τους Times του Λονδίνου.

Μέσα στο 2022 καταγράφηκαν στη Σουηδία 63 θάνατοι από πυρά, όταν το 2020 οι αντίστοιχες απώλειες ήταν 47. Και οι δύο αυτοί αριθμοί αποτελούν ρεκόρ για μια κοινωνία που ήταν από τις πιο ειρηνικές στον κόσμο. Οι διεθνείς στατιστικές συγκρίσεις είναι ελαφρώς αναξιόπιστες, αλλά η Σουηδία και η Κροατία έχουν πιθανώς τα μεγαλύτερα ποσοστά ανθρωποκτονιών ανά πληθυσμό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ακόμη και με αυτά τα στάνταρντ, οι πυροβολισμοί και οι βομβιστικές εκρήξεις του τελευταίου μήνα στη Στοκχόλμη και στα δορυφορικά της προάστια προκαλούν σοκ. Η βία είναι ασυνήθιστη, όχι μόνο ως προς την ένταση, αλλά και ως προς την ακραία νεαρή ηλικία των εμπλεκόμενων «στρατιωτών» των συμμοριών, που μερικές φορές δεν ξεπερνά τα 13 έτη.

Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις, οι μισοί από τους υπόπτους για εγκληματικές ενέργιες είναι κάτω των 18, ενώ τα τρία τέταρτα είναι κάτω των 21. Η Κιμ Μάλμγκρεν, αστυνομική ρεπόρτερ της εφημερίδας Expressen, λέει στους Times ότι τα εγκληματικά δίκτυα της πρωτεύουσας προσλαμβάνουν πολύ νεαρούς εφήβους, για να εκτελέσουν πράξεις βίας χαμηλότερου βεληνεκούς.

Αυτό ίσως έχει να κάνει με μια πρόσφατη αλλαγή του σουηδικού νόμου, σύμφωνα με την οποία βίαιοι εγκληματίες ηλικίας από 18 έως 21 ετών υπόκεινται πλέον σε πλήρεις ποινές, ίδιες με εκείνες που επιβάλλονται σε ηλικιακά μεγαλύτερους ενήλικες. Αντιστοίχως, οι κάτω των 18 εγκληματίες λαμβάνουν πιο μικρές ποινές, που σπανίως φθάνουν τα τέσσερα χρόνια φυλάκισης.

Αυτού του επιπέδου οι ποινές εκλαμβάνονται ως παράσημα τιμής, αν όχι ως ο συντομότερος δρόμος προς τον σεβασμό και την επιρροή στους εγκληματικούς κύκλους – στο στυλ της γνωστής γκανγκστερικής ταινίας του Σκορσέζε «GoodFellas». Το «μότο» πολλών από τους νεαρούς συλληφθέντες είναι: «Κάνε την τετραετία σου στη “στενή” και θα είσαι 100% άνδρας εμπιστοσύνης».

Η πιο μεγάλη κόντρα που έχει εξελιχθεί στον κόσμο της νύχτας είναι ανάμεσα σε δύο συμμορίες που επιδιώκουν να ελέγξουν την εμπορία ναρκωτικών στην πόλη Σάντσβαλ, περίπου 340 χλμ. βόρεια της Στοκχόλμης. Της μίας από τις δύο επιχειρήσεις στους δρόμους της πόλης ηγείται, μάλιστα, ο Μίκαελ Τενέζος, που φέρει το προσωνύμιο «Ο Ελληνας», λόγω της καταγωγής του.

Ο 24χρονος Τενέζος εκτίει ποινή φυλάκισης, αλλά αστυνομικές πηγές στην πρωτεύουσα πιστεύουν ότι δίνει εντολές εκτέλεσης στους «υφισταμένους» του μέσω ιδιόγραφων σημειωμάτων από το κελί του. Η περιοχή που ελέγχει πιστεύεται ότι δέχθηκε επίθεση από έναν 36χρονο γκάνγκστερ με το παρατσούκλι «Η κουρδική αλεπού», τον Ράβα Μαζίντ.

Σύμφωνα με τις Αρχές, ο Μαζίντ διέφυγε από τη Σουηδία προ διετίας με προορισμό το ιρακινό Κουρδιστάν, από όπου γλίστρησε στα σύνορα με την Τουρκία και από εκεί διευθύνει τις σουηδικές επιχειρήσεις της συμμορίας του. Η σουηδική Εισαγγελία έχει ουσιαστικά παραιτηθεί των προσπαθειών έκδοσής του από την Τουρκία, καθώς οι σχέσεις των δύο χωρών παραμένουν τεταμένες – ειδικά μετά το βέτο της Τουρκίας για την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Οι αψιμαχίες των συμμοριών έπληξαν μέχρι και την εύπορη καρδιά της πρωτεύουσας, όταν, τα ξημερώματα της 17ης Ιανουαρίου, οι κάτοικοι της Ντοργκέτ, κεντρικής πλατείας σε προάστιο της Στοκχόλμης, ξύπνησαν από μια τεράστια έκρηξη. Δεν υπήρξαν θύματα, αλλά η έκρηξη θρυμμάτισε τα τζάμια του «Φάρου», ενός ελληνικού εστιατορίου πολυτελείας στην περιοχή.

Οι περισσότεροι πυροβολισμοί και οι εκρήξεις συνιστούν προειδοποιήσεις με στόχο τον εκφοβισμό και όχι τον φόνο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν προκαλούν παράπλευρες απώλειες. Οι στοχευμένες δολοφονίες είναι πραγματικές επιχειρήσεις στη Στοκχόλμη. Αναλόγως του στόχου, ένα συμβόλαιο θανάτου ξεκινά από 100.000 σουηδικά κρόνορ (λίγο κάτω από 8.000 ευρώ) και συχνά ξεπερνά το ένα εκατομμύριο κρόνορ.

Η αστυνομία προσπαθεί να επιδείξει την ισχύ της μπροστά σε αυτή την αύξηση της βίας, έχοντας συλλάβει κάποιους «βαρόνους» του υποκόσμου, αλλά βρίσκεται ακόμα στην αρχή των εκκαθαρίσεων. Το φαινόμενο της βίας έχει και πολιτικές προεκτάσεις, με τον νέο κεντροδεξιό πρωθυπουργό της Σουηδίας, Ουλφ Κρίστενσεν, να βρίσκεται αντιμέτωπος με τις προεκλογικές εξαγγελίες του.

Ο πρωθυπουργός ανέβασε το ποσοστό του κόμματός του στα υψηλότερα νούμερά του στις εκλογές του περασμένου φθινοπώρου, με την υπόσχεση να πατάξει τη βία στους δρόμους. Οι επιδόσεις του στην αντιμετώπισή της θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στις μηνιαίες δημοσκοπήσεις, που αξιολογούν τις επιδόσεις της κυβέρνησής του.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News